W tym tygodniu minęła rocznica śmierci bohaterki obrazu, żyjącej w latach 1715-1790 właścicielki Zamku w Kórniku. W ostatnich dniach wykonywano specjalistyczne zdjęcia portretu przenośnym aparatem rentgenowskim i w promieniowaniu ultrafioletowym.

Prof. UAM dr hab. Magdalena Biniaś-Szkopek z Biblioteki Kórnickiej PAN wyjaśniła, że sportretowana Teofila z Działyńskich została nazwana Białą Damą za sprawą koloru sukni na słynnym obrazie. Pochodzące z około 1754 roku dzieło nieznanego autora znajduje się w zamku w sali jadalnej, w której już w połowie XIX w., za czasów Tytusa Działyńskiego - twórcy Biblioteki Kórnickiej - zawieszono portrety przodków rodziny.

Wicedyrektor Biblioteki Kórnickiej PAN Katarzyna Woźniak powiedziała PAP, że starania o zdobycie środków na konserwację obrazu rozpoczęły się już w 2014 roku.

"Wówczas nie otrzymaliśmy dofinansowania. Ze środków własnych Biblioteki Kórnickiej opłaciliśmy wtedy wstępne ekspertyzy, które były niezbędne do złożenia wniosku o finansowanie. W 2014 roku renowacja obrazu wraz z ramą wyceniona została na ponad 80 tys. zł" - powiedziała PAP Woźniak.

W ówczesnej ofercie na prace konserwatorskie przy opisie obrazu odnotowano m.in. liczne spękania i przetarcia w warstwie malarskiej, przemalowania będące wynikiem poprzednich konserwacji, grube warstwy werniksu, który silnie pociemniał, przez co część szczegółów może być niewidoczna, oraz uszkodzenia podobrazia, zamaskowane częściowo wtórnymi kitami podczas poprzednich prac renowacyjnych w latach 50. XX w. Ponadto stwierdzono deformacje płótna, uszkodzenia pokryte kitami oraz przetarcia i przemalowania na ramie.

"Starania o środki trwają. Przed podjęciem kompleksowych działań konserwatorskich zdecydowaliśmy się na wykonanie pełnej ekspertyzy oceniającej stan zachowania obrazu" – powiedziała Katarzyna Woźniak.

Ekspertyzę wykonują eksperci z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W ostatnich dniach zrobiono m.in. zdjęcia rentgenowskie oraz zdjęcia z udziałem promieniowania ultrafioletowego. Niewykluczone są kolejne specjalistyczne badania, które pozwolą poznać kompozycję pod warstwami przemalowań. Wstępnie badania te zostały zamówione na luty 2022 r.

"Po uzyskaniu ekspertyzy będziemy szacować koszty renowacji wg współczesnych cenników. Wstępne oceny wskazują, iż będzie to kwota przekraczająca 100 tys. zł. Szacuje się też, że sam proces konserwacji portretu może zająć około pół roku" – podała wicedyrektorka BK PAN.

Po uzyskaniu ekspertyzy i wyceny prac instytucja będzie zabiegać o pieniądze u władz gminy i powiatu oraz w Fundacji Zakłady Kórnickie.

Urodzona w 1715 roku Teofila z Działyńskich Szołdrska Potulicka zmarła 26 listopada 1790 roku. Obecnie, za sprawą wizerunku w kórnickim zamku, kojarzona jest z jednym z najbardziej znanych polskich duchów. Biała Dama nocami ma schodzić z obrazu, przechadzać się po zamkowych komnatach oraz po parku okalającym zamek.

"Biała Dama wciąż cieszy się dużą popularnością. Przewodnicy opowiadają historię o niej – szczególnie licznym wycieczkom dzieci i młodzieży. W czasie organizowanych cyklicznie imprez, m.in. podczas nocnego zwiedzania Zamku czy Kórnickich Dni Nauki, jedna z pracownic Biblioteki chętnie przebiera się za Białą Damę – rozmawia z turystami, odgrywa scenki z życia Teofili" – powiedziała PAP prof. Biniaś-Szkopek.

W ostatnim czasie ukazała się książka biograficzna na temat Teofili z Działyńskich, w której stworzenie zaangażowani byli bibliotekarze kórniccy. W przyszłym roku na platformie cyfrowej Biblioteki Kórnickiej zaprezentowana ma być wirtualna wystawa poświęcona XVIII-wiecznej modernizatorce Zamku w Kórniku. (PAP)

autor: Rafał Pogrzebny

rpo/ mk/