Raport UNICEF opracowany został we współpracy z Uniwersytetem SWPS oraz Fundacją Instytutu Matki i Dziecka. UNICEF przeprowadziło badanie na temat postaw ukraińskich nastolatków wobec wsparcia zdrowia psychicznego w Polsce.

W przesłanym PAP w poniedziałek komunikacie podano, że w "kompleksowym badaniu, obejmującym ponad 700 uczestników, w tym nastolatków z Ukrainy (16-19 lat), ich rodziców oraz profesjonalistów z zakresu wsparcia zdrowia psychicznego i psychospołecznego, wykorzystano zarówno metody jakościowe, jak i ilościowe".

Cytowana w komunikacie koordynatorka krajowa Biura UNICEF ds. Reagowania na Potrzeby Uchodźców w Polsce Nona Zicherman powiedziała, że celem badania było "zrozumienie, jak czynniki psychologiczne, socjologiczne i środowiskowe wpływają na chęć młodych ludzi do szukania wsparcia zdrowia psychicznego". "Największym zaskoczeniem było to, że choć wielu młodych ludzi z Ukrainy dostrzega korzyści płynące ze wsparcia zdrowia psychicznego, ich chęć skorzystania z tych usług jest zróżnicowana" - dodała.

Celem raportu - podano - było zidentyfikowanie barier w korzystaniu ze wsparcia zdrowia psychicznego wśród młodych ludzi z Ukrainy oraz znalezienie sposobów, aby pomóc im w ich przezwyciężaniu. Wskazano, że "wpływ rówieśników okazał się kluczowym czynnikiem w zachęcaniu nastolatków do szukania pomocy psychologicznej".

Z raportu wynika, że nastolatkowie, którzy mają przyjaciół korzystających z takiego wsparcia, "rzadziej doświadczają samostygmatyzacji (negatywnych przekonań o sobie, często wynikających ze społecznej stygmatyzacji), co podkreśla kluczową rolę osób wspierających sieci społeczne". Wyjaśniono, że uczestnikom badania pokazywano krótkie filmy zachęcające do dbania o swoje zdrowie psychiczne. "Najbardziej skuteczny przekaz pochodził od młodej osoby dzielącej się własnym doświadczeniem i zapewniającej, że +wielu młodych ludzi z Ukrainy czerpie korzyści z dbania o swoje zdrowie psychiczne+" - czytamy.

Według autorów raportu warto więc "angażować młodych ludzi w różne działania i kampanie, które normalizują szukanie wsparcia zdrowia psychicznego".

Autorzy raportu wskazali też, że przeprowadzone badanie podkreśliło różnice między płciami. "Dzięwczęta mają niższy poziom samostygmatyzacji niż chłopcy, co sugeruje potrzebę uwzględniania różnic płciowych przy projektowaniu działań z zakresu zdrowia psychicznego" - zaznaczono.

Zwrócono uwagę, że "mimo uznania potrzeby wsparcia zdrowia psychicznego, wielu ukraińskich rodziców i opiekunów wciąż uważa szukanie pomocy u psychologów za oznakę słabości, co może ograniczać dostęp ich dzieci do niezbędnej pomocy".

Z raportu wynika, że na samostygmatyzację wpływ ma też długość pobytu w Polsce. "Nastolatkowie, którzy przebywają w kraju dłużej, mają tendencję do zgłaszania wyższych poziomów samostygmatyzacji, prawdopodobnie ze względu na długotrwałe wyzwania integracyjne i różne poziomy dotychczasowego wsparcia" - czytamy. Ponadto - wskazano - nastolatki z gorszą znajomością języka polskiego napotykają większe trudności w dostępie do usług i integracji w społeczeństwie.

Jak wynika z publikacji, na postawę ukraińskich nastolatków wpływ ma też bliskie otoczenie, tzn. "kiedy nastolatkowie uważają, że osoby, na których im zależy, mają negatywne zdanie o usługach zdrowia psychicznego, są mniej skłonni sami szukać pomocy", a także normy socjalne.

Wyjaśniono, że "nastolatkowie, którzy zdecydowanie zgadzają się, że rozmowa o zdrowiu psychicznym jest oznaką słabości oraz wierzą, że osoby korzystające z usług zdrowia psychicznego są postrzegane jako gorsze przez innych, mają tendencję do doświadczania wyższego poziomu samostygmatyzacji". Autorzy raportu wśród czynników wymienili też "postrzeganie korzyści ze wsparcia zdrowia psychicznego i psychospołecznego". Wskazano, że 42 proc. respondentów zdecydowanie zgodziła się ze stwierdzeniem: "Integracja wsparcia psychicznego i psychospołecznego w moje życie poprawiłaby moje samopoczucie".

W odpowiedzi na ustalenia autorzy apelują do instytucji publicznych, decydentów, organizacji, edukatorów, liderów społeczności i wszystkich zainteresowanych stron "o współpracę w celu wdrożenia kompleksowych strategii mających na celu redukcję stygmatyzacji i poprawę usług zdrowia psychicznego dla ukraińskich nastolatków w Polsce".

Wśród kluczowych rekomendacji wymieniono: "kampanie edukacyjne i zwiększające świadomość - w celu kształtowania pozytywnych postaw wobec usług zdrowia psychicznego", a także "sieci wsparcia rówieśniczego - wykorzystanie wpływu zachowań rówieśników w redukcji stygmatyzacji".

Zarekomendowano też "podejścia uwzględniające różnice płci - w celu rozwiązania specyficznych potrzeb i wyzwań, przed którymi stoją nastolatkowie" oraz "programy wsparcia językowego - w celu poprawy biegłości językowej w języku polskim i ułatwienia lepszej integracji ze społecznością lokalną".(PAP)

pak/ agz/