Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-01-01, 07:30 Autor: PAP/Michał Szukała

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
1 stycznia
1467 - W Kozienicach urodził się przyszły król Polski Zygmunt I Stary, panujący w latach 1506-1548.

1774 - W Warszawie zmarł Jan Jerzy Plersch, rzeźbiarz, autor prac m.in. na Zamku Królewskim w Warszawie, w pałacu w Wilanowie oraz w Ogrodzie Saskim.

1791 – W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma informacyjnego „Gazeta Narodowa i Obca”, wydawanego z inicjatywy przedstawicieli obozu reformatorskiego Sejmu Wielkiego.

1799 - W Antoszwińciach na Wileńszczyźnie urodził się Andrzej Towiański, filozof, reprezentant mesjanizmu polskiego, założyciel sekty religijnej, nazywanej Kołem Sprawy Bożej.

1821 - Ukazało się pierwsze wydanie "Kurjera Warszawskiego", gazety codziennej ukazującej się do 1939 roku.

1836 - W Czerniawce Małej w powiecie berdyczowskim urodził się Zygmunt Padlewski, działacz niepodległościowy, członek Komitetu Centralnego Narodowego i stronnictwa "czerwonych", naczelnik Warszawy w Powstaniu Styczniowym.

1842 – W Królestwie Polskim rubel równy 100 kopiejkom stał się obowiązującą jednostką walutową, zastępując złotego polskiego równego 30 groszom.

1848 - W wileńskim ratuszu odbyła się premiera dwuaktowej opery Stanisława Moniuszko "Halka". Dziesięć lat później, w Teatrze Wielkim, w Warszawie odbyła się premiera tej samej opery w znanej do dziś wersji czteroaktowej.

1860 - W Królestwie Polskim do obiegu wszedł pierwszy polski znaczek pocztowy - przedstawiał tarczę herbową z białym dwugłowym orłem na czerwonym tle i miał wartość 10 kopiejek.

1876 - W Tarnowie urodziła się Dorota Kłuszyńska (z domu Pilcer) działaczka społeczna, feministka, członek Rady Naczelnej PPS i Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego.

1879 - W Lublinie urodziła się Mieczysława Ćwiklińska (z domu Trapszo), aktorka, śpiewaczka; wystąpiła m.in. w filmach "Czy Lucyna to dziewczyna?", "Granica", "Trędowata" i "Ulica graniczna".

1893 - W Warszawie urodził się Mieczysław Krawicz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, autor m.in. filmów "Jadzia" (1936) i "Jego wielka miłość" (1936).

1905 - We Lwowie urodził się Stanisław Mazur, matematyk, współpracownik Stefana Banacha, jeden z twórców lwowskiej szkoły matematycznej.

1909 - We wsi Uhrynów Stary niedaleko Kałusza urodził się Stepan Bandera, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), współodpowiedzialny za zbrodnie dokonane przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na polskiej ludności na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943-1944.

1909 - W Warszawie urodził się Sylwester Braun, żołnierz Armii Krajowej, fotograf Powstania Warszawskiego.

1910 - We Lwowie urodził się Marian Eile, dziennikarz, satyryk; twórca tygodnika "Przekrój" i jego redaktor naczelny (1945-1969).

1915 - W wsi Medyn koło Zbaraża urodził się Józef Światło (Izaak Fleischfarb), działacz komunistyczny, w latach 1951-1953 wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego; w grudniu 1953 r. na terenie Berlina Zachodniego zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny; występował w cyklu audycji Radia Wolna Europa "Za kulisami partii i bezpieki", demaskując stalinowski aparat władzy.

1917 - W Wiedniu urodził się Erwin Axer, reżyser teatralny, eseista, pedagog; jeden z największych twórców powojennego teatru; wieloletni dyrektor warszawskiego Teatru Współczesnego.

1917 - W Kamionce pod Ropczycami urodził się Wilhelm Mach, krytyk literacki, prozaik.

1922 - We Lwowie urodził się Andrzej Hiolski, śpiewak operowy, baryton.

1922 - W Homlu w rodzinie żydowskiej związanej z Bundem urodził się Marek Edelman, ostatni przywódca powstania w Getcie Warszawskim, uczestnik Powstania Warszawskiego; po wojnie kardiolog, opozycjonista, działacz Komitetu Obrony Robotników. Dokładna data urodzin nie jest znana, przyjęto, że przyszedł na świat 1 stycznia 1922 r.

1925 - W Wolnym Mieście Gdańsk otwarty został Polski Urząd Pocztowy; we wrześniu 1939 r. był bohatersko broniony przed atakiem Niemców.

1929 - W Łodzi urodził się Zbigniew Nienacki (właśc. Nowicki), pisarz, dziennikarz, autor m.in. cyklu powieści przygodowych o Panu Samochodziku.

1930 - W Lublinie urodził się Henryk Kukier, bokser, trzykrotny olimpijczyk, mistrz Europy z 1953 roku.

1933 - W Międzyrzecu Podlaskim urodził się Mieczysław Kalenik, aktor, znany m.in. z roli Zbyszka z Bogdańca w filmie "Krzyżacy" Aleksandra Forda.

1937 - W Augustowie urodził się Janusz Michałowski, aktor, wystąpił m.in. w serialach "Mistrz i Małgorzata" oraz "Boża podszewka".

1937 - W Płocku urodził się Adam Wiśniewski-Snerg pisarz science fiction, pierwowzór postaci Sneera w powieści "Limes Inferior" Janusza A. Zajdla.

1938 - W Malicach urodził się Józef Skwark, aktor teatralny, odtwórca roli Adama Cisowskiego w ekranizacji powieści Kornela Makuszyńskiego "Szatan z VIII klasy" w reżyserii Marii Kaniewskiej (1960).

1938 - Premiera filmu Józefa Lejtesa "Kościuszko pod Racławicami".

1940 - W Trembowli urodziła się Joanna Jędryka, aktorka filmowa.

1943 - W Warszawie urodził się Allan Starski, scenograf filmowy; w 1993 r. wraz ze scenografką Ewą Braun został laureatem Oscara za scenografię do filmu "Lista Schindlera" w reżyserii Stevena Spielberga.

1943 - W Warszawie urodził się Wojciech Wójcik, reżyser, autor filmów "Karate po polsku", "Trójkąt Bermudzki" oraz seriali "Ekstradycja" i "Sfora".

1944 - Dekretem Krajowej Rady Narodowej utworzono Armię Ludową, jej dowódcą mianowany został Michał Żymierski.

1944 - W Wołkowysku urodziła się Teresa Torańska, dziennikarka i pisarka, współpracowniczką tygodnika "Kultura" oraz "Kultury" paryskiej. Autorka wielu wywiadów, m.in. z komunistycznymi działaczami, przeprowadzonymi podczas stanu wojennego.

1944 - W Warszawie urodził się Zdzisław Ambroziak, siatkarz, dziennikarz sportowy.

1946 - Wszedł w życie dekret Krajowej Rady Narodowej z 25 września 1945 r. o nowym prawie małżeńskim.

1952 - Powołano Centralny Urząd Kinematografii.

1953 - W Katowicach zmarł Ludomir Różycki, kompozytor, dyrygent, pedagog.

1953 - W Zwierzynie w woj. lubuskim urodził się Zenon Plech, żużlowiec, srebrny i brązowy medalista indywidualnych mistrzostw świata.

1956 - W Tuszynie powstało Studio Filmów Lalkowych, późniejsze Studio Filmowe Se-Ma-For.

1957 - W Stargardzie Szczecińskim urodziła się Ewa Kasprzyk, aktorka, przez wiele lat związana z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, a od 2000 r. z Teatrem Kwadrat w Warszawie; znana m.in. z filmów "Dziewczęta z Nowolipek" i "Kogel-mogel" oraz serialu "Złotopolscy".

1958 - Powstało Studio Miniatur Filmowych.

1965 - Wszedł w życie Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

1967 - Premiera filmu "Małżeństwo z rozsądku" w reżyserii Stanisława Barei.

1972 - Weszło w życie porozumienie o otwarciu granic pomiędzy PRL a NRD dla bezwizowego i bezpaszportowego ruchu turystycznego.

1972 - Powstały zespoły filmowe: Panorama, Pryzmat, Silesia, X.

1973 - W wyniku połączenia Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej "Prasa", wydawnictwa Książka i Wiedza oraz Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki "Ruch" powstał koncern RSW "Prasa-Książka-Ruch".

1973 - W Polsce wprowadzono system kodów pocztowych.

1979 - W Warszawie zmarł Bolesław Piasecki, w latach 30. jeden z przywódców Obozu Narodowo-Radykalnego, twórca ONR-Falanga; czasie wojny komendant Konfederacji Narodu (1941-1944); po aresztowaniu przez NKWD rozpoczął współpracę z władzami komunistycznymi; przewodniczący Stowarzyszenia PAX, członek Rady Państwa (1971-1979).

