Wapowanie, czyli korzystanie z elektronicznych papierosów, jest bardzo popularne wśród nastolatków - zwłaszcza, że może się ono wydawać dużo bezpieczniejsze od "zwykłego" palenia. Według amerykańskich sondaży (przeprowadzonych w 2022 roku) wapowało w ciągu poprzedniego miesiąca 14 proc. uczniów szkół średnich (high school w USA – około 2,14 miliona) – i ponad 3 proc. uczniów odpowiedników naszych gimnazjów (middle school) – około 380 tys.

W aerozolach i płynach do e-papierosów wykryto ciężkie metale, których wchłanianie jest szczególnie szkodliwe w okresach rozwoju. Jak wykazały wcześniejsze badania, narażenia na zwiększone poziomy tych metali są powiązane z zaburzeniami funkcji poznawczych, zaburzeniami zachowania, powikłaniami oddechowymi, nowotworami i chorobami układu krążenia u dzieci.

Naukowcy chcieli się dowiedzieć, czy poziom potencjalnie toksycznych metali może być powiązany z częstotliwością wapowania, i czy różne smaki dostępnych liquidów mogą mieć wpływ na ten poziom. Wykorzystali dane uzyskane w ramach reprezentatywnego dla kraju badania PATH Youth Study, prowadzonego od grudnia 2018 r. do listopada 2019. W badaniu tym wzięło udział 1607 nastolatków w wieku od 13 do 17 lat. Do ostatecznej analizy włączono 200 waperów.

Próbki moczu uczestników zostały zbadane pod kątem obecności trzech metali ciężkich: kadmu, ołowiu i uranu, natomiast częstotliwość wapowania określono jako okazjonalną (1–5 dni w miesiącu), przerywaną (6–19 dni) i częstą (ponad 20 dni).

Smaki wykorzystywanych w e-papierosach liquidów zostały pogrupowane w czterech wzajemnie wykluczających się kategoriach: mentol lub mięta, owocowe, słodkie (jak czekolada lub desery) oraz pozostałe – jak tytoń, goździki lub inne przyprawy oraz napoje - alkoholowe i bezalkoholowe.

Spośród 200 waperów (w tym 63 proc. kobiet) 65 zgłosiło używanie okazjonalne, 45 przerywane, a 81 częste; dla dziewięciu osób brak było informacji o częstotliwości wapowania.

Na pytanie, czego używali w ciągu ostatnich 30 dni - jeden na trzech (33 proc.) waperów stwierdził, że używa aromatów mentolowo-miętowych; połowa (50 proc.) preferowała smaki owocowe; nieco ponad 15 proc - smaki słodkie. Najmniej popularne były „inne” ( tylko 2 proc.).

Średnia liczba zaciągnięć dziennie rosła wraz z częstotliwością wapowania: okazjonalnie było to 0,9 zaciągnięcia; przy wapowaniu przerywanym - 7,9 , zaś przy częstym - 27 zaciągnięć.

Jak wykazała analiza próbek moczu, poziom ołowiu był o 40 proc wyższy wśród wapujących w sposób przerywany i o 30 proc. wyższy wśród wapujących często, niż wśród robiących to okazjonalnie. Także poziom uranu w moczu był dwukrotnie wyższy wśród osób wapujących często niż okazjonalnie.

Wśród waperów, którzy wybierali raczej smaki słodkie, poziom uranu w moczu był o 90 proc. wyższy niż dla zwolenników liquidów mentolowych.

W przypadku kadmu nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic dotyczących jego poziomu w moczu, związanych z częstotliwością wapowania lub rodzajem smaku. Poziom ołowiu w moczu nie zależał od smaku stosowanych liquidów.

Jak zaznaczają autorzy, ponieważ chodzi o badanie obserwacyjne - nie można wyciągnąć ostatecznych wniosków co do poziomu toksycznych metali i wpływu częstotliwości wapowania czy wybranego smaku liquidu. Przestrzegają również, że poziomy toksycznych metali w e-papierosach będą się różnić w zależności od marki i typu używanego sprzętu.

Chociaż poziomy ciężkich metali w moczu wskazują na chroniczne narażenie, oceniano je tylko w jednym momencie, zaś obecność uranu w moczu można przypisać różnym źródłom, w tym narażeniu środowiskowemu ze złóż naturalnych, działalności przemysłowej i spożyciu. "Mimo to wiadomo, że związki te powodują szkody u ludzi" – piszą naukowcy (https://tobaccocontrol.bmj.com/lookup/doi/10.1136/tc-2023-058554). Jak dodają, szczególne zaniepokojenie wzbudził podwyższony poziom uranu stwierdzony w kategorii słodkich aromatów.

"Produkty do e-papierosów o smaku słodyczy stanowią znaczną część spożycia w przypadku młodych waperów, a słodki smak e-papierosów może tłumić nieprzyjemne doznania spowodwane przez nikotynę i wzmacniać jej działanie, co skutkuje zwiększoną reaktywnością mózgu" - dodają.

"Używanie e-papierosów w okresie dojrzewania może zwiększać prawdopodobieństwo narażenia na metale ciężkie, co może niekorzystnie wpływać na rozwój mózgu i innych narządów" – podsumowują autorzy. - "Odkrycia te wymagają dalszych badań, wprowadzenia regulacji dotyczących wapowania i ukierunkowanych interwencji w zakresie zdrowia publicznego w celu złagodzenia potencjalnych szkód wynikających z używania e-papierosów, szczególnie wśród nastolatków". (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ zan/