Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-07-04, 06:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

4 lipca - Święto Narodowe Stanów Zjednoczonych, obchodzone w rocznicę ogłoszenia Deklaracji Niepodległości w 1776 roku.
1054 - Chińscy i koreańscy astronomowie dokonali pierwszej naukowej obserwacji wybuchu gwiazdy supernowej. Była widoczna gołym okiem około dwóch lat. Ślady po wybuchu można do dziś obserwować w Mgławicy Kraba. 970. rocznica

1610 - Bitwa pod Kłuszynem, podczas wojny polsko-rosyjskiej: wojska polskie, pod dowództwem hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego, rozbiły wojska rosyjsko-szwedzkie, dowodzone przez kniazia Dymitra Szujskiego. Bitwa zakończyła się paniczną ucieczką kniazia i ocalałych Rosjan. W obliczu klęski bojarzy zdetronizowali cara Wasyla Szujskiego i obwołali carem królewicza polskiego Władysława. Hetman Żółkiewski wkroczył do Moskwy.

1753 - Urodził się Jean Pierre Blanchard, francuski wynalazca, pionier aerodynamiki. W maju 1789 roku przeleciał z Warszawy do Białołęki i był to pierwszy lot balonem w Polsce. Przeleciał też nad kanałem La Manche. Zmarł 7 marca 1809 roku.

1776 - Kongres w Filadelfii uchwalił Deklarację Niepodległości. Przedstawiciele 13 kolonii angielskich w Ameryce Północnej ogłosili Stany Zjednoczone Ameryki wolnym i niepodległym państwem. Tego dnia w Stanach Zjednoczonych jest obchodzone święto narodowe.

1792 - Urodził się Percy Bysshe Shelley, poeta angielski, romantyk. Jest autorem tragedii "Rodzina Cencich", poematu "Prometeusz rozpętany" oraz między innymi utworów "Oda do wiatru zachodniego" czy "Do skowronka". Poezje Shelleya tłumaczyli na polski: Adam Asnyk, Jan Kasprowicz i Stanisław Barańczak. Zmarł 8 lipca 1822 roku.

1802 - Oficjalnie otwarto Akademię Wojskową Stanów Zjednoczonych w West Point. Jest to uczelnia kształcąca oficerów wojsk lądowych, położona w mieście West Point w stanie Nowy Jork, nad rzeką Hudson. Miejsce na konstrukcję fortu wybrał George Washington, a fortyfikacje zaprojektował Tadeusz Kościuszko. Kobiety mogą studiować w West Point od 1976 roku. Akademia corocznie przyjmuje od kilku do kilkunastu obcokrajowców. W gronie absolwentów uczelni są między innymi generałowie: Robert Lee, George Patton, Dwight Eisenhower i Wesley Clark.

1804 - Urodził się Nathaniel Hawthorne, amerykański pisarz, przedstawiciel romantyzmu. Rozgłos przyniósł mu zbiór opowiadań "Twice-Told Tales". Jest również autorem powieści społeczno-obyczajowych: "Szkarłatna litera", "Dom o siedmiu szczytach", a także opracowania mitów greckich dla młodzieży. W swoim kraju powszechnie uważany za największego i najbardziej wpływowego twórcę XIX wieku. Zmarł 19 maja 1864 roku. 220. rocznica

1807 - Urodził się Giuseppe Garibaldi, włoski generał, bohater narodowy, bojownik o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch. Szczególnie aktywny podczas walk na Sycylii i w bojach o Rzym. Orędownik niepodległości Polski - w trakcie powstania styczniowego zwrócił się do społeczeństw Europy z głośnym apelem "Nie opuszczajcie Polski”. Na jego wezwanie do Galicji ruszyła grupa ochotników, którzy walczyli pod wodzą pułkownika Francesco Nullo. Zmarł 2 czerwca 1882 roku.

1826 - Zmarł Thomas Jefferson, amerykański polityk, dyplomata, naukowiec, przywódca polityczny w okresie walk o niepodległość, współautor Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych, trzeci prezydent USA w latach 1801-1809. Był prawnikiem. Działał również, jako architekt, propagując w Stanach Zjednoczonych klasycyzm, który jego zdaniem uosabiał demokrację. Założył stanowy Uniwersytet Wirginii. Urodził się 13 kwietnia 1743 roku.

1827 - W stanie Nowy Jork zniesiono niewolnictwo. W całych Stanach Zjednoczonych zniesiono oficjalnie niewolnictwo 6 grudnia 1865 roku.

1848 - Zmarł Francois Rene Chateaubriand, francuski pisarz, polityk, prekursor romantyzmu i powieści psychologicznej, członek Akademii Francuskiej. Główne dzieła Chateaubrianda to "Geniusz chrześcijaństwa" i "Męczennicy", a także "Podróż do Jerozolimy” i "Pamiętnik zza grobu”. Urodził się 4 września 1768 roku.

1865 - Ukazała się powieść "Alicja w Krainie Czarów" Lewisa Carrolla.Do dziś znajduje się na szczycie listy najchętniej czytanych dziecięcych lektur, jest też uwielbiana przez wielu dorosłych.

1882 - Urodził się Louis Burt Mayer, amerykański przedsiębiorca, dystrybutor i producent filmowy, współzałożyciel i do 1951 roku wiceprezes do spraw produkcji wytwórni filmowej Metro-Goldwyn-Mayer. Współzałożyciel Amerykańskiej Akademii Filmowej, przyznającej Oscary. Zmarł 29 października 1957 roku.

1884 - W Paryżu przekazano Statuę Wolności ambasadorowi amerykańskiemu, jako dar narodu francuskiego dla narodu amerykańskiego. Okazja było stulecie ogłoszenia Deklaracji Niepodległości. Autorem projektu postaci trzymającej płonący znicz był francuski rzeźbiarz Frédéric August Bartholdi, a wewnętrzną konstrukcję statuy obmyślił Gustav Eiffel, ten sam, który zaprojektował słynną stalową wieżę - symbol Paryża. W 1984 roku, dokładnie w setną rocznicę powstania, Statua Wolności została uznana za pomnik światowego dziedzictwa kultury UNESCO, jest także narodowym pomnikiem Stanów Zjednoczonych. 140. rocznica

1890 - W Krypcie Wieszczów Narodowych na Wawelu odbył się ponowny pogrzeb sprowadzonych z Paryża szczątków Adama Mickiewicza. Uroczysty pochówek, 35 lat po śmierci poety, stanowił wielką manifestację narodową.

1892 - Urodził się Julian Krzyżanowski, profesor, historyk sztuki, folklorysta, edytor. Był twórcą Pracowni Literatury Ludowej Instytutu Badań Literackich i przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu. Autor tak zwanej sinusoidy Krzyżanowskiego, ilustrującej naprzemienność epok literackich. Opublikował wiele prac naukowych, między innymi: "Historia Literatury Polskiej", "Nauka o literaturze”, "Dzieje folklorystyki polskiej”, "Mądrej głowie dość dwie słowie”. Zmarł 19 maja 1976 roku.

1897 - W Szczecinie wyjechał na trasę pierwszy tramwaj elektryczny. Główne linie tramwajowe były dwutorowe, a boczne jednotorowe. Energię elektryczną dostarczały elektrownie na Pomorzanach, Starym Mieście i najstarsza w Szczecinie, przy ulicy Gdańskiej. Stare wagony konne zostały przerobione na 32-miejscowe. W 1905 roku wprowadzono, oprócz kolorów także numerację linii.

1900 - Urodził się Lech Madaliński, aktor teatrów Poznania, Łodzi i Krakowa, a następnie warszawskich - Narodowego i Polskiego. Grał w filmach: "Gniewko syn rybaka”, "Nikodem Dyzma”, "Podhale w ogniu”, "Za wami pójdą inni”. Zmarł 30 lipca 1973 roku.

1903 - Firma Commercial Pacific Cable Company ukończyła kładzenie kabla telegraficznego na dnie Pacyfiku, łączącego Stany Zjednoczone z Filipinami, Chinami i Japonią.

1907 - Urodził się Roman Józef Kryże, sędzia wojskowy orzekający w procesach politycznych, funkcjonariusz stalinowskiego aparatu represji, zbrodniarz komunistyczny. Brał udział w orzekaniu wyroków skazujących, w tym również na karę śmierci, w sprawach przeciwko działaczom podziemia niepodległościowego, między innymi rotmistrza Witolda Pileckiego i majora Tadeusza Pleśniaka. W 1964 był przewodniczącym składu sędziowskiego, który wydał wyroki skazujące w sprawie tak zwanej afery mięsnej. Wiele z wyroków wydanych przez niego zostało uznanych po 1989 za mordy sądowe. Do jego zbrodni nawiązuje powiedzenie "Sądzi Kryże - będą krzyże”. Zmarł 23 lutego 1983 roku.

1910 - Zmarł Giovanni Schiaparelli, włoski astronom, profesor i dyrektor obserwatorium astronomicznego w Mediolanie. Prowadził obserwacje obiektów Układu Słonecznego, nazwał morza i kontynenty na Marsie. Jako pierwszy wykazał, że roje Perseidów i Leonidów związane są z kometami, badał też gwiazdy podwójne. Na jego cześć nazwano planetoidę (4062) Schiaparelli oraz jeden z kraterów na Marsie i Księżycu. Urodził się 14 marca 1835 roku.

1916 - Podczas I wojny światowej rozpoczęła się krwawa bitwa Legionów Polskich z wojskami rosyjskimi pod Kostiuchnówką na Ukrainie. Trwała dwa dni. Żołnierze Józefa Piłsudskiego, mimo że musieli się wycofać, osiągnęli swój cel - opóźnili ofensywę Rosjan a wojska austro-węgierskie uniknęły okrążenia przez wroga. Miało to również wpływ na podpisanie Aktu 5 listopada 1916 roku, który ze strony władz niemieckich i austro-węgierskich deklarował utworzenie niezależnego państwa polskiego. W boju walczyło sześć tysięcy polskich żołnierzy, a po stronie rosyjskiej 13 tysięcy. Poległo w niej lub odniosło ciężkie rany około dwóch tysięcy Polaków.

