Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-01-01, 07:30 Autor: PAP/Michał Szukała

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
1 stycznia
1467 - W Kozienicach urodził się przyszły król Polski Zygmunt I Stary, panujący w latach 1506-1548.

1774 - W Warszawie zmarł Jan Jerzy Plersch, rzeźbiarz, autor prac m.in. na Zamku Królewskim w Warszawie, w pałacu w Wilanowie oraz w Ogrodzie Saskim.

1791 – W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma informacyjnego „Gazeta Narodowa i Obca”, wydawanego z inicjatywy przedstawicieli obozu reformatorskiego Sejmu Wielkiego.

1799 - W Antoszwińciach na Wileńszczyźnie urodził się Andrzej Towiański, filozof, reprezentant mesjanizmu polskiego, założyciel sekty religijnej, nazywanej Kołem Sprawy Bożej.

1821 - Ukazało się pierwsze wydanie "Kurjera Warszawskiego", gazety codziennej ukazującej się do 1939 roku.

1836 - W Czerniawce Małej w powiecie berdyczowskim urodził się Zygmunt Padlewski, działacz niepodległościowy, członek Komitetu Centralnego Narodowego i stronnictwa "czerwonych", naczelnik Warszawy w Powstaniu Styczniowym.

1842 – W Królestwie Polskim rubel równy 100 kopiejkom stał się obowiązującą jednostką walutową, zastępując złotego polskiego równego 30 groszom.

1848 - W wileńskim ratuszu odbyła się premiera dwuaktowej opery Stanisława Moniuszko "Halka". Dziesięć lat później, w Teatrze Wielkim, w Warszawie odbyła się premiera tej samej opery w znanej do dziś wersji czteroaktowej.

1860 - W Królestwie Polskim do obiegu wszedł pierwszy polski znaczek pocztowy - przedstawiał tarczę herbową z białym dwugłowym orłem na czerwonym tle i miał wartość 10 kopiejek.

1876 - W Tarnowie urodziła się Dorota Kłuszyńska (z domu Pilcer) działaczka społeczna, feministka, członek Rady Naczelnej PPS i Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego.

1879 - W Lublinie urodziła się Mieczysława Ćwiklińska (z domu Trapszo), aktorka, śpiewaczka; wystąpiła m.in. w filmach "Czy Lucyna to dziewczyna?", "Granica", "Trędowata" i "Ulica graniczna".

1893 - W Warszawie urodził się Mieczysław Krawicz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, autor m.in. filmów "Jadzia" (1936) i "Jego wielka miłość" (1936).

1905 - We Lwowie urodził się Stanisław Mazur, matematyk, współpracownik Stefana Banacha, jeden z twórców lwowskiej szkoły matematycznej.

1909 - We wsi Uhrynów Stary niedaleko Kałusza urodził się Stepan Bandera, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), współodpowiedzialny za zbrodnie dokonane przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na polskiej ludności na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943-1944.

1909 - W Warszawie urodził się Sylwester Braun, żołnierz Armii Krajowej, fotograf Powstania Warszawskiego.

1910 - We Lwowie urodził się Marian Eile, dziennikarz, satyryk; twórca tygodnika "Przekrój" i jego redaktor naczelny (1945-1969).

1915 - W wsi Medyn koło Zbaraża urodził się Józef Światło (Izaak Fleischfarb), działacz komunistyczny, w latach 1951-1953 wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego; w grudniu 1953 r. na terenie Berlina Zachodniego zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny; występował w cyklu audycji Radia Wolna Europa "Za kulisami partii i bezpieki", demaskując stalinowski aparat władzy.

1917 - W Wiedniu urodził się Erwin Axer, reżyser teatralny, eseista, pedagog; jeden z największych twórców powojennego teatru; wieloletni dyrektor warszawskiego Teatru Współczesnego.

1917 - W Kamionce pod Ropczycami urodził się Wilhelm Mach, krytyk literacki, prozaik.

1922 - We Lwowie urodził się Andrzej Hiolski, śpiewak operowy, baryton.

1922 - W Homlu w rodzinie żydowskiej związanej z Bundem urodził się Marek Edelman, ostatni przywódca powstania w Getcie Warszawskim, uczestnik Powstania Warszawskiego; po wojnie kardiolog, opozycjonista, działacz Komitetu Obrony Robotników. Dokładna data urodzin nie jest znana, przyjęto, że przyszedł na świat 1 stycznia 1922 r.

1925 - W Wolnym Mieście Gdańsk otwarty został Polski Urząd Pocztowy; we wrześniu 1939 r. był bohatersko broniony przed atakiem Niemców.