1981 - W Warszawie zmarł prof. Kazimierz Michałowski, archeolog, egiptolog, historyk sztuki; w 1937 roku został kierownikiem pierwszej polskiej ekspedycji badawczej w Egipcie; dzięki wykopaliskom jego zespołu powstała galeria sztuki egipskiej w Muzeum Narodowym w Warszawie; twórca szkoły archeologii śródziemnomorskiej na UW.

1988 - Władze PRL ostatecznie zakończyły zagłuszanie Radia Wolna Europa.

1989 - Zniesiono kartki na benzynę, asygnaty na samochody i reglamentację węgla dla odbiorców indywidualnych.

1991 - W Poznaniu zmarła Ada Rusowicz, piosenkarka, wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni.

1993 - Wprowadzono pełną unię celną w ramach Wspólnoty Europejskiej.

1994 - W Świdrze pod Warszawą zmarła Ryszarda Hanin, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach "Zapamiętaj imię swoje", "Jeszcze tylko ten las", "Noce i dnie" oraz serialu "Polskie drogi".

1995 - Przeprowadzono denominację złotego; 10 tys. starych złotych zastąpił jeden nowy złoty; zarówno stare jak i nowe złote obowiązywały jeszcze przez dwa lata, do końca 1996 r.

1995 - Powstała Światowa Organizacji Handlu (WTO).

1999 - Weszła w życie reforma administracyjna państwa, rozpoczęto także wdrażanie reformy ochrony zdrowia i reformy emerytalnej.

1999 - W Krakowie zmarł Stanisław Hadyna, kompozytor, dyrygent, pisarz, założyciel i wieloletni kierownik Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk".

2002 - W części państw Unii Europejskiej wprowadzono do obiegu wspólną walutę - euro.

2009 - W Krakowie zmarł Henryk Halkowski, historyk dziennikarz, znawca i popularyzator historii krakowskich Żydów.

2017 - Weszła w życie ustawa powołująca Wojska Obrony Terytorialnej.

2017 - W Warszawie zmarł Bogdan Tuszyński, dziennikarz sportowy, sprawozdawca radiowy i telewizyjny, historyk prasy i sportu.

2022 – W Radomsku zmarł Janusz Łęski, reżyser i scenarzysta, twórca popularnych filmów oraz seriali dla dzieci i młodzieży, m.in. "Rodziny Leśniewskich", "Na przełaj", "Sobie król", "Na tropach Bartka", "Urwisy z Doliny Młynów", "Przygrywka" i "Janka".

Zobacz także

2023-12-31, godz. 11:00 Rok temu zmarł papież Benedykt XVI Rok temu, 31 stycznia 2022, o godzinie 9.34, w wieku 95 lat zmarł Benedykt XVI, 265. papież w historii. Wybrany po śmierci Jana Pawła II, stał na czele Kościoła… » więcej 2023-12-31, godz. 09:00 91 lat temu polscy matematycy złamali szyfr Enigmy 91 lat temu, 31 grudnia 1932 roku, polscy matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfr Enigmy, niemieckiej maszyny szyfrującej… » więcej 2023-12-31, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 31 grudnia » więcej 2023-12-30, godz. 13:00 Miłość i relacje jeńców wojennych pod lupą naukowców CMJW Historia związków małżeńskich, przyjaźni korespondencyjnych nawiązanych z "mateczkami wojennymi", które czasem kończyły się ślubami, i relacje wśród… » więcej 2023-12-30, godz. 11:00 85 lat temu zmarł arcybiskup Aleksander Kakowski, ostatni prymas Królestwa Polskiego 85 lat temu, 30 grudnia 1938 roku, zmarł arcybiskup Aleksander Kakowski, metropolita warszawski w latach 1913-1938, mąż stanu, ostatni prymas Królestwa Polskiego… » więcej 2023-12-30, godz. 09:00 135 lat temu urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, ekonomista i polityk 135 lat temu, 30 grudnia 1888 roku, urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, ekonomista, wicepremier, minister przemysłu i skarbu w II Rzeczypospolitej. Autor słynnego… » więcej 2023-12-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 30 grudnia » więcej 2023-12-29, godz. 13:00 105 lat Biblioteki Uniwersyteckiej KUL Biblioteka Uniwersytecka KUL obchodzi 105 lat istnienia. "W tym roku nie tylko Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II świętuje swoje okrągłe urodziny… » więcej 2023-12-29, godz. 11:00 60 lat temu zmarł Aleksander Ładoś, polski dyplomata ratujący Żydów podczas II wojny światowej 60 lat temu, 29 grudnia 1963 roku, zmarł Aleksander Ładoś, polski dyplomata, nieformalny przywódca tzw. Grupy Berneńskiej, ratującej Żydów podczas II wojny… » więcej
8788899091
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »