Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Minęła rocznica Aktion Saybusch; Niemcy wysiedlili…
2024-09-24, 09:00 Autor: Szafrański Marek / PAP

Minęła rocznica Aktion Saybusch; Niemcy wysiedlili z Żywiecczyzny 20 tys. Polaków

Polacy wysiedlani ze wsi Dolna Sól w 1940 w czasie Aktion Saybusch (pol. Akcja Żywiec) [fot. wikipedia/domena publiczna]
Polacy wysiedlani ze wsi Dolna Sól w 1940 w czasie Aktion Saybusch (pol. Akcja Żywiec) [fot. wikipedia/domena publiczna]
84 lata temu Niemcy rozpoczęli akcję pod kryptonimem Aktion Saybusch, czyli Akcja Żywiec. Polegała na wysiedleniu Polaków z Żywiecczyzny wcielonej do III Rzeszy. Od 22 września do 14 grudnia 1940 r. deportowali do Generalnego Gubernatorstwa około 20 tys. osób.
Rzecznik żywieckiego magistratu Marusz Hujdus powiedział PAP, że w niedzielę ofiarom deportacji hołd oddadzą żywieccy samorządowcy. Złożą kwiaty przed obeliskiem upamiętniającym Aktion Saybusch oraz tablicą pamiątkową na budynku centrum kultury w Żywcu.

Aktion Saybusch była pierwszą podczas II wojny akcją wysiedleńczą na okupowanych ziemiach polskich. Jej przeprowadzenie umożliwił dekret Adolfa Hitlera o umocnieniu niemczyzny z 7 października 1939 r., który miał na celu stworzenie nowych niemieckich obszarów osiedleńczych poprzez usunięcie stamtąd innych grup narodowościowych. Dokument zakładał włączenie do Rzeszy tzw. rejencji katowickiej na Górnym Śląsku, w której granicach znalazła się Żywiecczyzna.

22 września 1940 r. Niemcy wysiedlili pierwsze dwie miejscowości - Jeleśnię i Sopotnię Małą. Dom straciło 207 polskich rodzin. Wcześnie rano Niemcy otaczali wieś. Mieszkańcy otrzymywali 20 minut na spakowanie. Polakom odbierano dobytek - gospodarstwa, pieniądze, wartościowe przedmioty oraz inwentarz. Mogli zabrać ze sobą jedynie drobny sprzęt, koce i ubrania oraz zapas żywności na trzy dni. Każda osoba miała także otrzymać 20 zł. W ich majątkach osiedliły się 53 rodziny niemieckie; 232 osoby.

Akcją Żywiec dowodził obergruppenfuehrer SS Erich von dem Bach-Zelewski, który osobiście objeżdżał wsie, a później witał niemieckich kolonistów, pochodzących głównie z terenów Bukowiny w Rumunii.

Wysiedlonych Niemcy zgrupowali w Żywcu, Rajczy i Suchej, skąd koleją byli wywożeni do miejscowości w Generalnym Gubernatorstwie, między innymi na Lubelszczyznę i Kielecczyznę. Na miejscu byli pozostawiani sami sobie. Miejscową ludność Niemcy informowali, że deportowani są przestępcami, co dodatkowo utrudniało ich położenie. Młodych rejestrowały niemieckie urzędy pracy. Byli wywożeni na przymusowe roboty do Rzeszy. Odbierano w ten sposób rodzinom ich żywicieli.

Ogółem w ciągu niespełna trzech miesięcy Niemcy wysiedlili około 20 tys. Polaków z 35 miejscowości. Deportacje nie objęły Żydów oraz rodzin, których przynajmniej jeden członek przebywał w tzw. starej Rzeszy i był zobowiązany do świadczeń na rzecz obrony.
Po wypędzeniu Polaków do wsi wprowadzano tak zwane ekipy porządkowe, złożone z Żydów i młodych kobiet, przymusowo zabranych z okolicznych, niewysiedlonych wsi. Zaraz potem wprowadzali się osadnicy. Każda niemiecka rodzina otrzymywała po kilka mniejszych gospodarstw chłopskich.

