"Celem projektu jest rozwiązanie problemów występujących w praktyce stosowania przepisów z zakresu prawa spadkowego skutkujących wzrostem liczby rozpatrywanych spraw. Założeniem zmian jest też skrócenie czasu trwania postępowań spadkowych" - mówiła wiceminister sprawiedliwości Katarzyna Frydrych przedstawiając w Sejmie projekt. Projekt "zdecydowanie zarekomendował" także w imieniu klubu PiS poseł Grzegorz Lorek.

Przedstawiciele klubów i kół opozycyjnych wskazywali na konieczność dopracowania zapisów projektu oraz na dyskusyjność niektórych zawartych w nim rozwiązań - niezwiązanych z kwestiami przepisów spadkowych.

Joanna Jaśkowiak (KO) i Krzysztof Paszyk (PSL-KP) zwrócili uwagę, że w projekcie zawarto także zmianę Prawa o stowarzyszeniach uchylającą - uznany przez MS za obecnie zbędny - przepis dotyczący kadencji władz stowarzyszeń. Posłanka Jaśkowiak wskazywała, że zmiana ta wymusi w praktyce zakończenie kadencji obecnych władz wielu stowarzyszeń.

Jak natomiast argumentowali autorzy projektu "wprowadzenie przedłużonej kadencji władz stowarzyszenia miało na celu zapewnienie ciągłości funkcjonowania stowarzyszeń w czasie występujących w życiu społecznym obostrzeń związanych z koniecznością przeciwdziałania rozprzestrzeniania się zakażeń i zakazem zgromadzeń". "Obecnie, w szczególności wobec możliwości szczepień, braku obostrzeń prawnych wprowadzających ograniczenia organizacji zgromadzeń i przemieszczania, zastosowanie tego wyjątku nie znajduje uzasadnienia" - głosi uzasadnienie projektu.

Projekt zakłada także na przykład "wprowadzenie jednoznacznej podstawy, w oparciu o którą sądy będą miały możliwość żądania udostępnienia danych ewidencji gruntów i budynków", ale także minister sprawiedliwości - danych z rejestru stanu cywilnego. Na kwestię braku wytłumaczenia dla dostępu ministra sprawiedliwości do tych baz zwracali uwagę Monika Falej z Lewicy i Michał Gramatyka z Polski2050. Wiceminister Frydrych odpowiadała, że MS jest administratorem systemu, za pomocą którego z tymi bazami danych łączą się sądy, więc powinien być umieszczony w przepisach.

W swojej zasadniczej części projektowana nowelizacja miałaby objąć tzw. trzecią grupę spadkową - dziadków spadkodawcy, a także ich zstępnych, czyli potomków. "Krąg spadkobiorców zostanie w tej grupie zawężony do dziadków, rodzeństwa rodziców spadkodawcy oraz ich zstępnych" - wskazało MS.

Na mocy planowanych zmian w związku z tym wyłączeni od dziedziczenia zostaliby dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, czyli tzw. cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia - jak zwraca uwagę MS - "często nieutrzymujące relacji ze spadkodawcą". Zmiana ma dostosować "prawo spadkowe do istniejących wzorców relacji rodzinnych w tej grupie spadkobierców". "Skróci to także czas trwania postępowań i ograniczy potrzebę poszukiwania z urzędu przez sąd i wzywania na rozprawę dalszych krewnych spadkodawcy" - wskazywano.

"Nie będzie już potrzeby długotrwałego poszukiwania dalekich krewnych osoby zmarłej, którzy często nawet nie zdawali sobie sprawy z jej śmierci. Efektem nowych przepisów będą więc znacznie szybsze postępowania spadkowe" - przekonuje resort sprawiedliwości.

Ponadto projektowana nowelizacja umożliwiałaby uznawanie za niegodne dziedziczenia osób, które "uporczywie uchylały się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego, określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową". Dotyczyć to także mogłoby uporczywego uchylania się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą.

Inna z zakładanych zmian dotyczy oświadczeń o przyjęciu lub odrzucenia spadku. Obecnie przepisy przewidują, że spadkobiorca na złożenie takiego oświadczenia ma sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy. Na mocy planowanych zmian termin ten byłby zawieszony w sytuacji, w której złożenie takiego oświadczenia będzie wymagać zezwolenia sądu opiekuńczego. "Pomoże to osobom małoletnim oraz ubezwłasnowolnionym. Należny im spadek nie będzie im przepadał z powodu niedopilnowania formalności. Wymagane oświadczenie mogą złożyć w ich imieniu opiekunowie" - przekonuje MS.

Projektem teraz będzie zajmowała się sejmowa komisja nadzwyczajna ds. zmian w kodyfikacjach. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński

mja/ mok/