Wsparcie na wschodniej granicy ma zapewniać 17 tys. żołnierzy, z tego 8000 bezpośrednio na miejscu.

„Projekt Tarcza Wschód staje się de facto projektem europejskim” – powiedział w środę w Warszawie wiceminister obrony Cezary Tomczyk (KO) na konferencji prasowej z wiceszefem MON Pawłem Bejdą (PSL-TD) i szefem Sztabu Generalnego gen. Wiesławem Kukułą. Jak dodał Tomczyk, UE i NATO dostrzegają, że bezpieczeństwo wschodniej granicy to wspólna sprawa.

Według Tomczyka zasadniczy cel Tarczy Wschód to odstraszanie przez zbudowanie infrastruktury i zdolności orz wytworzenie u potencjalnego przeciwnika takiej świadomości, „żeby nikt nie ważył się nigdy zaatakować RP”.

Dodał, że projekt „w przypadku skrajnie czarnego scenariusza ma pozwolić odepchnąć wroga i nie dopuścić go nawet na centymetr na własne terytorium”. Wiceszef MON poinformował, że w ostatnich tygodniach odbyły się spotkania dwustronne z przedstawicielami Estonii, Litwy i Łotwy i Finlandii, a wiceminister obrony Paweł Bejda prowadził rozmowy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym „w sprawie ewentualnego finansowania części projektu”.

Tomczyk ocenił, że poprawiło się współdziałanie służb, m.in. dzięki uruchomieniu przez MON i MSWiA centrum koordynacji działań. Za konieczne uznał ujednolicenie procedur i wyposażenia wojska i innych służb mundurowych.

Bejda podkreślił, że Tarcza Wschód to nie tylko obiekty inżynieryjne, ale także poprawa rozpoznania terenu i rozszerzenie świadomości sytuacyjnej w tym dzięki wykorzystaniu bezzałogowców, danych satelitarnych i radarowych. Poinformował że poprawia się indywidualne wyposażenie żołnierza, do czego przyczynia się program Szpej.

Bejda poinformował też, że żołnierzom na granicy wysłano 7200 kamizelek ochronnych, 150 strzelb gładkolufowych, żołnierze otrzymują sprzęt noktowizyjny, poprawiające komfort buty i termoaktywną bieliznę oraz środki ochrony przed kleszczami i owadami. W trybie pilnej potrzeby operacyjnej resort zamierza kupić 150 kolejnych pojazdów opancerzonych dla wojska na granicy.

Tomczyk zwrócił uwagę, że w ostatnich sześciu miesiącach o 1000 wzrosła liczba żołnierzy wspierających SG i „na granicę trafili wreszcie żołnierze, którzy mają doświadczenie w misjach stabilizacyjnych, quasi policyjnych” np. w Kosowie – żandarmi i żołnierze kawalerii powietrznej.

Przypomniał, że do końca lipca zostaną wygaszone operacje Gryf i Rengaw, a zastąpi je od sierpnia Bezpieczne Podlasie pod jednolitym dowództwem. Nowa operacja ma na celu wsparcie straży granicznej, utrzymanie zdolności przeciwzaskoczeniowych oraz wsparcie sił wydzielonych do budowy Tarczy Wschód.

Operacja Bezpieczne Podlasie będzie utrzymywana do osiągnięcia gotowości przez Komponent Obrony Pogranicza, który ma się składać z żołnierzy wojsk operacyjnych i WOT. KOP ma ze strony MON przejąć odpowiedzialność za Tarczę Wschód i bezpieczeństwo na granicy. Zasadniczo ochrona granicy pozostanie zadaniem SG.

Tomczyk przypomniał, że utworzenie KOP przewidywał poprzedni rząd. Jak dodał, obecny zmienił „nie tyle cele”, co terminy. KOP, który miał być gotowy do działania w 2032, zgodnie z obecnymi założeniami ma przejąć odpowiedzialność za infrastrukturę Tarczy Wschód w 2028 roku.

Do ochrony granicy wschodniej resort przewiduje wydzielenie 17 tys. żołnierzy. Według Bejdy, 8000 ma służyć bezpośrednio na granicy, a 9000 pozostanie w odwodzie gotowym do przerzutu w ciągu 48 godzin.

„Do tej pory służbę na granicy pełnili żołnierze z różnych jednostek, różnych dywizji” – zauważył Bejda. Poinformował, że resort planuje, by służba na granicy trwała pół roku na takiej zasadzie jak służba w polskich kontyngentach za granicą. Przygotowanie ma trwać dwa miesiące. Zapewnił, że nie zakłócałoby to normalnego cyklu szkolenia. Pierwszy taki kontyngent ma wstawić 18. Dywizja Zmechanizowana, w styczniu zmieni ją 16DZ, po niej 12. Dywizja.

„Zmapujemy każdy metr kwadratowy ziemi która przylega do wschodniej granicy wtedy zdecydujemy, gdzie i jakie umocnienia budować” – zapowiedział Bejda. Poinformował, że korzystając z procedury pilnej potrzeby operacyjnej MON zamierza kupić maszynę do produkcji betonowych prefabrykatów do budowy umocnień i schronów. Zapewnił też, że program Tarcza Wschód i operacja Bezpieczne Podlasie będą jednorodnie zarządzane.

Tomczyk zaznaczył, że Tarcza Wschód „to nie jest ciąg umocnień, który wszędzie będzie wyglądał tak samo”, a oprócz umocnień i schronów złożą się na nią pasy ziemi przewidziane w razie potrzeby do zaminowania, magazyny sprzętu, ale i naturalne przeszkody terenowe. „Korzystamy z najlepszych doświadczeń Korei Południowej, Finlandii czy państw bałtyckich” – dodał.

Jak powiedział Bejda, zespół ekspertów wojskowych przygotowujących system zabezpieczeń działa od kwietnia, powstanie też międzyresortowy zespół sterujący, złożony m.in. z przedstawicieli MON, MSWiA, MAP, resortów infrastruktury oraz klimatu i środowiska.

Tomczyk zapowiedział też utworzenie nowej jednostki – jarociński batalion remontów lotnisk ma zostać przeformowany w brygadę drogowo-lotniskową złożoną z trzech batalionów. „To będzie jednostka odpowiedzialna za budowę Tarczy Wschód” – dodał. Podtrzymał deklarację szefa MON, że w projekt zostaną włączone polskie – w tym lokalne - firmy, ponieważ „te miliardy powinny zostać w naszym kraju, to są też kwestie bezpieczeństwa”.

Wiceministrowie przyznali, że szacowane koszty Tarczy Wschód zapewne będą wymagały korekty. „Odbyliśmy już rozmowy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, omówiliśmy pierwsze projekty jeżeli chodzi o kwestie finansowania i jestem pewny, że te rozmowy się zakończą dobrze” – powiedział Tomczyk. Zaznaczył, że przy rozmowach o nowych władzach Komisji Europejskiej porusza się temat utworzenia specjalnego unijnego funduszu ds. projektów mających znaczenie dla całej UE, a jednym z priorytetów strony polskiej jest Tarcza Wschód. Poinformował, że zapadła decyzja, by na projekt przeznaczyć w pierwszym półroczu przyszłego roku 500 mln zł.

Przypomniał, że wskazane przez rząd źródła finansowania programu Tarcza Wschód to budżet MON, budżet państwa w części, którą dysponują inne resorty, oraz środki europejskie – EBI i środki KE w ramach polityk, które są obecnie wypracowywane.

Bejda wyraził ubolewanie że EBI „nie może finansować projektów typowo zbrojeniowych”, ale – zaznaczył - Tarcza Wschód spełnia kryteria finansowania przez tę instytucję.

Szef Sztabu Generalnego WP gen. Wiesław Kukuła zwrócił uwagę, że dodatkowe wyposażenie żołnierze otrzymują niezależnie od tego, które przywożą z macierzystych jednostek, a do szkolenia żołnierzy wysyłanych na granicę włączono elementy działań policyjnych, by zmniejszyć zagrożenia dla żołnierzy przygotowywanych z zasady do innych operacji.

Powołując się na rozmowy z szefami obrony innych państw powiedział, że „Tarcza Wschód świetnie wpisuje się w plany regionalne”, a przez znaczenie dla przesmyku suwalskiego wpływa na bezpieczeństwo innych państw.

Szef SGWP dodał, że w I kwartale 2025 r. prace w terenie rozpocznie zadaniowe zgrupowanie inżynieryjne powołane i dowodzone przez dowódcę generalnego, a do końca przyszłego roku wojskowe zespoły rekonesansowe mają zbadać przygraniczny obszar. Fragmenty zbadane przez zespoły będą przekazywane dowódcy generalnemu pod budowę infrastruktury.

W czerwcu rząd przyjął uchwałę ws. Narodowego Programu Odstraszania i Obrony Tarcza Wschód. Zakłada on budowę „kompleksowej infrastruktury obronnej na wschodniej flance NATO, aby przeciwdziałać zagrożeniom z Białorusi i Rosji".

Również w czerwcu wicepremier, szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz zapowiedział operację Bezpieczne Podlasie. Zastąpi ona operacje Gryf (wsparcia Straży Granicznej) i szkoleniową Rengaw, której zdaniem było podniesienie gotowości na wypadek agresywnych działań ze strony grupy Wagnera. Bezpieczne Podlasie ma wesprzeć SG w ochronie granicy, zwiększyć zdolności przeciwzaskoczeniowe przez utrzymanie sił gotowych reagować na zagrożenia asymetryczne i symetryczne oraz utrzymać tempo szkolenia żołnierzy.

W części infrastrukturalnej na program, który ma być realizowany w latach 2024-2028, przewidziano 10 mld zł. Przewiduje on przygotowanie do obrony terenów przygranicznych poprzez budowę systemu wykrywania, ostrzegania i śledzenia, sieci bunkrów lub ukryć dla systemów rażenia oraz rozwinięcie infrastruktury na potrzeby systemów antydronowych.(PAP)

brw/ itm/ lm/