1919 - Urodził się Jan Strzelecki, socjolog, eseista i taternik, członek PZPR i działacz opozycji demokratycznej. W 1979 roku usunięty z partii. Należał do Klubu Krzywego Koła i Towarzystwa Kursów Naukowych, doradca "Solidarności”. Internowany w stanie wojennym. Autor prac: "Niepokoje amerykańskie”, "Reminiscencje sentymentalne”, "Ślady tożsamości”. Brutalnie pobity w Warszawie w 1988 roku, zmarł 11 lipca, nie odzyskawszy przytomności. 105. rocznica

1922 - W Krakowie zmarł Stanisław Koźmian, publicysta, redaktor "Czasu", jeden z liderów konserwatywnego stronnictwa stańczyków, poseł na sejm galicyjski i deputowany do wiedeńskiej Rady Państwa; reżyser i dyrektor krakowskiego Starego Teatru, twórca tak zwanej szkoły krakowskiej. Urodził się 7 maja 1836 roku.

1922 - W Rybniku podpisano protokół przejęcia przez Polskę przyznanej wschodniej części Górnego Śląska.

1923 - Urodził się Ryszard Reiff, polityk, prawnik, publicysta, przewodniczący Stowarzyszenia PAX, poseł na Sejm PRL IV i VIII kadencji, senator I kadencji, od 1981 do 1982 roku był członkiem Rady Państwa. 13 grudnia 1981 roku - jako jedyny z 14 obecnych na posiedzeniu jej członków - sprzeciwił się zatwierdzeniu uchwały o wprowadzeniu stanu wojennego i dekretu o stanie wojennym, za co został odwołany ze stanowiska. Zmarł 9 grudnia 2007 roku.

1926 - Urodził się Alfredo Di Stéfano, argentyński piłkarz, napastnik, uznawany za jednego z najwybitniejszych w historii. Siedmiokrotny reprezentant Argentyny i 31-krotny reprezentant Hiszpanii. Rozegrał 1180 spotkań, strzelił 845 bramek. W 2004 roku trafił na honorową listę najwybitniejszych żyjących piłkarzy, opracowaną przez Pelégo na stulecie Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej FIFA. Zmarł 7 lipca 2014 roku.

1928 - Urodził się Jan Janczewski, operator filmowy, realizował między innymi obrazy: „”Zagubione uczucia”, „Jak rozpętałem II wojnę światową”, „Daleko od szosy”, „Hrabina Cosel”, „Orzeł i reszka”, „Kłopotliwy gość”, „Dwoje bliskich obcych ludzi”. Zmarł 29 października 2007 roku.

1927 - Urodził się Wojciech Fijałkowski, historyk sztuki, varsavianista, wieloletni dyrektor Oddziału Muzeum Narodowego w Wilanowie. Podczas II wojny światowej walczył w Szarych Szeregach. Zasiadał w Światowej Radzie Muzeów i Międzynarodowej Radzie Zabytków i Miejsc Zabytkowych. Przewodniczył Społecznemu Komitetowi Opieki nad Starymi Powązkami imienia Jerzego Waldorffa. Był autorem roczników "Muzealnictwo”, jak i wielu publikacji z zakresu historii sztuki, ochrony i konserwacji zabytków. Zmarł 10 kwietnia 2014 roku.

1927 - Urodziła się Gina Lollobrigida, gwiazda filmu włoskiego, seksbomba lat 50. i 60. XX wieku. Popularność przyniosły jej role w filmach: "Fanfan Tulipan", "Piękność dnia", "Dzwonnik z Notre Dame", "Paradiso", "Buona sera", a także "Król, dama, walet" w reżyserii polskiego twórcy Jerzego Skolimowskiego. Gdy jej kariera filmowa zwolniła, rozpoczęła drugą karierę, jako fotoreporterka. W latach 70. osiągnęła szczyt, uzyskując dostęp do Fidela Castro w celu przeprowadzenia wywiadu na wyłączność. W 2013 sprzedała swoją kolekcję biżuterii i przekazała prawie pięć milionów dolarów na badania nad terapią komórkową.

1929 - Urodził się Konrad Swinarski, reżyser i scenograf, jeden z najbardziej oryginalnych i najwybitniejszych twórców w historii polskiego teatru. Autor wybitnych inscenizacji dramatu romantycznego i neoromantycznego - "Nie-Boska komedia" Zygmunta Krasińskiego, "Sędziowie” i "Klątwa" Stanisława Wyspiańskiego, "Dziady" Adama Mickiewicza, oraz sztuk Williama Szekspira - "Sen nocy letniej” i "Ryszard III”. Zmarł 19 sierpnia 1975 roku. 95. rocznica

1932 - Urodził się Bogdan Tuszyński, nestor dziennikarstwa sportowego. Wieloletni sprawozdawca Polskiego Radia, a także historyk prasy i sportu. Był pomysłodawcą Studia S-13, gdzie dziennikarze radiowi łączyli się na żywo ze sprawozdawcami z igrzysk olimpijskich. Wychował pokolenie dziennikarzy radiowych z Włodzimierzem Szaranowiczem, Krzysztofem Miklasem i Dariuszem Szpakowskim. Był autorem ponad 30 książek, jak: "Złota księga kolarstwa polskiego”, ”Polscy olimpijczycy XX wieku”, "Bardowie sportu”. Zmarł 1 stycznia 2017 roku.

1934 - Zmarła Maria Skłodowska-Curie, światowej sławy chemik i fizyk, profesor Sorbony, współtwórczyni nauki o promieniotwórczości. Wraz z mężem Piotrem Curie odkryła dwa pierwiastki - polon i rad. Jako pierwsza kobieta w historii otrzymała stopień doktora fizyki. Dwukrotna laureatka Nagrody Nobla, w 1903 i 1911 roku. W 1932 roku z pomocą prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego założyła w Warszawie jeden z pierwszych instytutów leczenia chorób nowotworowych. W 1995 roku jej prochy - jako pierwszej kobiety - umieszczono w paryskim Panteonie. Urodziła się 7 listopada 1867 roku. 90. rocznica

1936 - Urodził się Henryk Grynberg, prozaik, poeta, dramaturg i eseista, a także aktor Teatru Żydowskiego w Warszawie. Autor ponad 20 książek, w których opisuje los Żydów polskich. Jego utwory zostały przetłumaczone na wiele języków, między innymi: angielski, francuski, niemiecki, hebrajski i niderlandzki.

1941 - W nocy z 3 na 4 lipca we Lwowie gestapo aresztowało, a następnie rozstrzelało grupę profesorów wyższych uczelni. Jednym z zamordowanych był Tadeusz Boy-Żeleński, krytyk literacki i teatralny, publicysta, tłumacz, poeta, profesor lwowskiego uniwersytetu, z wykształcenia lekarz, związany z krakowskim środowiskiem Młodej Polski, autor felietonów społeczno-obyczajowych oraz teatralnych: "Znaszli ten kraj", "Piekło kobiet", "Mózg i płeć", "Dziewice konsystorski", "Flirt z Melpomeną". Urodził się 21 grudnia 1874 roku.

1942 - Urodził się Stefan Meller, historyk, były ambasador Polski we Francji i Moskwie. W latach 2005-2006 był ministrem spraw zagranicznych w gabinecie Kazimierza Marcinkiewicza. Podał się do dymisji po wejściu do rządu Andrzeja Leppera. Autor książek i artykułów dotyczących nowożytnej i najnowszej historii Polski i Europy, a także wierszy. W 1995 roku został odznaczony najwyższym francuskim odznaczeniem akademickim orderem Palm Akademickich, za zasługi w popularyzowaniu kultury francuskiej. Zmarł 4 lutego 2008 roku.

1942 - W niemieckim obozie zagłady Auschwitz zmarł ksiądz Józef Kowalski, salezjanin. Prowadził między innymi działalność katechizacyjną wśród dzieci i młodzieży przebywających w pogotowiu opiekuńczym w Krakowie. W 1941 roku został aresztowany przez gestapo i trafił do Auschwitz. Za odmowę podeptania różańca przydzielony został do karnej kompanii. Mając świadomość, że idzie na śmierć, oddał współwięźniom ostatnią rację żywnościową. Beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II w Warszawie 13 czerwca 1999 roku. Urodził się 13 marca 1911 roku.

1943 - Generał Władysław Sikorski, premier polskiego rządu w latach 1939-1943 i wódz naczelny Polskich Sił Zbrojnych, zginął w katastrofie lotniczej nad Gibraltarem. Po napaści Niemiec na Związek Radziecki zawarł układ z Sowietami, nazwany Sikorski-Majski, przewidujący przywrócenie stosunków dyplomatycznych i utworzenie armii polskiej w ZSRR. Stosunki z Moskwą zostały jednak zerwane w kwietniu 1943 roku, po tym jak rząd polski zwrócił się do władz radzieckich z prośbą o wyjaśnienie mordu katyńskiego, ujawnionego przez Niemców. Urodził się 20 maja 1881 roku.

1943 - W Nowym Jorku utworzono Instytut im. Józefa Piłsudskiego. Wśród założycieli była grupa najbliższych współpracowników Marszałka, którzy w wyniku działań wojennych znaleźli się w Stanach Zjednoczonych. Ich głównym celem było prowadzenie stałej, niezależnej instytucji badawczo-naukowej zajmującej się nie tylko gromadzeniem, przechowywaniem i badaniem dokumentów dotyczących Polski, ale także popularyzowaniem prawdziwej, niezafałszowanej wiedzy o Polsce i jej historii najnowszej. Dziś Instytut to jedna z najważniejszych instytucji naukowych i archiwalnych poza granicami kraju zajmująca się badaniami nad historią Polski.

1946 - W pogromie kieleckim zginęło 37 Żydów i trzech Polaków. Największa masakra miała miejsce w kamienicy przy ulicy Planty 7. Pogromu dopuścili się polscy mieszkańcy miasta, żołnierze Wojska Polskiego, Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz funkcjonariusze milicji. Bezpośrednią przyczyną była plotka o uwięzieniu przez Żydów w piwnicy budynku przy Planty ośmioletniego chłopca - Henryka Błaszczyka, w celu dokonania na nim mordu rytualnego. Tamte wydarzenia do dziś są badane przez historyków. Panuje opinia, że była to prowokacja, trudno jednak ustalić z czyjej inspiracji. W 2004 roku Instytut Pamięci Narodowej umorzył śledztwo karne w sprawie pogromu kieleckiego. Nie znaleziono podstaw do oskarżenia kogokolwiek.

1947 - Do Gdyni powrócił ORP "Błyskawica". Polski niszczyciel uczestniczył w działaniach II wojny światowej od pierwszych do ostatnich dni walk w Europie, operując na Atlantyku, Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym. Brał udział między innymi w kampanii norweskiej i ewakuacji Dunkierki, bitwie o Atlantyk, operacjach "Torch” i "Overlord” oraz bitwie pod Ushant. Działalność operacyjną u boku aliantów zakończył udziałem w operacji "Deadlight”. Po powrocie do Polski, po remoncie i przezbrojeniu powrócił do czynnej służby, pełniąc funkcję okrętu flagowego Marynarki Wojennej. Na jego pokładzie szkoliły się kadry polskiej floty. Od 1 maja 1976 roku zacumowany jest w Porcie Gdynia, jako okręt muzeum.

1947 - Na skutek więziennej głodówki w szpitalu w Skopinie pod Moskwą zmarł pułkownik Kazimierz Tumidajski, pseudonim "Marcin", dowódca Okręgu Lubelskiego AK, aresztowany w sierpniu 1944 roku przez NKWD. W latach 1919-1920 walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Za udział w walkach odznaczony został Krzyżem Złotym Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Po kampanii wrześniowej 1939 roku organizował komórki Służby Zwycięstwu Polski w Tarnowie. W 1944 organizował akcję "Burza” na terenie Lubelszczyzny. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Lubelszczyznę nie wyraził zgody na wcielenie podległych mu oddziałów do1. Armii Wojska Polskiego. W lipcu 1944 roku aresztowany przez NKWD, więziony był, bez postawienia zarzutów, ł w moskiewskim więzieniu Lefortowo, następnie w Charkowie i Diagilewie. 4 lipca 1947, w szpitalu NKWD, podczas przymusowego karmienia został uduszony. Dokumenty NKWD wskazały zawał serca, jako przyczynę śmierci. Urodził się 28 lutego 1897 roku.

1950 - Radio Wolna Europa nadało z Nowego Jorku pierwszą audycję w języku polskim. Polska sekcja Radia Wolna Europa została utworzona 3 maja 1952 roku w Monachium. Głównym jej zadaniem była walka z propagandą i indoktrynacją komunistyczną, ukazywanie prawdy historycznej i dostarczanie obiektywnej informacji o Polsce i świecie. Rozgłośnia działała ponad 40 lat. Wieloletnim dyrektorem polskiej sekcji RWE był Jan Nowak-Jeziorański.

1952 - W Nowym Jorku zmarł Jan Kucharzewski, polityk, historyk, publicysta, w latach 1917-1918 premier rządu Rady Regencyjnej. Prezes Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku, założyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Jako historyk zajmował się głównie dziejami Rosji i Polski w XIX i XX wieku. W okresie międzywojennym doradca przy Radzie Ministrów i MSZ. Urodził się 27 maja 1876 roku.

1953 - Imre Nagy został premierem Węgier i zapowiedział nowy kurs w polityce ekonomicznej kraju. W 1956 roku, po wkroczeniu wojsk radzieckich, został aresztowany, skazany i zamordowany w nocy z 15 na 16 czerwca 1958 roku.

1957 - Urodził się Krzysztof Putra, polityk, poseł PiS, senator, wicemarszałek Sejmu VI kadencji. Od sierpnia 1980 roku działał w "Solidarności". W 1989 roku został wybrany do Sejmu z listy Obywatelskiego Komitetu Solidarność, a w 1991 roku z listy Porozumienia Centrum. W 2001 roku był jednym z współzałożycieli Prawa i Sprawiedliwości. Zginął w katastrofie smoleńskiej, 10 kwietnia 2010 roku.

1968 - Zmarł Bronisław Szafran, botanik, twórca Pracowni Biologii w Zakładzie Botaniki Polskiej Akademii Nauk w 1953 roku. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i dyrektor Ogrodu Botanicznego. Urodził się w 1897 roku.

1970 - Zginął w wypadku samochodowym w Australii generał Juliusz Kleeberg, organizator polskiego ruchu oporu w południowej Francji w 1939 roku. Od stycznia do grudnia 1944 był przedstawicielem Rządu Stanisława Mikołajczyka do Spraw Opieki Nad Uchodźcami we Włoszech, a potem szefem Wojskowej Delegacji Rzeczypospolitej przy Sztabie Wojsk Sprzymierzonych. Brat generała Franciszka Kleeberga. Urodził się 30 marca 1890 roku.

1976 - Zmarł Antoni Słonimski, poeta, satyryk, felietonista, krytyk teatralny, współtwórca grupy poetyckiej Skamander. W przedwojennej Warszawie obracał się w kołach literackich i politycznych, prowadził życie kawiarniane, "przyjmował" przy stolikach między innymi w "Małej Ziemiańskiej". Oprócz liryki uprawiał satyrę, regularnie współpracował z kabaretami. W "Wiadomości Literackich", najważniejszym piśmie 20-lecia międzywojennego poświęconym kulturze, publikował felietony, reportaże i recenzje teatralne. Po wojnie początkowo wychwalał władzę ludową, potem jednak zmienił zdanie. W 1964 zredagował, podpisał i zaniósł do premiera Cyrankiewicza "List 34" - głośny protest środowisk intelektualnych przeciw cenzurze i "ograniczeniu papieru na druk książek". Urodził się 15 listopada 1895 roku.

1982 - Na XII Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej rozgrywanych w Hiszpanii reprezentacja Polski zremisowała z ZSRS 0:0, awansując do półfinału. Ostatecznie Polska zdobyła na mistrzostwach w Hiszpanii trzecie miejsce. W walce o brązowy medal nasza reprezentacja wygrała z Francją 3:2. W finale reprezentacja Włoch pokonała RFN 3:1.

1987 - Były szef lyońskiego gestapo Klaus Barbie został skazany przez sąd w Lyonie na dożywotnie więzienie za zbrodnie przeciwko ludzkości. W związku ze swoimi zbrodniami w okupowanej przez III Rzeszę Francji zyskał sobie przydomek "Rzeźnika z Lyonu” lub "Kata Lyonu”. Był znany z okrucieństwa. W sumie Klaus Barbie według dokładnych i udokumentowanych obliczeń był współodpowiedzialny za deportację do obozów zagłady 7,5 tysiąca Żydów, zamordowanie 4342 ludzi oraz aresztowanie i torturowanie 14 311 bojowników ruchu oporu. Klaus Barbie zmarł z powodu białaczki w więzieniu 25 września 1991. Urodził się 25 października 1913 roku.

1992 - Sejm upoważnił Prezydenta RP do ratyfikacji Układu Europejskiego, umowy międzynarodowej ustanawiającej stowarzyszenie między Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi. Proces wejścia do Unii, w tym negocjacji zasad, na jakich nasz kraj wstąpił do Wspólnoty, dobiegł końca wraz z podpisaniem w kwietniu 2003 roku w Atenach Traktatu Akcesyjnego, stanowiącego podstawę rozszerzenia Unii Europejskiej. W rezultacie 1 maja 2004 roku wraz z dziewięcioma innymi państwami dołączyliśmy do Wspólnoty.

1992 - Zmarł Astor Piazzolla, argentyński kompozytor, wirtuoz bandoneonu i tanguero. Międzynarodową sławę zdobył w latach 80., gdy koncertował z grupą Quinteto Tango Nuevo. Artysta stworzył oryginalny styl znany pod nazwą "nuevo tango”, gdzie muzyka przeznaczona jest głównie do słuchania, a nie do tańca. Urodził się 11 marca 1921 roku.

1997 - Na Marsie wylądowała amerykańska sonda Pathfinder, wysłana z Ziemi 4 grudnia 1996 roku. Na jej pokładzie znajdował się pojazd Sojourner, który przez trzy miesiące badał powierzchnię planety. Przejechał łącznie około stu metrów. Pathfinder przesłał 16,5 tysiąca zdjęć z lądownika i 550 zdjęć z łazika. Dokonał także 15 analiz chemicznych skał i zebrał wiele informacji o czynnikach pogodowych panujących na Marsie. Całkowity koszt misji wyniósł 265 milionów dolarów.

1997 - W Maladze zmarł Miguel Najdorf, jeden z najsłynniejszych szachistów wszech czasów. Był polskim Żydem, który do 1939 roku reprezentował barwy naszego kraju. Po wybuchu wojny pozostał na stałe w Argentynie, od 1944 roku - obywatel tego kraju. W okresie powojennym należał do ścisłej światowej czołówki, 14-krotnie wystąpił na olimpiadach, był rekordzistą w grze w symultanach. Urodził się 15 kwietnia 1910 roku.

1998 - W Warszawie zmarł Janusz Przymanowski, pisarz, publicysta. Autor powieści "Czterej pancerni i pies", na podstawie której powstał kultowy serial z udziałem późniejszych gwiazd kina: Januszem Gajosem, Franciszkiem Pieczką, Wiesławem Gołasem, Witoldem Pyrkoszem i innymi. Urodził się 20 stycznia 1922 roku.

2000 - Zmarł Gustaw Herling-Grudziński, jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy, mieszkający ponad 40 lat w Neapolu. Autor "Innego świata" i "Dziennika pisanego nocą". Do jego najbardziej znanych dzieł należą także: "Żywi i umarli, "Skrzydła ołtarza", "Drugie przyjście", "Godzina cieni". W 1940 roku został zatrzymany przez NKWD i skazany na pięć lat łagrów. Walczył pod Monte Cassino. Był publicystą londyńskich "Wiadomości" i współpracownikiem Radia Wolna Europa, a także współzałożycielem Instytutu Literackiego i miesięcznika "Kultura" w Paryżu. Urodził się 20 maja 1919 roku.

2001 - Zmarł Henryk Debich, dyrygent, kompozytor i aranżer. Był współtwórcą i przez 40 lat szefem Orkiestry Polskiego Radia i Telewizji w Łodzi. Uznany propagator polskiej muzyki popularnej na świecie. Dyrygował ponad 50 orkiestrami, między innymi w Brukseli, Berlinie, Atenach i Hawanie. Opracował ponad dwa tysiące utworów wirtuozowskich i popularnych na orkiestrę. Był autorem kompozycji instrumentalnych, muzyki teatralnej i filmowej. Urodził się 18 stycznia 1921 roku.

2002 - Huraganowy wiatr na Mazurach zniszczył znaczne obszary kompleksów leśnych północno-wschodniej Polski. Huragan o sile 12 skali Beauforta, osiągający momentami 170 kilometrów na godzinę zniszczył ponad 45 tysięcy hektarów lasów w 16 nadleśnictwach. Była to do 2017 roku największa klęska w powojennej historii polskiego leśnictwa. Uszkodzonych zostało kilkaset budynków, wiatr i połamane drzewa zniszczyły linie energetyczne i telefoniczne. Połamane drzewa zatarasowały drogi oraz linie kolejowe. Rannych zostało 13 osób.

2003 - Zmarł Barry White, piosenkarz rhythm'n'bluesowy i soulowy, producent muzyczny i tekściarz. Słynął z łagodnych piosenek o miłości, które śpiewał niskim głosem. Sprzedał ponad 100 milionów płyt na całym świecie. Szczyt jego popularności przypadł na lata 70., gdy nagrał takie hity, jak "Can't Get Enough of Your Love, Babe" czy "You're The First, The Last, My Everything". W latach 90. popularność Barry White'a ponownie odżyła. Jego piosenki regularnie trafiały do kolejnych odcinków seriali "Ally McBeal" oraz "The Simpsons". Urodził się 12 września 1944 roku.

2010 - Drugą turę wyborów prezydenckich zwyciężył, uzyskując 53,01 procent głosów, Bronisław Komorowski. Frekwencja wyniosła 55,31 procent.

2012 - Ogłoszono, że w Wielkim Zderzaczu Hadronów pod Genewą odkryto cząstkę elementarną, która prawdopodobnie jest poszukiwanym od blisko pół wieku bozonem Higgsa. Tym samym domknięty został tak zwany Model Standardowy, najważniejsza teoria współczesnej fizyki cząstek elementarnych. Fizyka cząstek zajmuje się poszukiwania tego, w jaki sposób materia jest zbudowana na najdrobniejszym poziomie, a także jak elementy materii oddziałują między sobą. Bozon Higgsa to cząstka, która została przewidziana teoretycznie między innymi przez fizyka Petera Higgsa, ale do 2012 roku nie potwierdzono jej istnienia doświadczalnie. Bez bozonu Higgsa materia nie miałaby w ogóle masy.

2014 - Wojna domowa w Syrii: amerykańscy komandosi z jednostki Delta Force przeprowadzili w wiosce Al-Ukajriszi na północy kraju nieudaną operację uwolnienia zakładników przetrzymywanych przez ekstremistów z Państwa Islamskiego. W odwecie za amerykańską operację islamiści zamordowali amerykańskiego fotoreportera Jamesa Foley'a, który miał zostać uwolniony podczas akcji w Al-Ukajriszi. 10. rocznica

2015 - Zmarła Maria Wojtkowska, spadochroniarka, pilot i instruktor samolotowy. Była też skoczkiem doświadczalnym i reprezentantką Polski w spadochroniarstwie. Miała na koncie liczne sukcesy, między innymi w 1957 roku wykonała, jako pierwsza kobieta w Polsce dwusetny skok ze spadochronem. Trzykrotnie brała udział w Spadochronowych Mistrzostwach Świata, w 1958 roku w Bratysławie w Czechosłowacji polska reprezentacja kobiet w składzie: Anna Franke, Antonina Chmielarczyk i Maria Wojtkowska w konkurencji skoku grupowego zajęły drugie miejsce, zdobywając wicemistrzostwo świata i srebrny medal. Urodziła się w 1936 roku.

2015 - W Gdyni została uruchomiona kolej linowo-terenowa na Kamienną Górę.

2018 - Zmarł Kazimierz Domański, kolarz szosowy, medalista mistrzostw Polski, reprezentujący Legię Warszawa. Uczestniczył w Wyścigu Pokoju w 1962 roku, i w Wyścigu Dookoła Polski, w 1961 roku. W 1963, zwyciężył w wyścigu szosowym podczas azjatyckich Igrzysk GANEFO. Urodził się 3 stycznia 1937 roku.

2019 - Zmarł Karol Cebula, rzemieślnik i przedsiębiorca, polityk i działacz społeczny, samorządowiec z Opolszczyzny. Od 1969 działał w Stronnictwie Demokratycznym. W latach 1989-1990 był członkiem prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa, a w okresie 1989-1991 sprawował rolę sędziego Trybunału Stanu, był także delegatem do Międzynarodowej Organizacji Pracy. Urodził się 30 czerwca 1931roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Robert Rogalski, aktor teatralny i filmowy, w czasie II wojny światowej żołnierz ZWZ/AK. Autor książki "Siedlce - okupacja - teatr. Wspomnienia z lat 1920-2018". Po wojnie ukończył PWST. Grał w teatrach w Łodzi, Opolu, ale przede wszystkim w teatrach warszawskich: Polskim, Ateneum, Popularnym i Teatrze Ochoty. W ostatnich latach życia był najstarszym czynnym aktorem w Polsce. Urodził się 15 grudnia 1920 roku.

2021 - Zmarł Richard Charles Lewontin, amerykański biolog, genetyk i komentator społeczny. Jest jednym z twórców matematycznych podstaw genetyki populacyjnej, pionierem nowych technik badawczych w zakresie biologii molekularnej, stosowanych do badania zmienności genetycznej. Jest uważany za jednego z twórców dziedziny nauki zajmującej się ewolucją molekularną. Urodził się 2s marca 1929 roku.

2022 - Zmarł Janusz Bogdan Kupcewicz, piłkarz, występujący na pozycji pomocnika, trener i samorządowiec związany z Gdynią, w czasach aktywności sportowej zawodnik Arki Gdynia. Zadebiutował w reprezentacji Polski w 1976. Brał udział w mistrzostwach świata w 1978 roku, w roli rezerwowego, Zagrał na boisku w kolejnych mistrzostwach w Hiszpanii w 1982 roku. Rozegrał w kadrze 20 meczów i strzelił 5 bramek. Zdobył Puchar Polski z Arką Gdynia i mistrzostwo kraju z Lechem Poznań. Urodził się 9 grudnia 1955 roku.

2023 - Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej wyraziła zgodę na opracowany przez japoński rząd plan odprowadzania do Oceanu Spokojnego oczyszczonych ścieków radioaktywnych z elektrowni jądrowej w Fukushimie. MAEA oceniała, że plan spełnia międzynarodowe normy bezpieczeństwa, a zrzut skażonej wody, w której pozostaje izotop wodoru - tryt, będzie miał nieistotny wpływ radiologiczny na ludzi i środowisko. Elektrownia atomowa w Fukushimie uległa awarii w 2011 roku wskutek trzęsienia ziemi i tsunami. Oczyszczana ze skażenia woda używana do chłodzenia reaktorów jest magazynowana w prawie 1000 zbiornikach. Wystarczyłoby jej do zapełnienia 500 basenów olimpijskich. Japonia zamierza rozcieńczać uzdatnioną wodę i uwalniać ją przez 30-40 lat za pomocą rury biegnącej około kilometra od wybrzeża. Wypompowywanie rozpoczęła w sierpniu 2023 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-07-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 lipca - Międzynarodowy Dzień Przyjaźni. 30 lipca - Święto narodowe Republiki Vanuatu - Dzień Niepodległości, obchodzony od 1980 roku, kiedy kraj… » więcej 2024-07-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 lipca - Światowy Dzień Tygrysa. » więcej 2024-07-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 lipca - Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby. » więcej 2024-07-27, godz. 01:09 Kartka z kalendarza 27 lipca - Dzień Samotnych. 27 lipca - Międzynarodowy Dzień Bezpańskiego Psa. » więcej 2024-07-27, godz. 01:06 Kartka z kalendarza 26 lipca - Międzynarodowy Dzień Ochrony Ekosystemu i Lasów Namorzynowych. 26 lipca - W Kościele katolickim trwa 25. Ogólnopolski Tydzień Świętego Krzysztofa… » więcej 2024-07-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 lipca - Dzień Bezpiecznego Kierowcy, obchodzony w Polsce od 2006 roku w dzień Świętego Krzysztofa, patrona kierowców. 25 lipca - W Kościele katolickim… » więcej 2024-07-24, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 24 lipca - Święto Polskiej Policji Państwowej, obchodzone dla upamiętnienia rocznicy powołania Policji Państwowej w 1919 roku. 24 lipca - W Kościele… » więcej 2024-07-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 lipca - Święto Świętej Brygidy Szwedzkiej, patronki Europy. 23 lipca - W Kościele katolickim trwa 25. Ogólnopolski Tydzień Świętego Krzysztofa (21… » więcej 2024-07-22, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 22 lipca - Europejski Dzień Wsparcia dla Ofiar Przestępstw z Nienawiści. 22 lipca - Dzień Aproksymacji Pi. 22 lipca - Światowy Dzień Mózgu. 22… » więcej 2024-07-21, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 21 lipca - Święto narodowe Belgii. Upamiętnia ono ustanowienie ustroju Monarchii Konstytucyjnej. W tym właśnie dniu w 1831 roku Król Leopold I Koburg złożył… » więcej
910111213
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »