Na przełomie XIX i XX w. blisko 20 proc. wszystkich osób pracujących w Warszawie to służące. Na początku XX w. w Warszawie około 40 tys. młodych kobiet sprzątało, gotowało oraz prało w setkach mieszkań. "Ich praca dotykała najbardziej intymnych aspektów życia wielu pokoleń warszawiaków i warszawianek. Znajdowały się na zapleczu codzienności, a do niedawna pozostawały też na marginesie zainteresowań historyków, którzy – jeśli je zauważali – opisywali co najwyżej jako zbiorowość ujętą w statystykach uzupełniających główne dane" - napisano w informacji przesłanej PAP z Muzeum Warszawy.

Na wystawie znajdzie się ponad 400 obiektów, rozmieszczonych w sześciu salach, które opowiedzą o życiu służących i przybliżą historię pracy domowej. Będą to zarówno przedmioty historyczne, jak i współczesne dzieła sztuki. W informacji przesłanej PAP wyjaśniono, "układ wystawy odzwierciedla drogę, jaką przebywała służąca od momentu przybycia do Warszawy, przez poszukiwanie pracy i codziennie wykonywane obowiązki". Kolejne części ekspozycji odnoszą się z kolei do relacji z chlebodawcami oraz działalności związków zawodowych i organizacji filantropijnych na rzecz pracownic domowych, a także na wizerunku służących w prasie czy reklamie. W ostatniej części wystawy zostaną przedstawione różne perspektywy podejścia do pracy domowej po 1945 r. oraz komentarze współczesnych artystek.

Jak napisano, "wystawa odwraca utrwaloną narrację historyczną, czyniąc ze służących główne bohaterki opowieści". Ponadto "skupia się na służących do wszystkiego – dziewczynach bez wyraźnej specjalizacji, najchętniej zatrudnianych przez średnio zamożnych mieszczan w dwudziestoleciu międzywojennym" oraz pokazuje, że służące "były stale obecne w miejskiej codzienności – na drugim planie, w tle mniej lub bardziej znaczących wydarzeń".

"To herstoryczna opowieść o różnych aspektach życia pracownic domowych, stanowiących niezwykle istotną, choć pomijaną, składową społecznego pejzażu miasta przełomu XIX i XX wieku" – podkreśliła Zofia Rojek, kuratorka wystawy. "Wraz z 1945 rokiem świat międzywojennych służących bezpowrotne przeminął. Nie znaczy to jednak, że zniknęła sama praca domowa. Ani – tym bardziej – społeczne obciążenie, które się z nią wiązało. O tym opowiada ostatnia część wystawy, w której zostaną także zaprezentowane prace współczesnych polskich artystek, m. in. Elżbiety Jabłońskiej, Weroniki Gęsickiej i Marty Nadolle" - dodała.

Uzupełnieniem wystawy jest książka pod tym samym tytułem. Jak zapowiadają twórcy ekspozycji - nie będzie to jednak klasyczny katalog, a rozbudowana publikacja, w której specjaliści z różnych dziedzin rozwiną poruszane wątki.

Wystawa "Niewidoczne. Historie warszawskich służących" będzie dostępna do 20 marca 2022 r. w siedzibie głównej Muzeum Warszawy na Rynku Starego Miasta. Więcej informacji znajduje się na stronie Muzeum Warszawy.(PAP)

Autorka: Anna Kruszyńska

akr/ pat/