1929 - W Łodzi urodził się Zbigniew Nienacki (właśc. Nowicki), pisarz, dziennikarz, autor m.in. cyklu powieści przygodowych o Panu Samochodziku.

1930 - W Lublinie urodził się Henryk Kukier, bokser, trzykrotny olimpijczyk, mistrz Europy z 1953 roku.

1933 - W Międzyrzecu Podlaskim urodził się Mieczysław Kalenik, aktor, znany m.in. z roli Zbyszka z Bogdańca w filmie "Krzyżacy" Aleksandra Forda.

1937 - W Augustowie urodził się Janusz Michałowski, aktor, wystąpił m.in. w serialach "Mistrz i Małgorzata" oraz "Boża podszewka".

1937 - W Płocku urodził się Adam Wiśniewski-Snerg pisarz science fiction, pierwowzór postaci Sneera w powieści "Limes Inferior" Janusza A. Zajdla.

1938 - W Malicach urodził się Józef Skwark, aktor teatralny, odtwórca roli Adama Cisowskiego w ekranizacji powieści Kornela Makuszyńskiego "Szatan z VIII klasy" w reżyserii Marii Kaniewskiej (1960).

1938 - Premiera filmu Józefa Lejtesa "Kościuszko pod Racławicami".

1940 - W Trembowli urodziła się Joanna Jędryka, aktorka filmowa.

1943 - W Warszawie urodził się Allan Starski, scenograf filmowy; w 1993 r. wraz ze scenografką Ewą Braun został laureatem Oscara za scenografię do filmu "Lista Schindlera" w reżyserii Stevena Spielberga.

1943 - W Warszawie urodził się Wojciech Wójcik, reżyser, autor filmów "Karate po polsku", "Trójkąt Bermudzki" oraz seriali "Ekstradycja" i "Sfora".

1944 - Dekretem Krajowej Rady Narodowej utworzono Armię Ludową, jej dowódcą mianowany został Michał Żymierski.

1944 - W Wołkowysku urodziła się Teresa Torańska, dziennikarka i pisarka, współpracowniczką tygodnika "Kultura" oraz "Kultury" paryskiej. Autorka wielu wywiadów, m.in. z komunistycznymi działaczami, przeprowadzonymi podczas stanu wojennego.

1944 - W Warszawie urodził się Zdzisław Ambroziak, siatkarz, dziennikarz sportowy.

1946 - Wszedł w życie dekret Krajowej Rady Narodowej z 25 września 1945 r. o nowym prawie małżeńskim.

1952 - Powołano Centralny Urząd Kinematografii.

1953 - W Katowicach zmarł Ludomir Różycki, kompozytor, dyrygent, pedagog.

1953 - W Zwierzynie w woj. lubuskim urodził się Zenon Plech, żużlowiec, srebrny i brązowy medalista indywidualnych mistrzostw świata.

1956 - W Tuszynie powstało Studio Filmów Lalkowych, późniejsze Studio Filmowe Se-Ma-For.

1957 - W Stargardzie Szczecińskim urodziła się Ewa Kasprzyk, aktorka, przez wiele lat związana z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, a od 2000 r. z Teatrem Kwadrat w Warszawie; znana m.in. z filmów "Dziewczęta z Nowolipek" i "Kogel-mogel" oraz serialu "Złotopolscy".

1958 - Powstało Studio Miniatur Filmowych.

1965 - Wszedł w życie Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

1967 - Premiera filmu "Małżeństwo z rozsądku" w reżyserii Stanisława Barei.

1972 - Weszło w życie porozumienie o otwarciu granic pomiędzy PRL a NRD dla bezwizowego i bezpaszportowego ruchu turystycznego.

1972 - Powstały zespoły filmowe: Panorama, Pryzmat, Silesia, X.

1973 - W wyniku połączenia Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej "Prasa", wydawnictwa Książka i Wiedza oraz Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki "Ruch" powstał koncern RSW "Prasa-Książka-Ruch".

1973 - W Polsce wprowadzono system kodów pocztowych.

1979 - W Warszawie zmarł Bolesław Piasecki, w latach 30. jeden z przywódców Obozu Narodowo-Radykalnego, twórca ONR-Falanga; czasie wojny komendant Konfederacji Narodu (1941-1944); po aresztowaniu przez NKWD rozpoczął współpracę z władzami komunistycznymi; przewodniczący Stowarzyszenia PAX, członek Rady Państwa (1971-1979).

1981 - W Warszawie zmarł prof. Kazimierz Michałowski, archeolog, egiptolog, historyk sztuki; w 1937 roku został kierownikiem pierwszej polskiej ekspedycji badawczej w Egipcie; dzięki wykopaliskom jego zespołu powstała galeria sztuki egipskiej w Muzeum Narodowym w Warszawie; twórca szkoły archeologii śródziemnomorskiej na UW.

1988 - Władze PRL ostatecznie zakończyły zagłuszanie Radia Wolna Europa.

1989 - Zniesiono kartki na benzynę, asygnaty na samochody i reglamentację węgla dla odbiorców indywidualnych.

1991 - W Poznaniu zmarła Ada Rusowicz, piosenkarka, wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni.

1993 - Wprowadzono pełną unię celną w ramach Wspólnoty Europejskiej.

1994 - W Świdrze pod Warszawą zmarła Ryszarda Hanin, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach "Zapamiętaj imię swoje", "Jeszcze tylko ten las", "Noce i dnie" oraz serialu "Polskie drogi".

1995 - Przeprowadzono denominację złotego; 10 tys. starych złotych zastąpił jeden nowy złoty; zarówno stare jak i nowe złote obowiązywały jeszcze przez dwa lata, do końca 1996 r.

1995 - Powstała Światowa Organizacji Handlu (WTO).

1999 - Weszła w życie reforma administracyjna państwa, rozpoczęto także wdrażanie reformy ochrony zdrowia i reformy emerytalnej.

1999 - W Krakowie zmarł Stanisław Hadyna, kompozytor, dyrygent, pisarz, założyciel i wieloletni kierownik Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk".

2002 - W części państw Unii Europejskiej wprowadzono do obiegu wspólną walutę - euro.

2009 - W Krakowie zmarł Henryk Halkowski, historyk dziennikarz, znawca i popularyzator historii krakowskich Żydów.

2017 - Weszła w życie ustawa powołująca Wojska Obrony Terytorialnej.

2017 - W Warszawie zmarł Bogdan Tuszyński, dziennikarz sportowy, sprawozdawca radiowy i telewizyjny, historyk prasy i sportu.

2022 – W Radomsku zmarł Janusz Łęski, reżyser i scenarzysta, twórca popularnych filmów oraz seriali dla dzieci i młodzieży, m.in. "Rodziny Leśniewskich", "Na przełaj", "Sobie król", "Na tropach Bartka", "Urwisy z Doliny Młynów", "Przygrywka" i "Janka".

Zobacz także

2024-01-01, godz. 09:00 Ponad 150 obiektów trafiło w 2023 roku do rejestru zabytków Mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków prof. Jakub Lewicki wpisał w tym roku ponad 150 różnych obiektów do rejestru zabytków. Wśród nich są modernistyczne… » więcej 2023-12-31, godz. 11:00 Rok temu zmarł papież Benedykt XVI Rok temu, 31 stycznia 2022, o godzinie 9.34, w wieku 95 lat zmarł Benedykt XVI, 265. papież w historii. Wybrany po śmierci Jana Pawła II, stał na czele Kościoła… » więcej 2023-12-31, godz. 09:00 91 lat temu polscy matematycy złamali szyfr Enigmy 91 lat temu, 31 grudnia 1932 roku, polscy matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfr Enigmy, niemieckiej maszyny szyfrującej… » więcej 2023-12-31, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 31 grudnia » więcej 2023-12-30, godz. 13:00 Miłość i relacje jeńców wojennych pod lupą naukowców CMJW Historia związków małżeńskich, przyjaźni korespondencyjnych nawiązanych z "mateczkami wojennymi", które czasem kończyły się ślubami, i relacje wśród… » więcej 2023-12-30, godz. 11:00 85 lat temu zmarł arcybiskup Aleksander Kakowski, ostatni prymas Królestwa Polskiego 85 lat temu, 30 grudnia 1938 roku, zmarł arcybiskup Aleksander Kakowski, metropolita warszawski w latach 1913-1938, mąż stanu, ostatni prymas Królestwa Polskiego… » więcej 2023-12-30, godz. 09:00 135 lat temu urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, ekonomista i polityk 135 lat temu, 30 grudnia 1888 roku, urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, ekonomista, wicepremier, minister przemysłu i skarbu w II Rzeczypospolitej. Autor słynnego… » więcej 2023-12-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 30 grudnia » więcej 2023-12-29, godz. 13:00 105 lat Biblioteki Uniwersyteckiej KUL Biblioteka Uniwersytecka KUL obchodzi 105 lat istnienia. "W tym roku nie tylko Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II świętuje swoje okrągłe urodziny… » więcej
8586878889
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »