Polski Instytut Źródłowy (PIŹ) działał w Lund w Szwecji od 22 października 1945 r. do 1972 r. Wiosną 1945 roku kilkanaście tysięcy byłych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych, wśród których była znaczna liczba obywateli polskich, zostało ewakuowanych do Szwecji dzięki dyplomacji hrabiego Folke Bernadotte (1895-1948), akcji Szwedzkiego Czerwonego Krzyża i UNRRA. Po przybyciu pierwszych transportów dr Zygmunt Łakociński (1905-1987) zaangażował się jako tłumacz, ułatwiając w ten sposób kontakt nowo przybyłych rodaków ze szwedzkimi władzami. Na podstawie relacji byłych więźniów dr Łakociński we współpracy z prof. Sture Bolin (1900-1963) postanowił udokumentować zbrodnie hitlerowskie popełnione w czasie II wojny światowej na obywatelach polskich.

W trakcie odwiedzin ministra Glińskiego w bibliotece krótką prezentację na temat losów archiwum dr Łakocińskiego przedstawił docent Hakan Hakansson z Biblioteki Uniwersytetu w Lund, który wraz z Tomaszem Leśniakiem opiekuje się zbiorami. Część archiwum z inicjatywy dr Łakocińskiego na pewien czas trafiła do USA, gdyż szwedzkie władze przestały finansować jego prace. W latach 70. archiwum powróciło do Szwecji.

"Robimy wszystko, aby archiwum było jak najszerzej otwarte dla wszystkich zainteresowanych" - podkreślił Hakansson, nawiązując do cyfryzacji materiałów, która rozpoczęła się w 2015 roku. Wywiady z byłymi więźniami obozów koncentracyjnych, listy transportowe, fotografie, notatniki więźniarek z Ravensbrueck, ręcznie robione podręczniki zostały już udostępnione na stronie internetowej biblioteki.

W środę szef MKDNiS będzie reprezentował Polskę na Międzynarodowym Forum Pamięci o Holokauście i Zwalczania Antysemityzmu w Malmoe (południe Szwecji).

Wicepremier Gliński zabierze głos podczas sesji nt. wdrażania strategii i planów działania w walce z antysemityzmem oraz zapewnienia bezpieczeństwa osobom należącym do mniejszości dotkniętych antysemityzmem oraz innymi formami rasizmu i nietolerancji.

W wydarzeniu mają uczestniczyć m.in. premier Szwecji Stefan Loefven, prezydent Izraela Icchak Hercog, przewodniczący Światowego Kongresu Żydów Ronald Lauder, przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, a także sekretarz stanu USA Antony Blinken.

Obecni będą także król Szwecji Karol XVI Gustaw oraz królowa Sylwia.

W styczniu 2020 roku premier Szwecji wystosował do szefów państw i rządów, naukowców, ekspertów i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego z około 50 krajów zaproszenie do udziału w forum, które pierwotnie miało się odbyć w październiku 2020 r., w 75. rocznicę zakończenia II wojny światowej i wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau. Była to również 20. rocznica pierwszego Sztokholmskiego Międzynarodowego Forum nt. Holokaustu i powołania Międzynarodowego Sojuszu na rzecz Pamięci o Holokauście (IHRA). Z powodu pandemii forum zostało przełożone na ten rok.

Z Lund Katarzyna Krzykowska (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska, Daniel Zyśk

ksi/ zys/ aszw/