Aktion Saybusch została zakończona przede wszystkim wskutek interwencji generalnego gubernatora Hansa Franka, który nie chciał przyjmować tysięcy ludzi. Polaków nadal jednak wysiedlano, ale już na ziemie wcielone do Rzeszy, a później do tak zwanych Polenlagrów, skąd byli kierowani do pracy przymusowej.

Do końca wojny Niemcy wysiedlili z Żywiecczyzny około 50 tys. Polaków, czyli około 30 procent mieszkańców. W 1945 r. część z nich powróciła.

Mirosława Sikora i Monika Bortlik-Dźwierzyńska w książce "Aktion Saybusch. Wysiedlenie mieszkańców Żywiecczyzny przez okupanta niemieckiego 1940-1941", wydanej przez IPN, podkreśliły wyjątkowość akcji, która wynikała ze skali zaangażowanych w nią sił administracyjno-policyjnych, jak i z liczby wysiedlonych i deportowanych do Generalnego Gubernatorstwa Polaków. Operacje wysiedleńcze o podobnej skali realizowane były na terenie tak zwanego Kraju Warty, w okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie, czy też na Zamojszczyźnie.

Zobacz także

2024-12-31, godz. 14:13 Świat powinien usłyszeć o polskiej cichociemnej Elżbiecie Zawackiej Historia Elżbiety Zawackiej, heroicznej łączniczki AK i cichociemnej, powinna być znana na całym świecie jako symbol wkładu kobiet oraz sprawności Polskiego… » więcej 2024-12-30, godz. 12:47 Gen. Kazimierz Sosnkowski jednym z patronów roku 2025 Sejm ustanowił rok 2025 Rokiem Generała Kazimierza Sosnkowskiego w 140. rocznicę urodzin "człowieka symbolu wytrwałej walki o niepodległość, znakomitego… » więcej 2024-12-29, godz. 12:07 Kilkudziesięciu Ocalałych przyjedzie na obchody rocznicy wyzwolenia Auschwitz Kilkudziesięciu Ocalałych przybędzie na uroczystości 80. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu Auschwitz, które odbędą się w Miejscu Pamięci 27 stycznia… » więcej 2024-12-28, godz. 12:14 Gra IPN "Powstanie Wielkopolskie 1918-1919" w sprzedaży po Nowym Roku Po Nowym Roku do sprzedaży trafi nowa planszowa gra strategiczna „Powstanie Wielkopolskie 1918-1919" przygotowana przez IPN. Tytuł miał zostać wydany wcześniej… » więcej 2024-12-27, godz. 09:43 Bohaterowie powstania wielkopolskiego długo czekali na należne uznanie Powstańcy wielkopolscy, bohaterowie zwycięskiego zrywu, który miał istotny wpływ na kształt odradzającej się Rzeczypospolitej długo czekali na należne… » więcej 2024-12-27, godz. 09:36 80 lat temu ostatni cichociemni dotarli do Polski W nocy z 26 na 27 grudnia 1944 r. odbyła się ostatnia operacja zrzutowa z udziałem cichociemnych. "Misja ostatnich cichociemnych była związana z organizacją… » więcej 2024-12-26, godz. 12:31 Do Sejmu wpłynął projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Do Sejmu wpłynął przygotowany przez posłów Koalicji Obywatelskiej projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej. Święto… » więcej 2024-12-25, godz. 12:01 "Nie wiemy, kiedy urodził się Jezus, 25 grudnia to data symboliczna" Nie wiemy, w jakim miesiącu urodził się Jezus Chrystus. Data 25 grudnia jest symboliczna. Została wybrana ze względu na dzień przesilenia zimowego – powiedział… » więcej 2024-12-24, godz. 11:58 "Wigilia na Syberii" - pieśń Kaczmarskiego wg obrazu Malczewskiego W 1892 r. Jacek Malczewski namalował obraz "Wigilia na Syberii", blisko sto lat później Jacek Kaczmarski, inspirując się tym obrazem, napisał piosenkę o… » więcej 2024-12-23, godz. 12:38 Są plany na odtworzenie grodu Piastów na opolskim Ostrówku Porozumienie w tej sprawie podpisały dziś (20.12) władze Opola, samorządu wojewódzkiego i urzędu wojewódzkiego. Plan zakłada powstanie pawilonu w okolicy… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »