W środę Sejm odrzucił wszystkie 14 poprawek Senatu do uchwalonej 13 stycznia nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym. Nowela trafi teraz do prezydenta. Według autorów noweli, posłów PiS, ma ona wypełnić kluczowy "kamień milowy" dla odblokowania przez Komisję Europejską pieniędzy na Krajowy Plan Odbudowy. Nowelizacja stanowi m.in., że sprawy dyscyplinarne i immunitetowe sędziów ma rozstrzygać Naczelny Sąd Administracyjny, a nie - jak obecnie - Izba Odpowiedzialności Zawodowej SN.

W czwartek RMF FM cytuje nieoficjalną wypowiedź wysokiego rangą urzędnika Komisji Europejskiej, który odnosząc się do nowelizacji ustawy o SN stwierdził, że "główne kamienie milowe dotyczące praworządności wydają się spełnione".

Gawkowski w rozmowie z PAP.PL odnosząc się do tych nieoficjalnych doniesień podkreślił, że Lewica cieszyłaby się z wypłaty Polsce środków na KPO, jednak ma on świadomość, że "proces nie został jeszcze zamknięty". "Dzisiaj odpowiedzialność za te pieniądze, które są w Brukseli i na nas czekają, bierze prezydent Andrzej Duda" - powiedział szef klubu Lewicy.

Według niego, prezydent powinien podpisać tę nowelizację. Zaznaczył przy tym, że jest zawiedziony, iż senackie poprawki zostały odrzucone przez Sejm. Wyraził obawę, czy odrzucenie poprawek nie będzie "jakimś elementem tego, że te pieniądze nie przyjdą".

Gawkowski zaznaczył, że spór o KPO trwa blisko dwa lata, a Lewica od miesięcy postulowała zrobienie wszystkiego w celu odblokowania tych pieniędzy. Dodał, że są to środki na "ratowanie gospodarki, walkę z kryzysem, żeby Polakom żyło się lepiej".

20 stycznia prezydent Andrzej Duda mówił w TVP, że spokojnie czeka na wynik prac parlamentu nad nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym i "w szczegółach" pochyli się nad nowelą, gdy ona do niego trafi. Wcześniej prezydent zapowiadał m.in., że nie zgodzi się na rozwiązania godzące w system konstytucyjny ani nie pozwoli, aby do polskiego systemu prawnego został wprowadzony jakikolwiek akt prawny, który będzie podważał nominacje sędziowskie albo pozwalał komukolwiek je weryfikować.

Zgodnie z nowelizacją, NSA będzie rozstrzygać sprawy dyscyplinarne sędziów Sądu Najwyższego w pierwszej instancji w 3-osobowym składzie, a w drugiej instancji w składzie 5-osobowym. Z kolei w przypadku sędziów sądów powszechnych i wojskowych NSA będzie sądem dyscyplinarnym w części spraw w pierwszej instancji i we wszystkich sprawach w drugiej instancji. NSA ma przejąć także kompetencje do rozstrzygania tzw. spraw immunitetowych sędziów wszystkich sądów.

Nowela przewiduje też zasadnicze zmiany dotyczące tzw. testu niezawisłości i bezstronności sędziego. Jest to stosunkowo nowa instytucja, która została wprowadzona prezydencką nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym latem ub.r. Ma ona w założeniu pozwolić na badanie spełnienia przez sędziego wymogów niezawisłości i bezstronności z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących jego powołaniu i jego postępowania po powołaniu, jeżeli w okolicznościach danej sprawy mogą one doprowadzić do naruszenia standardu niezawisłości lub bezstronności, mającego wpływ na wynik sprawy. Możliwość takich testów przewidziano wobec wszystkich sędziów, a zgodnie z obowiązującymi przepisami wniosek o taki test może złożyć strona postępowania prowadzonego przez danego sędziego.

Zgodnie ze zmianami test bezstronności sędziego będzie mogła zainicjować nie tylko strona postępowania, ale także "z urzędu" sam sąd. Nowela uzupełnia także możliwość badania podczas "testu" wymogów niezawisłości i bezstronności o przesłankę ustanowienia sądu "na podstawie ustawy".

Nowelizacja zakłada także wyłączenie odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów za badanie, w ramach wszelkich procedur, spełnienia przez innego sędziego wymogów niezawisłości, bezstronności i ustanowienia go na podstawie ustawy. Oznacza to, że sędziowie nie będą ponosić odpowiedzialności dyscyplinarnej za ustalanie lub ocenę zgodności z prawem prawidłowości powołania sędziego lub wynikającego z tego powołania uprawnienia do orzekania.

1 czerwca ub. roku Komisja Europejska po ponad rocznych negocjacjach zaakceptowała polski KPO, jednak dotąd Polska nie skierowała wniosku o te środki. W KPO znajdują się bowiem warunki, czyli tzw. kamienie milowe, od których spełnienia KE uzależnia wypłacenie Polsce środków z unijnego Funduszu Odbudowy mającego wesprzeć kraje członkowskie w przezwyciężaniu gospodarczych skutków pandemii COVID-19. KPO zakłada m.in., że Polska musi wdrożyć reformy dotyczące sądownictwa - temu ma służyć nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym.

W KPO Polska wystąpiła o 23,9 mld euro grantów i 11,5 mld euro pożyczki.

Cała rozmowa pod adresami: https://www.pap.pl/aktualnosci/news,1533388,gosc-studia-pap-krzysztof-gawkowski.html oraz https://wideo.pap.pl. (PAP)

Autor: Adrian Kowarzyk

amk/ mok/