Wśród 25 kandydatur pozytywnie zaopiniowanych przez komisję praw człowieka, praworządności i petycji 12 zostało zgłoszonych przez Komitet Obrony Demokracji, sześć przez grupy obywateli, zaś pozostałych zgłosiły inne organizacje.

Kadencja ławników SN trwa cztery lata. Po raz pierwszy ławników SN Senat wybrał w 2018 r. oraz 2019 r. Za pierwszym razem nie wybrano wyznaczonej wówczas liczby ławników, a jedynie 13 osób, dlatego w 2019 r. konieczny był wybór uzupełniający.

Uchwałą Kolegium SN z 14 maja br. ustalono liczbę ławników Sądu Najwyższego drugiej kadencji na 30 osób. Ławnicy drugiej kadencji mają objąć swoje funkcje od początku 2023 r. i pełnić je do 31 grudnia 2026 r.

Kandydatów na ławników mogły zgłaszać do 30 czerwca br. stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe z wyłączeniem partii politycznych oraz co najmniej 100 obywateli mających czynne prawo wyborcze.

W połowie lipca br. senacka komisja praw człowieka, praworządności i petycji dokonała wstępnej oceny 59 złożonych zgłoszeń i oceniła, że pięć spośród nich nie spełniło wymogów formalnych. Cztery wpłynęły bowiem już w lipcu, a więc po terminie, zaś piąte nie zawierało wszystkich wymaganych dokumentów. Te zgłoszenia zostały pozostawione bez dalszego biegu.

Natomiast wymogi formalne - jak wówczas ustalono - spełniły 54 zgłoszenia. Spośród nich 31 kandydatów na ławników zgłosił Komitet Obrony Demokracji. Pozostałych kandydatów zgłosiły grupy obywateli albo inne organizacje - np. lokalne komisje NSZZ "Solidarność".

Zgodnie z procedurą - po ustaleniu listy kandydatur spełniających wymogi formalne - marszałek Senatu zasięgnął od Komendanta Głównego Policji informacji o tych kandydatach i przekazał te informacje do komisji. "Informacja KGP obejmuje również informacje o wykroczeniach czy przestępstwach, które zostały już zatarte; wskazuje na sylwetkę kandydatów, czy spełniają wymogi o charakterze nieskazitelności" - tłumaczyło senackie biuro legislacyjne.

Po uzyskaniu informacji z KGP, na kolejnym wielogodzinnym posiedzeniu komisji 21 września br., osoby spełniające wymogi formalne prezentowały swoje kandydatury i odpowiadały na pytania senatorów. Zadawanie pytań i rozmowa z kandydatami jest możliwa jedynie podczas posiedzenia komisji. Procedura nie przewiduje wystąpień kandydatów oraz pytań do nich w trakcie posiedzenia Senatu, gdy przeprowadzany jest wybór na ławników.

Ostatecznie komisja w przeprowadzonym wówczas - po całodniowych obradach - wieczornym głosowaniu imiennym pozytywnie zaopiniowała kandydatury 25 osób. Spośród nich 12 osób było zgłoszonych przez KOD, sześć przez grupy obywateli, zaś pozostali przez inne organizacje, np. Komisję Międzyzakładową Pracowników Oświaty i Kultury NSZZ Solidarność Powiatu Sieradzkiego, Klub Inteligencji Katolickiej w Tarnowie czy Sosnowieckie Stowarzyszenie Sprawiedliwości Społecznej.

Według ustawy ławnikiem SN może być osoba, która m.in. posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i publicznych; jest nieskazitelnego charakteru; ukończyła 40 lat, ale - w dniu wyboru - nie ukończyła jeszcze 60 lat; jest zdolna, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków ławnika; posiada co najmniej wykształcenie średnie. Nie może nim być osoba, która m.in.: jest zatrudniona w sądach, prokuraturze lub policji, pracuje w urzędach obsługujących centralne organy państwa, jest adwokatem, radcą prawnym, notariuszem, żołnierzem, duchownym albo należy do partii politycznej.

Generalnie ławnicy uczestniczą w Sądzie Najwyższym w rozpoznawaniu skarg nadzwyczajnych oraz spraw dyscyplinarnych m.in. sędziów.

Ławników wybiera Senat w głosowaniu jawnym. Udział ławników w orzekaniu przez SN oraz ich wybór przez Senat wynika z ustawy o SN obowiązującej od 3 kwietnia 2018 r.

Posiedzenie Senatu, na którym m.in. ma zostać dokonany wybór ławników SN drugiej kadencji wyznaczone jest na środę i czwartek. Punkt dotyczący wyłonienia ławników jest ostatnim w zaplanowanym porządku obrad. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński

mja/ ann/