Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 105 lat temu Polki otrzymały prawa wyborcze
2023-11-28, 16:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

105 lat temu Polki otrzymały prawa wyborcze

Irena Kosmowska. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Irena Kosmowska. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
105 lat temu, 28 listopada 1918 roku, Polki otrzymały prawa wyborcze. Nadał je Tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, dekretem o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego, który stanowił, że "wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel Państwa bez różnicy płci". Kobiety mogły zarówno głosować, jak i kandydować do parlamentu. Kobiety w Polsce otrzymały prawa wyborcze - czynne i bierne - wcześniej niż w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji czy Szwajcarii.
Pierwsze wybory w II Rzeczpospolitej odbyły się 26 stycznia 1919 roku. Mandat poselski zdobyło 8 kobiet, które stanowiły niespełna 2 procent osób zasiadających w ławach sejmowych. Obecnie - w Sejmie X kadencji - jest 135 posłanek, czyli ponad 29 procent.

Posłanki wybrane w pierwszych wyborach reprezentowały różne partie polityczne, Gabriela Balicka i Zofia Sokolnicka należały do Związku Ludowo-Narodowego, Maria Moczydłowska, która jako pierwsza kobieta zabrała głos w polskim sejmie - do Narodowego Zjednoczenia Ludowego. Anna Piasecka i Franciszka Wilczkowiakowa reprezentowały chadecką Narodową Partię Robotniczą, Jadwiga Dziubińska i Irena Kosmowska - lewicowe chłopskie PSL "Wyzwolenie", a Zofia Moraczewska - należała do Polskiej Partii Socjalistycznej.

Posłanki były bardzo dobrze wykształcone, ponieważ wszystkie miały wykształcenie średnie, a niektóre z nich - także wykształcenie wyższe. "Jak się przyjrzymy wykształceniu parlamentarzystów, to co czwarty nie posiadał żadnego" - podkreśliła w audycji Polskiego Radia w 2020 roku profesor Marta Sikorska-Kowalska.

W II Rzeczpospolitej posłanki skutecznie zabiegały o wprowadzenie istotnych zmian społecznych, między innymi walczyły z analfabetyzmem, ponieważ 75 procent ludności dawnego Królestwa Polskiego pod zaborem rosyjskim nie umiało czytać i pisać. Sukcesem kobiet w parlamencie było przyjęcie w kwietniu 1920 roku ustawy o ograniczeniach w sprzedaży napojów alkoholowych. Posłanki walczyły o równe prawa cywilne dla kobiet, zwalczały handel kobietami, starały się o upowszechnienie edukacji, higieny i zdrowia oraz o polepszenie bytu niższych warstw społecznych.

II Rzeczpospolita uprawniła kobiety do zajmowania stanowisk publicznych na równi z mężczyznami. Postanowienia dekretu z 1918 roku zostały utrzymane przez konstytucję marcową z 1921 roku, która nie dopuszczała możliwości wprowadzania żadnych ograniczeń z powodu płci.

(więcej)

Choć posłanki w polskim Sejmie II RP różniły się poglądami politycznymi, to w sprawach społecznych występowały solidarnie, niejednokrotnie łamiąc dyscyplinę partyjną. Jedną z najaktywniejszych kobiet w parlamencie była Zofia Sokolnicka, która uczestniczyła w przyjmowaniu 20 ustaw, składała liczne interpelacje i wnioski. Kształceniu Polaków poświęciła się posłanka Jadwiga Dziubińska, zanim zasiadła w Sejmie Ustawodawczym zakładała szkoły wiejskie, a w trakcie kadencji i później zajmowała się organizowaniem szkół rolniczych.

Jarosław Iwaszkiewicz, ówczesny sekretarz marszałka Sejmu, pisał: "Wśród mocnych, cynicznych i męskich osobistości wykwitały postaci naszych posłanek, jak kwiaty na bagnisku".

W Europie kobiety po raz pierwszy mogły głosować w Wielkim Księstwie Finlandii, które wprowadziło dla nich prawo wyborcze w 1906 roku. Finlandia była wówczas autonomicznym księstwem rosyjskim z własnym parlamentem. W 1918 roku prawo wyborcze uzyskały również kobiety w Austrii, Niemczech i częściowo w Wielkiej Brytanii.

Dopiero w drugiej połowie XX stulecia takie prawo otrzymały kobiety w Szwajcarii w 1971 roku, za wyjątkiem jednego z kantonów, w którym mogą głosować od 1990 roku, następnie w 1976 roku w Portugalii, a w 1984 - w Liechtensteinie. W XXI wieku prawo wyborcze przyznano kobietom między innymi w Kuwejcie i Arabii Saudyjskiej.

Zobacz także

2024-07-16, godz. 15:00 Litwa: w Kownie odsłonięto pomnik króla Aleksandra Jagiellończyka W Kownie odsłonięty został pomnik Aleksandra Jagiellończyka. Był on wielkim księciem litewskim, ale później został też królem Polski. Pomnik stworzyli… » więcej 2024-07-16, godz. 13:00 55. rocznica lądowania na Księżycu 16 lipca 1969 r. rozpoczęła się misja Apollo 11, dzięki której 21 lipca o godz. 2:56 czasu uniwersalnego człowiek po raz pierwszy stanął na powierzchni… » więcej 2024-07-16, godz. 11:00 40 lat temu sąd ogłosił wyrok w sprawie zabójstwa maturzysty Grzegorza Przemyka 40 lat temu, 16 lipca 1984 roku, sąd ogłosił wyrok w sprawie zabójstwa maturzysty Grzegorza Przemyka, syna poetki i działaczki opozycyjnej w PRL Barbary Sadowskiej… » więcej 2024-07-16, godz. 09:00 Mija 91 lat od pierwszej audycji Wesoła Lwowska Fala 91 lat temu, 16 lipca 1933 roku, Polskie Radio Lwów wyemitowało premierową audycję "Wesoła Lwowska Fala". Nadawana na całą Polskę, cieszyła się niezwykłą… » więcej 2024-07-16, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 16 lipca » więcej 2024-07-15, godz. 13:00 Powstanie w kolorze. Ukazał się album ze zdjęciami walczącej Warszawy Każde zdjęcie z czasów Powstania Warszawskiego jest ikoniczne. Chciałem pokazać jak najwięcej życia codziennego powstańczej Warszawy. Mimo strasznych warunków… » więcej 2024-07-15, godz. 11:00 35 lat temu umarła Maria Kuncewiczowa - nie tylko autorka „Cudzoziemki” 15 lipca 1989 roku zmarła Maria Kuncewiczowa, pisarka - najbardziej chyba znana jako autorka powieści „Cudzoziemka” - śpiewaczka, działaczka społeczna… » więcej 2024-07-15, godz. 10:15 Opolscy rycerze walczyli pod Grunwaldem. Kolejny raz wojska polsko-litewskie pobiły Krzyżaków pod Grunwaldem. W rekonstrukcji jednej z największych bitew średniowiecznej Europy uczestniczyła kilkunastoosobowa… » więcej 2024-07-15, godz. 10:00 Mity dotyczące bitwy pod Grunwaldem [DŹWIĘK] Współcześnie w powszechnej świadomości funkcjonuje wiele mitów związanych z bitwą pod Grunwaldem, której dziś obchodzimy 614. rocznicę. Mity te związane… » więcej 2024-07-15, godz. 09:00 614 lat temu Polacy odnieśli spektakularne zwycięstwo w bitwie pod Grunwaldem 614 lat temu, 15 lipca 1410 roku, na polach Grunwaldu rozegrała się bitwa pomiędzy wojskiem polsko-litewskim a armią zakonu krzyżackiego. Zakończyła się… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »