Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 105 lat temu Polki otrzymały prawa wyborcze
2023-11-28, 16:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

105 lat temu Polki otrzymały prawa wyborcze

Irena Kosmowska. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Irena Kosmowska. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
105 lat temu, 28 listopada 1918 roku, Polki otrzymały prawa wyborcze. Nadał je Tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, dekretem o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego, który stanowił, że "wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel Państwa bez różnicy płci". Kobiety mogły zarówno głosować, jak i kandydować do parlamentu. Kobiety w Polsce otrzymały prawa wyborcze - czynne i bierne - wcześniej niż w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji czy Szwajcarii.
Pierwsze wybory w II Rzeczpospolitej odbyły się 26 stycznia 1919 roku. Mandat poselski zdobyło 8 kobiet, które stanowiły niespełna 2 procent osób zasiadających w ławach sejmowych. Obecnie - w Sejmie X kadencji - jest 135 posłanek, czyli ponad 29 procent.

Posłanki wybrane w pierwszych wyborach reprezentowały różne partie polityczne, Gabriela Balicka i Zofia Sokolnicka należały do Związku Ludowo-Narodowego, Maria Moczydłowska, która jako pierwsza kobieta zabrała głos w polskim sejmie - do Narodowego Zjednoczenia Ludowego. Anna Piasecka i Franciszka Wilczkowiakowa reprezentowały chadecką Narodową Partię Robotniczą, Jadwiga Dziubińska i Irena Kosmowska - lewicowe chłopskie PSL "Wyzwolenie", a Zofia Moraczewska - należała do Polskiej Partii Socjalistycznej.

Posłanki były bardzo dobrze wykształcone, ponieważ wszystkie miały wykształcenie średnie, a niektóre z nich - także wykształcenie wyższe. "Jak się przyjrzymy wykształceniu parlamentarzystów, to co czwarty nie posiadał żadnego" - podkreśliła w audycji Polskiego Radia w 2020 roku profesor Marta Sikorska-Kowalska.

W II Rzeczpospolitej posłanki skutecznie zabiegały o wprowadzenie istotnych zmian społecznych, między innymi walczyły z analfabetyzmem, ponieważ 75 procent ludności dawnego Królestwa Polskiego pod zaborem rosyjskim nie umiało czytać i pisać. Sukcesem kobiet w parlamencie było przyjęcie w kwietniu 1920 roku ustawy o ograniczeniach w sprzedaży napojów alkoholowych. Posłanki walczyły o równe prawa cywilne dla kobiet, zwalczały handel kobietami, starały się o upowszechnienie edukacji, higieny i zdrowia oraz o polepszenie bytu niższych warstw społecznych.

II Rzeczpospolita uprawniła kobiety do zajmowania stanowisk publicznych na równi z mężczyznami. Postanowienia dekretu z 1918 roku zostały utrzymane przez konstytucję marcową z 1921 roku, która nie dopuszczała możliwości wprowadzania żadnych ograniczeń z powodu płci.

(więcej)

Choć posłanki w polskim Sejmie II RP różniły się poglądami politycznymi, to w sprawach społecznych występowały solidarnie, niejednokrotnie łamiąc dyscyplinę partyjną. Jedną z najaktywniejszych kobiet w parlamencie była Zofia Sokolnicka, która uczestniczyła w przyjmowaniu 20 ustaw, składała liczne interpelacje i wnioski. Kształceniu Polaków poświęciła się posłanka Jadwiga Dziubińska, zanim zasiadła w Sejmie Ustawodawczym zakładała szkoły wiejskie, a w trakcie kadencji i później zajmowała się organizowaniem szkół rolniczych.

Jarosław Iwaszkiewicz, ówczesny sekretarz marszałka Sejmu, pisał: "Wśród mocnych, cynicznych i męskich osobistości wykwitały postaci naszych posłanek, jak kwiaty na bagnisku".

W Europie kobiety po raz pierwszy mogły głosować w Wielkim Księstwie Finlandii, które wprowadziło dla nich prawo wyborcze w 1906 roku. Finlandia była wówczas autonomicznym księstwem rosyjskim z własnym parlamentem. W 1918 roku prawo wyborcze uzyskały również kobiety w Austrii, Niemczech i częściowo w Wielkiej Brytanii.

Dopiero w drugiej połowie XX stulecia takie prawo otrzymały kobiety w Szwajcarii w 1971 roku, za wyjątkiem jednego z kantonów, w którym mogą głosować od 1990 roku, następnie w 1976 roku w Portugalii, a w 1984 - w Liechtensteinie. W XXI wieku prawo wyborcze przyznano kobietom między innymi w Kuwejcie i Arabii Saudyjskiej.

Zobacz także

2024-07-23, godz. 12:02 Archiwa Państwowe: 80. rocznica Powstania Warszawskiego - Mapping 3D Niezwykła wizualna podróż przez historię Warszawy, a także hołd bohaterskim Powstańcom Warszawskim oraz poznanie unikalnego dziedzictwa kulturowego miasta… » więcej 2024-07-23, godz. 16:02 NBP zaprezentował monety upamiętniające R.Traugutta Narodowy Bank Polski zaprezentował monety upamiętniające Romualda Traugutta. Uroczystość odbyła się na kilka dni przed 160. rocznicą śmierci przywódcy… » więcej 2024-07-24, godz. 11:00 Muzeum Niepodległości - sceny z powstania warszawskiego na dioramach Sceny z powstania warszawskiego w formie dioram można oglądać w Muzeum Niepodległości. Autorem wystawy "Powstanie warszawskie - pamięć i duma" jest Krzysztof… » więcej 2024-07-24, godz. 09:00 Polska Policja obchodzi dziś swoje święto Polska Policja obchodzi dziś (24 lipca) swoje święto. To okazja do wyrażenia wdzięczności funkcjonariuszom za służbę i złożenia życzeń, a także do… » więcej 2024-07-24, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 24 lipca » więcej 2024-07-23, godz. 16:25 Zmarł Andrzej Milczanowski W wieku 85 lat zmarł Andrzej Milczanowski. Poinformował o tym Andrzej Rozenek w mediach społecznościowych. » więcej 2024-07-23, godz. 15:00 195 lat temu zmarł Wojciech Bogusławski, nazywany ojcem teatru polskiego 195 lat temu - 23 lipca 1829 - zmarł Wojciech Bogusławski, aktor, reżyser, dramatopisarz, założyciel pierwszej polskiej szkoły dramatycznej w Warszawie… » więcej 2024-07-23, godz. 12:16 Ulicami Warszawy po raz trzynasty przeszedł Marsz Pamięci [DŹWIĘK] Ulicami Warszawy po raz trzynasty przeszedł Marsz Pamięci w 82. rocznicę Wielkiej Akcji Likwidacyjnej stołecznego getta. 22 lipca 1942 roku Niemcy rozpoczęli… » więcej 2024-07-23, godz. 11:00 W Muzeum na Majdanku można zobaczyć nowe zbiory Wspomnienia byłego więźnia, kufer podróżny, medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata oraz liczne dokumenty i fotografie pozyskało Muzeum na Majdanku dzięki… » więcej 2024-07-23, godz. 09:00 82. rocznica pierwszego transportu Żydów do niemieckiego obozu zagłady w Treblince 82 lata temu, 23 lipca 1942 roku, do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Treblince (inaczej Treblinka II) przywieziono pierwszy transport Żydów z Warszawy… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »