"Islamski ruch oporu ogłasza, że wybrał komendanta Jahję Sinwara na przewodniczącego biura politycznego ruchu" - przekazano w oświadczeniu Hamasu, palestyńskiej partii politycznej i ruchu zbrojnego, który od 2007 r. rządzi Strefą Gazy, a przez Zachód uznawany jest za organizację terrorystyczną.

61-letni Sinwar od 7 października ukrywa się w Strefie Gazy przed izraelskimi atakami i od tamtej pory nie pokazuje publicznie. Po zabiciu Hanijego był najwyższym pozostającym przy życiu przywódcą Hamasu.

Wiadomość o nominacji Sinwara na szefa Hamasu została przyjęta w Strefie Gazy wystrzeleniem salwy rakietowej - przekazała agencja Reutera. Wybór Sinwara jest "zdecydowanym sygnałem" dla Izraela, że Hamas "kontynuuje swój opór" - powiedział agencji AFP jested z przedstawicieli ruchu.

Nowy przywódca Hamasu urodził się w obozie dla uchodźców w Chan Junus w Strefie Gazy. W latach 80. kierował wewnętrzną służbą bezpieczeństwa ruchu, która śledziła i eliminowała osoby podejrzewane o kolaborację z państwem żydowskim.

W 1988 r. trafił do izraelskiego więzienia i został skazany na dożywotnie pozbawienie wolności za porwanie i zamordowanie dwóch izraelskich żołnierzy i czterech Palestyńczyków. Został zwolniony w 2011 r. wraz z 1026 innymi Palestyńczykami, w zamian za uwolnienie porwanego przez palestyńskich terrorystów w 2006 r. izraelskiego żołnierza Gilada Szalita. Od 2017 r. kierował Hamasem w Strefie Gazy.

Sinwar jest postrzegany jako nieprzejednany wróg Izraela i bezwzględny egzekutor - podkreślił Reuters. Jak dodał, jego fanatyczne oddanie Hamasowi i walce z Izraelem potwierdzają nie tylko inni liderzy Hamasu, ale i znający go izraelscy urzędnicy.

Według służb izraelskich, to Sinwar, wraz z dowódcą wojskowego skrzydła Hamasu Mohammedem Deifem, zaplanował atak z 7 października. Był to najkrwawszy zamach terrorystyczny w historii Izraela. Rozpoczął trwającą do dziś wojnę w Strefie Gazy. W ataku zginęło blisko 1200 osób, a 251 porwano. Deif został zabity 13 lipca w izraelskim nalocie na okolice Chan Junus.

Pod koniec maja prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego wystąpiła o ściganie Sinwara, Hanijego i Deifa za popełnienie zbrodni wojennych i przeciwko ludzkości podczas ataku na Izrael z 7 października. W oddzielnym wniosku prokurator wnosił również o wydanie nakazu aresztowania premiera i ministra obrony Izraela, Benjamina Netanjahu i Joawa Galanta, zarzucając im popełnienie zbrodni podczas wojny w Strefie Gazy. Według kontrolowanego przez Hamas ministerstwa zdrowia zginęło w niej blisko 40 tys. Palestyńczyków.

Ocenia się, że Sinwar cały czas z ukrycia kieruje walkami Hamasu z izraelskim wojskiem i kontaktuje się też z przedstawicielami ruchu, którzy poprzez pośredników negocjują z Izraelem zawieszenie broni i wymianę zakładników na palestyńskich więźniów. Kierownictwo polityczne Hamasu rezyduje w Katarze, tam też mieszkał na stałe Hanije.

Poprzedni przywódca polityczny Hamasu zginął w Teheranie, do którego przybył jako gość na zaprzysiężenie prezydenta Masuda Pezeszkiana. Po śmierci Hanijego Iran zapowiedział odwet na Izraelu. Uwaga opinii publicznej przeniosła się więc na konflikt Izraela z Iranem i Hezbollahem. Dzień przed Hanije w izraelskim ataku na Bejrut zginął też wojskowy lider Hezbollahu Fuad Szukr, a libańska organizacja również ogłosiła, że zemści się na Izraelu.

Hamas został założony w Gazie w 1987 r. jako odgałęzienie egipskiego islamistycznego Bractwa Muzułmańskiego. Od początku posiadał skrzydło wojskowe, zwane Brygadami Al-Kasama, a także oddziały zajmujące się pomocą społeczną czy propagowaniem fundamentalistycznego islamu.

Ruch zyskał rozgłos jako największa grupa palestyńska sprzeciwiająca się porozumieniom pokojowym z Oslo podpisanym na początku lat 90. między Izraelem a Organizacją Wyzwolenia Palestyny (OWP), organem reprezentującym wówczas większość Palestyńczyków.

Hamas przeprowadził wiele samobójczych zamachów bombowych, głównie na autobusy, zabijając kilkudziesięciu Izraelczyków. Zamachy Hamasu spowodowały wycofanie poparcia wielu Izraelczyków dla procesu pokojowego i doprowadziły w 1996 r. do tego, że po raz pierwszy do władzy w państwie żydowskim doszedł Benjamin Netanjahu, również zagorzały przeciwnik porozumień z Oslo.

W latach 2000. Hamas uzyskał władzę i wpływy organizując szpitale i szkoły, które służyły Palestyńczykom zawiedzionym przez skorumpowaną i nieefektywną Autonomię Palestyńską, zdominowaną przez świecką partię Fatah. W czasie trwającej w latach 2000-05 drugiej intifady, palestyńskiego powstania przeciwko Izraelowi, Hamas przeprowadził kolejną falę samobójczych ataków.

Od 2005 r., kiedy Izrael wycofał swoje wojska i osadników ze Strefy Gazy, Hamas zaangażował się w palestyński proces polityczny. W 2006 r. grupa wygrała wybory do organów legislacyjnych Autonomii Palestyńskiej, a w następnym roku wzmocniła swoją władzę w Strefie Gazy, wypierając rywalizujący z nią Fatah.

Od tego czasu bojownicy Hamasu w Strefie Gazy stoczyli cztery duże konflikty zbrojne z Izraelem. Głównym sponsorem finansowym i politycznym Hamasu jest Katar, ale grupa utrzymuje też dobre stosunki z Iranem, który również wspiera ją finansowo.

Z Jerozolimy Jerzy Adamiak (PAP)

adj/ jm/