W najbliższym czasie do Sejmu trafi nowy projekt ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Nowe przepisy mają uregulować m.in. warunki uzyskiwania prawa do wykonywania zawodu, zasady jego wykonywania i organizację samorządu zawodowego psychologów.

W konsultacjach nad projektem ustawy oprócz Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii oraz Ministerstwa Zdrowia wzięła udział strona społeczna reprezentowana m.in. przez Ogólnopolski Związek Zawodowy Psychologów, Polskie Towarzystwo Psychologiczne i innych przedstawicieli środowiska akademickiego i organizacji branżowych.

Przewodnicząca OZZP Katarzyna Sarnicka oceniła w rozmowie z PAP, że głównym problemem środowiska psychologów jest niefunkcjonująca ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów z 2001 r.

"Ustawa z 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów jest martwym prawem, oznacza to m.in. brak odpowiednich standardów pracy w zawodzie i brak możliwości ochrony samych psychologów" – przekazała.

Według Sarnickiej obecnie priorytetem jest określenie, kto może wykonywać zawód psychologa, jakie kwalifikacje i kompetencje powinien mieć psycholog. Dlatego – jak podkreśliła – należy wprowadzić jawną listę psychologów z prawem do wykonywania zawodu. Wówczas pacjent mógłby sprawdzić, czy psycholog, do którego się udaje, ma prawo do wykonywania zawodu – wyjaśniła.

Przewodnicząca powiedziała, że zdarza się, że psychologami tytułują się osoby bez studiów psychologicznych, które ukończyły wyłącznie krótkie szkolenia czy nawet szkoły policealne.

"Bywa, że ktoś, kto ma inne studia, także tytułuje się psychologiem, a nim nie jest" – podkreśliła Sarnicka.

Kwestią do rozstrzygnięcia, według Sarnickiej, jest to, czy osoby bez ukończonych jednolitych studiów magisterskich na kierunku psychologia mogą wykonywać zawód.

"Po ostatnim posiedzeniu zespołu parlamentarnego ds. nowej ustawy, okazało się, że środowisko psychologów pragnie rozstrzygnięcia, czy osoby bez ukończonych jednolitych studiów magisterskich na kierunku psychologia mogą wykonywać zawód. Trwają analizy prawne, czy wprowadzenie do nowej ustawy wymogu odbycia jednolitych studiów magisterskich na kierunku psychologia jest zgodne z prawem i czy nie będzie zapisem wbrew aktualnym przepisom również konstytucyjnym" – przekazała.

Zdaniem przewodniczącej obecnie nie wiadomo, kto ma prawo do wykonywania zawodu psychologa i ilu psychologów jest w Polsce. "Owszem, jest wielu absolwentów studiów psychologicznych, ale nie wiemy, ile osób pracuje teraz w zawodzie" – zaznaczyła Sarnicka.

Szefowa OZZP podkreśliła także, że istotną rolę w funkcjonowaniu zawodu psychologa powinien odgrywać samorząd zawodowy.

"Rolą samorządu w przypadku zawodu zaufania publicznego jest ochrona psychologów i osób, korzystających z ich usług. Dzięki temu, że psycholodzy mieliby samorząd, mogliby liczyć na wsparcie prawne, merytoryczne samorządów. Zawód dzięki temu staje się niezależny od nieuprawnionych wpływów pracodawców, przełożonych. Zdarza się, że pracodawcy chcą łamać kwestię tajemnicy zawodowej psychologa" – stwierdziła przewodnicząca OZZP.

Psychologowie czasem, według Sarnickiej, otrzymują polecenia od przełożonych, m.in. dyrektorów szpitala, szkoły czy komendanta policji, wykraczające poza określone standardy ich pracy.

"Kiedy każą zrobić psychologowi coś nie do końca zgodnego z zasadami, to psycholog nie ma za bardzo gdzie się odwołać, ponieważ nie ma samorządu, wsparcia w zakresie odmowy wykonania absurdalnego polecenia" – dodała Sarnicka.

Przewodnicząca związku zwróciła też uwagę, że brakuje powszechnie obowiązującego kodeksu etycznego psychologa. Ustawa ureguluje również kwestie związane z testami psychologicznymi i z prowadzeniem dokumentacji.

Sarnicka podkreśliła, że na uregulowaniu przepisów skorzystają nie tylko psychologowie, ale także pacjenci i klienci.

"Kiedy będzie ustawa, samorząd i lista osób z prawem wykonywania zawodu, klienci będą mogli mieć pewność, że faktycznie do tego zawodu wchodzą osoby z odpowiednimi kompetencjami. Poza tym sam pacjent, który korzysta z usług, może się odwołać do samorządu czy do rzecznika odpowiedzialności dyscyplinarnej" – stwierdziła szefowa OZZP.

Jej zdaniem należy uregulować kwestię przechowywania dokumentacji i sprawę narzędzi do pracy dla psychologów.

"Psychologowie potrzebują narzędzi. Nie ma ochrony narzędzi diagnostycznych dla psychologów" – przekonywała Sarnicka.

Przewodnicząca OZZP wyraziła nadzieję, że nowa ustawa zostanie przyjęta ponad politycznymi podziałami.

"Mam nadzieję, że wszystkie partie w Sejmie, że politycy uznają, że to bardzo ważna ustawa chroniąca warunki pracy psychologów oraz pacjentów" – podkreśliła.

Posłanka Lewicy, przewodnicząca parlamentarnego zespołu ds. ustawowego uregulowania zawodu psychologa Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zapowiedziała w rozmowie z PAP, że projekt ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów zostanie złożony prawdopodobnie przed wrześniowym posiedzeniem Sejmu.

Według projektu prawo do wykonywania zawodu ma przysługiwać z chwilą wpisania na regionalną listę psychologów. Może być na nią wpisana osoba, która uzyskała w Polsce dyplom magistra na kierunku psychologia lub uzyskała za granicą wykształcenie uznane za równorzędne w Rzeczypospolitej Polskiej. Rozważane jest także wprowadzenie do nowych przepisów wymogu odbycia jednolitych studiów magisterskich na kierunku psychologia.

Projekt określa szczegółowo funkcjonowanie samorządu zawodowego psychologów. W przepisach podkreślono, że "jest on niezależny i w wykonywaniu swoich zadań podlega wyłącznie przepisom powszechnie obowiązującym". Przynależność do niego ma być dla psychologów obowiązkowa. Do organów samorządu mają należeć m.in. Krajowy Zjazd Psychologów, Krajowa Rada Psychologów, Krajowa Komisja Rewizyjna, Krajowa Komisja Odpowiedzialności Zawodowej i Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.

Projekt przewiduje też zastąpienie stażu zawodowego jako przygotowania psychologa stażysty do należytego wykonywania zawodu psychologa na formę współpracy z opiekunem. Po uzyskaniu od prezydium regionalnej rady psychologów czasowego prawa do wykonywania zawodu na 24 miesiące psycholog ten ma współpracować z opiekunem w sprawach rozwoju zawodowego.

W projekcie zapisano też, że grzywnie podlega ten, kto bezprawnie posługuje się tytułem zawodowym psycholog i podejmuje działania psychologiczne bez prawa wykonywania zawodu psychologa.

Nowe przepisy całkowicie uchylałyby ustawę o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów z 2001 r.(PAP)

Autorka: Iwona Pałczyńska

ipa/ joz/