Radio Opole » Kraj i świat
2023-03-23, 08:20 Autor: PAP

Podkarpackie/Ikony ze Starego Dzikowa, autorstwa ukraińskiego artysty, na wystawie w cerkwi w Radrużu

9 ikon pochodzących z cerkwi pw. św. Dymitra w Starym Dzikowie, autorstwa jednego z najwybitniejszych ukraińskich malarzy XIX i XX wieku Osypa Kuryłasa, będzie można od niedzieli oglądać na wystawie w Zespole Cerkiewnym w Radrużu (Pdkarpackie).

Jak poinformował Piotr Zubowski, dyr. Muzeum Kresów w Lubaczowie, którego częścią jest cerkiew w Radrużu, celem wystawy „Osyp Kuryłas. Ikony ze Starego Dzikowa” jest prezentacja zachowanych w muzealnych zbiorach elementów wyposażenia świątyni i przypomnienie ich twórcy, mało znanego na ziemi lubaczowskiej artysty.


„Jego dorobek stoi dziś u podstaw współczesnej sztuki ukraińskiej, która, jak sam Osyp Kuryłas, w wielu aspektach funkcjonuje w bliskiej symbiozie z kulturą polską. Jest to dziedzictwo pogranicza polsko-ukraińskiego, wspólne dziedzictwo Ukraińców i Polaków” – zaznaczył Zubowski.


Na ekspozycji zaprezentowanych zostanie 9 starodzikowskich ikon, będących elementami ikonostasu, jak i prawdopodobnie ołtarzy bocznych. Udało się je uratować po tym, jak cerkiew po II wojnie światowej i przymusowym wysiedleniu wiernych została zamieniona przez władze komunistyczne na magazyn.


Są to wizerunki m.in.: św. Dymitra, św. Włodzimierza i św. Olgi, św. Szczepana, Chrystusa Tronującego i postacie apostołów.


Kustosz z lubaczowskiego muzeum Janusz Mazur w rozmowie z PAP jako ciekawostkę wyjawił, że na wystawie pojawią się pewne konotacje Osypa Kuryłasa z samym mistrzem Janem Matejką.


„Tworząc ikony Osyp Kuryłas inspirował się szkicami wykonanymi przez Jana Matejkę do ikonostasu w cerkwi Podwyższenia Krzyża Świętego w Krakowie. Ikony namalował uczeń Matejki - Władysław Rossowski, ale ich projekty zrobił sam mistrz. Szkice te stały się następnie inspiracją dla Kuryłasa” – wyjawił Mazur.


W cerkwi w Krakowie znajduje się ołtarz Świętej Trójcy, do którego obrazy wykonał Kuryłas.


Wernisaż odbędzie się w niedzielę o godz. 16. Wystawa potrwa do 31 sierpnia.


Osyp Kuryłas (1870–1951), jeden z najwybitniejszych ukraińskich malarzy XIX i XX w. był absolwentem Lwowskiej Szkoły Przemysłowej i Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz uczniem takich mistrzów: jak Florian Cynk, Jacek Malczewski i Leon Wyczółkowski.


„(Kuryłas) malował oleje i akwarele. Był twórcą wielu ikonostasów i obrazów o tematyce sakralnej na terenie całej dawnej Galicji. Tworzył portrety, w tym typów ludowych Polesia, Wołynia i Huculszczyzny, malował sceny z życia codziennego, alegorie, pejzaże, karykatury, ilustracje do czasopism, książek i tomików poezji, czytanek, bajek i opowiadań dla dzieci. Jego prace były kolportowane na licznych pocztówkach i drukach ulotnych” – czytamy na stronie lubaczowskiego muzeum.


Cerkiew pw. św. Dymitra w Starym Dzikowie jest jedną z najbardziej malowniczych świątyń greckokatolickich na ziemi lubaczowskiej.


Jak podaje na stronie lubaczowskie muzeum początki parafii obrządku wschodniego w Starym Dzikowie sięgają przełomu XV i XVI w.


„Osadnictwo ruskie było tu już wówczas na tyle silne, by umożliwić funkcjonowanie niezależnej cerkwi. Jedna z pierwszych wzmiankowana była w 1531 r., a kolejna powstała w 1724 r. Na jej miejscu, staraniem ówczesnego proboszcza ks. Bazylego Czerneckiego, aktywnego działacza społecznego i gospodarczego, wzniesiono w 1904 r. obecnie istniejącą murowaną świątynię” – podaje muzeum.


Projekt cerkwi wykonał architekt Teodor Mielniczuk, a prace przy jej budowie prowadził Władysław Łańcucki z Sieniawy. 17 września 1906 r. bp Konstanty Czechowicz, ówczesny ordynariusz diecezji greckokatolickiej w Przemyślu, dokonał aktu poświęcenia cerkwi.


Budowla utrzymana jest w stylu eklektycznym z silnymi akcentami neobizantyjskimi. Założona została na planie krzyża z wyniosłą kopulą na przecięciu ramion. Wieńczy ją widoczny z daleka cebulasty hełm.


Przed II wojną światową jednak surowe wnętrze, posiadające skromny, klasycyzujący charakter było tłem dla wysokiej klasy wystroju liturgicznego. W 1906 r. w przestrzeni między nawą a sanktuarium zainstalowana została przegroda ołtarzowa. Wypełniły ją przedstawienia malarskie oprawione w złocone ornamenty snycerskie.


Po pięciu latach zostały wykonane kolejne ikony, które umieszczono w dwóch ołtarzach bocznych. W ten sposób dopełniony został zasadniczy wystój cerkwi. Zabrakło jedynie polichromii ściennej.


Twórcą przedstawień malarskich był Osyp Kuryłas.


Świątynia funkcjonowała do końca II wojny światowej. W wyniku wysiedlenia ludności ukraińskiej parafia starodzikowska przestała istnieć.


Na początku lat 50. XX w. z inspiracji władz komunistycznych, częściowo zniszczono jej wystrój. W późniejszym okresie użytkowano ją na magazyn miejscowej Gminnej Spółdzielni. Do dziś nie powróciła do kultu, nie nadano jej również żadnej innej funkcji, i z roku na rok niszczeje.


Obecnie we wnętrzu można zobaczyć drewniane prycze, które, wraz za całą cerkwią, „zagrały” w filmie „Katyń” Andrzeja Wajdy.


Wernisaż wystawy ikon ze Starego Dzikowa będzie towarzyszyć promocji albumu „Radruż. Cerkiew w przestrzeni pogranicza”, przygotowanego z okazji 10. rocznicy wpisu drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.


Pochodząca z 1583 roku cerkiew św. Paraskewy w Radrużu jest najstarszą drewnianą cerkwią w Polsce. W czerwcu 2013 roku obiekt ten został wpisany na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, a 23 listopada 2017 r. - na krajową listę Pomników Historii. Obecnie jest pod opieką Muzeum Kresów w Lubaczowie.(PAP)


Autorka: Agnieszka Pipała


api/ dki/


Kraj i świat

2024-03-29, godz. 04:30 Ukraina/ Armia: rosyjskie lotnictwo wystrzeliło rakiety manewrujące Na Ukrainie ogłoszono w piątek alarm powietrzny na terenie całego kraju w związku z wystrzeleniem rakiet manewrujących przez rosyjskie bombowce strategiczne… » więcej 2024-03-29, godz. 03:10 Indie/ Dmytro Kuleba wezwał Indie, by stanęły po stronie Ukrainy Minister spraw zagranicznych Ukrainy Dmytro Kuleba wezwał Indie, aby stanęły po stronie Kijowa, twierdząc, że bliskie stosunki tego kraju z Rosją opierają… » więcej 2024-03-29, godz. 02:00 USA/ Wojsko: zniszczyliśmy cztery drony wystrzelone przez Huti Wojsko amerykańskie poinformowało w czwartek, że zniszczyło cztery bezzałogowe drony wystrzelone w Jemenie przez wspierane przez Iran siły Huti w kierunku… » więcej 2024-03-29, godz. 01:10 USA/ Rząd przyznał 60 mln dolarów na odbudowę mostu w Baltimore W czwartek rząd USA przyznał stanowi Maryland 60 milionów dolarów federalnej pomocy nadzwyczajnej w odpowiedzi na zawalenie się mostu Francisa Scotta Key… » więcej 2024-03-29, godz. 00:40 USA/ Nowy Jork przetestuje systemy wykrywania broni w miejskim metrze Nowy Jork rozpocznie testowanie technologii wykrywania broni w ramach programu pilotażowego na kilku stacjach metra, powiedział w czwartek burmistrz Eric Ad… » więcej 2024-03-28, godz. 23:30 LM piłkarzy ręcznych - wyniki Piłkarze ręczni Orlen Wisły Płock przegrali w czwartek u siebie z Paris St. Germain 26:30, a w środę Industria Kielce poniosła porażkę na wyjeździe z… » więcej 2024-03-28, godz. 23:20 LM piłkarzy ręcznych - Orlen Wisła - PSG 26:30 (opinie) Po meczu Orlen Wisła - Paris St. Germain (26:30) powiedzieli: Raul Gonzalez Gutierrez (trener PSG): 'Jestem zadowolony, że wygraliśmy. W pierwszej połowie… » więcej 2024-03-28, godz. 23:10 Piłkarska LM kobiet - PSG Katarzyny Kiedrzynek w półfinale Ekipa Paris Saint-Germain z polską bramkarką Katarzyną Kiedrzynek pokonała na własnym stadionie szwedzki BK Haecken 3:0 w rewanżowym meczu 1/4 finału piłkarskiej… » więcej 2024-03-28, godz. 23:10 Ekstraklasa siatkarzy - GKS - Barkom 3:2 GKS Katowice - Barkom Każany Lwów 3:2 (20:25, 25:19, 26:28, 25:18, 15:13). GKS Katowice: Sebastian Adamczyk, Jakub Jarosz, Davide Saitta, Łukasz Usowicz… » więcej 2024-03-28, godz. 23:10 Ekstraklasa siatkarzy - 28. kolejka (tabela) Wyniki meczów 28. kolejki i tabela ekstraklasy siatkarzy: Asseco Resovia Rzeszów - KGHM Cuprum Lubin 3:0 (25:23, 25:17, 25:22) GKS Katowice - Barkom Każany… » więcej
2345678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »