10 czerwca

----------

1294 – Książę łęczycki Kazimierz II zginął pod Trojanowem nad Bzurą w bitwie z litewskimi najeźdźcami pod wodzą księcia Witenesa.

1901 - W Szobiszowicach, obecnie dzielnica Gliwic, urodził się Jerzy Ziętek, uczestnik Powstań Śląskich, członek BBWR; od 1945 r. wojewoda śląski, członek KC PZPR (1964-81), przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach (1964-73).

1910 - W Heidelbergu urodził się Piotr Zaremba, architekt, pierwszy polski prezydent Szczecina w latach 1945-50.

1914 - W Warszawie urodził się Henryk Tomaszewski, grafik, ilustrator, współtwórca polskiej szkoły plakatu.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: odwrót wojsk polskich z Kijowa.

1930 - W Olkuszu urodził się Jacek Trznadel, krytyk literacki, pisarz, poeta, eseista; autor prac z zakresu historii literatury, m.in. "Twórczość Leśmiana. Próba przekroju" i "Czytanie Norwida. Próby"; współpracował z paryską "Kulturą" i wydawnictwami tzw. drugiego obiegu; najbardziej znaną jego książką jest "Hańba domowa" - wydany w 1986 r. zbiór wywiadów z pisarzami tworzącymi w okresie stalinizmu.

1934 - W Wilnie urodziła się Magda Teresa Wójcik, aktorka, reżyser, współzałożycielka Teatru Adekwatnego; znana m.in. z roli Łucji w filmie Janusza Zaorskiego "Matka Królów".

1938 - W Liege w Belgii urodziła się Violetta Villas, właściwie Czesława Cieślak, piosenkarka, wykonawczyni przebojów "Do ciebie, mamo", "Nie ma miłości bez zazdrości", "Przyjdzie na to czas", "Szczęście" i "Oczi cziornyje".

1941 - W Świrzu w woj. lwowskim urodziła się Alicja Grześkowiak, prawniczka, wykładowca KUL; w latach 1997-2001 marszałek Senatu.

1941 - W Warszawie zmarł Ludwik Krzywicki, działacz socjalistyczny, więzień carski, wybitny socjolog, pedagog, współzałożyciel Głównego Urzędu Statystycznego.

1942 - KL Auschwitz: Bunt i próba zbiorowej ucieczki około 350 więźniów polskich z karnej kompanii w Birkenau; ucieczka udała się siedmiu z nich, zginęło ponad 300.

1944 - W Warszawie urodził się Wojciech Eichelberger, psycholog, popularyzator psychoterapii, autor książek "Kobieta bez winy i strachu", "Pomóż sobie, daj światu odetchnąć", "Zdradzony przez ojca".

1950 - W Poznaniu urodziła się Anna Jantar, jedna z najpopularniejszych polskich piosenkarek w latach 70., wykonawczyni przebojów "Tyle słońca w całym mieście", "Nic nie może wiecznie trwać", "Staruszek świat" i "Za każdy uśmiech".

1953 - W Katowicach zmarł Grzegorz Fitelberg, dyrygent, kompozytor, skrzypek.

1979 - Zakończyła się pierwsza pielgrzymka do Polski papieża Jana Pawła II.

1985 - Premiera filmu "Yesterday" w reżyserii Radosława Piwowarskiego.

1988 - W Warszawie zmarł Henryk Stażewski, malarz, współtwórca nurtu abstrakcji geometrycznej.

1997 - W Krośnie papież Jan Paweł II kanonizował Jana z Dukli.

2010 – Były premier Marek Belka został wybrany przez Sejm RP na stanowisko prezesa Narodowego Banku Polskiego.

11 czerwca

----------

1675 - W Jaworowie król Jan III Sobieski zawarł tajny układ z królem Francji Ludwikiem XIV, wymierzony przeciwko elektorowi prusko-brandenburskiemu Fryderykowi Wilhelmowi.

1694 - Bitwa pod Hodowem, nazywana polskimi Termopilami, podczas której 400-600-osobowy oddział polskich wojsk, w tym husarii, powstrzymał najazd tysięcy Tatarów.

1860 - W Warszawie odbył się pogrzeb Katarzyny Sowińskiej - wdowy po gen. Józefie Sowińskim, poległym w czasie Powstania Listopadowego; pogrzeb przerodził się w wielką manifestację patriotyczną.

1897 - W Łodzi urodził się Aleksander Tansman, kompozytor, pianista.

1942 – W odwecie za próbę buntu i ucieczki z obozu Auschwitz-Birkenau zostało zamordowanych 300 Polaków pracujących w karnej kompanii.

1943 - Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler wydał rozkaz o utworzeniu na terenie ruin getta warszawskiego obozu koncentracyjnego - Konzentrationslager Warschau, zwanego potocznie "Gęsiówką".

1944 - Początek walki partyzantów sowieckich, AL i AK z niemieckimi oddziałami w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej.

1945 - Rozkaz Naczelnego Dowódcy WP o przeciwdziałaniu zajęciu przez armię czechosłowacką terenów Śląska przejętych przez Polskę w 1938 r.

1945 - Antysemickie rozruchy w Rzeszowie.

1952 - W Olsztynie urodził się Bronisław Wildstein, działacz opozycji antykomunistycznej, dziennikarz, publicysta, pisarz; w 2005 r. upublicznił spis katalogowy ponad 160 tys. nazwisk funkcjonariuszy i tajnych współpracowników służb PRL oraz osób wytypowanych do współpracy; prezes TVP w latach 2006-07; od 2016 r. zasiada w Kolegium IPN.

1955 - W Gdyni powołano Wyższą Szkołę Marynarki Wojennej.

1965 - Premiera filmu "Salto" w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

1971 - W Szczecinie urodził się Marek Kolbowicz, wioślarz, mistrz olimpijski z Pekinu (2008), czterokrotny mistrz świata.

1974 - W Warszawie zmarł Franciszek Niepokólczycki, pułkownik WP, w czasie II wojny światowej oficer ZWZ-AK; od 1943 r. zastępca komendanta Kierownictwa Dywersji KG AK; w latach 1945-46 prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

1981 - W Maisons-Laffitte zmarła Maria Czapska, eseistka, tłumaczka, współredaktorka paryskiej "Kultury".

1985 - W Berlinie na moście Glienicke Marian Zacharski, agent wywiadu PRL, skazany w 1981 r. w USA na dożywocie za wykradzenie tajemnic przemysłu zbrojeniowego, m.in. systemów radarowych i antyrakiety Patriot, został wymieniony wraz z trzema innymi agentami bloku wschodniego na 24 osoby oskarżone o szpiegostwo na rzecz zachodnich służb specjalnych.

2005 - W Koninie zmarł Henryk Kluba, reżyser, aktor, producent filmowy, wieloletni rektor łódzkiej szkoły filmowej.

2010 - Zmarł Andrzej Piątkowski, szermierz, trener; trzykrotny medalista olimpijski w turnieju drużynowym w szabli, wielokrotny medalista mistrzostw świata.

2018 – W Łodzi zmarł Roman Kłosowski, aktor filmowy i teatralny; szczególną popularność przyniosła mu rola Romana Maliniaka w serialu Telewizji Polskiej "Czterdziestolatek" w reżyserii Jerzego Gruzy.

2019 – Zmarł Zbigniew Domino, prokurator stalinowskiej Prokuratury Wojskowej współodpowiedzialny za zbrodnie na żołnierzach podziemia niepodległościowego, w latach 1973-75 oficer w Głównym Zarządzie Politycznym WP, pisarz. W marcu 2019 r. pion śledczy postawił mu zarzuty "podżegania do bezprawnego pozbawienia wolności".

12 czerwca

----------

1827 - W Warszawie zmarł Wojciech Skarszewski, arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego (1824-1827); targowiczanin, skazany w czasie Powstania Kościuszkowskiego na karę śmierci, uwolniony po upadku insurekcji.

1835 - We Lwowie odbyła się prapremiera "Dożywocia" Aleksandra Fredry.

1915 - W Radomiu zmarł Józef Brandt - malarz, przedstawiciel nurtu batalistycznego, w latach 70. i 80. XIX wieku lider polskiej kolonii artystycznej w Monachium; do jego najbardziej znanych dzieł należy "Czarniecki pod Koldyngą", "Bitwa pod Chocimiem", "Matka Boska Poczajowska".

1940 - W Kielcach na Stadionie Leśnym Niemcy rozstrzelali 63 Polaków.

1943 - W Brzeżanach w czasie ostatecznej likwidacji getta i obozu pracy Niemcy zamordowali około 1,4 tys. Żydów.

1945 - Uchwała Rady Ministrów o przejęciu przez państwo całego poniemieckiego majątku ruchomego i nieruchomego.

1952 - W Warszawie urodził się Jerzy Eisler, historyk, znawca dziejów PRL, dyrektor Oddziału IPN w Warszawie; autor książek "Marzec 1968", "Polski rok 1968", "Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989", "Grudzień 1970. Geneza, przebieg, konsekwencje", "Polskie miesiące, czyli kryzys(y) w PRL" i "Siedmiu wspaniałych. Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR".

1959 - W Londynie zmarł Jerzy Świrski, wiceadmirał; w latach 1920-1925 dowódca Floty i Wybrzeża, następnie szef Kierownictwa Marynarki Wojennej (1925-1947).

1960 - W Londynie zmarł Józef Retinger, polityk, negocjator, znawca literatury i sztuki; w czasie II wojny światowej osobisty doradca polityczny gen. Władysława Sikorskiego, emisariusz, wykorzystywany do najtajniejszych misji, przerzucony m.in. do okupowanej Polski w 1944 r.; po wojnie działał na rzecz europejskiej integracji.

1967 - Władze PRL na polecenie ZSRS zerwały stosunki dyplomatyczne z Tel-Awiwem w związku z wojną izraelsko-arabską (tzw. wojną sześciodniową); Warszawa, podobnie jak Moskwa, popierała Arabów i potępiała działania Izraela.

1968 - Premiera filmu "Dziecko Rosemary" w reżyserii Romana Polańskiego.

1979 - Z gdyńskiego portu w rejs dookoła świata wypłynął Henryk Jaskuła; do Gdyni powrócił po 344 dniach; był pierwszym Polakiem i trzecim żeglarzem w historii, który samotnie, bez zawijania do portów, okrążył Ziemię; dokonał tego na "Darze Przemyśla".

1986 - Polska została ponownie członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

2003 - Telewizja "Trwam" rozpoczęła regularne nadawanie programu.

2004 - W Licheniu Starym odbyło się uroczyste poświęcenie bazyliki Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski; bazylika pod względem wielkości jest największa w Polsce, jej najwyższym elementem jest wieża, licząca 141 metrów.

2010 - W Warszawie zmarł Jerzy Stefan Stawiński, scenarzysta, reżyser, prozaik, współtwórca polskiej szkoły filmowej; żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; autor powieści "Młodego warszawiaka zapiski z urodzin".

2012 – Polska zremisowała z Rosją 1:1 w rozegranym na Stadionie Narodowym w Warszawie swym drugim meczu grupowym w ramach Euro 2012.

2016 - Zmarł Cezary Wodziński - filozof, znawca myśli Martina Heideggera, tłumacz i eseista; wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego.

2021 – Zmarł Witold Kieżun, polski ekonomista, profesor nauk ekonomicznych, teoretyk zarządzania, przedstawiciel polskiej szkoły prakseologicznej. W czasie II wojny światowej działał w konspiracji, uczestniczył m.in. w ataku na Komendę Policji i kościół św. Krzyża podczas Powstania Warszawskiego, po wojnie trafił do gułagu. W 1944 r. został odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Virtuti Militari V klasy na linii walk przez Dowódcę AK gen. „Bora” Komorowskiego.

13 czerwca

----------

1611 - Wojska polskie zdobyły Smoleńsk.

1702 - W Ołyce urodził się Michał Kazimierz Radziwiłł, zwany Rybeńko, wojewoda wileński i hetman wielki litewski.

1775 - W Wilnie urodził się Antoni Henryk Radziwiłł, kompozytor, mecenas sztuki; namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego w latach 1815-1831.

1825 - Sejm Królestwa Polskiego powołał Towarzystwo Kredytowe Ziemskie.

1833 - W Wilkowie na Mazowszu zmarł Jakub Kubicki - jeden z najwybitniejszych architektów polskiego klasycyzmu, uczeń Dominika Merliniego; twórca m.in. Belwederu w Warszawie.

1864 - W Paryżu zmarł gen. Henryk Dembiński, działacz emigracyjny, uczestnik wojen napoleońskich, w powstaniu listopadowym generał dywizji i gubernator Warszawy; w czasie rewolucji węgierskiej dowódca Armii Północnej, szef sztabu, przejściowo wódz naczelny armii węgierskiej.

1872 - W Rudnikach koło Mościsk urodził się Jan Szczepanik, wynalazca samouk, nazywany polskim Edisonem; zajmował się m.in. barwną kinematografią.

1884 - W Krakowie urodził się Leon Chwistek, malarz, teoretyk sztuki, matematyk, filozof.

1906 - W Krakowie powstał Akademicki Klub Footballistów, który kilka miesięcy później przyjął nazwę Cracovia.

1915 - Pod Rokitną ułani II Brygady Legionów Polskich przeprowadzili szarżę na rosyjskie okopy; poległ w niej dowódca szwadronu rotmistrz Zbigniew Dunin-Wąsowicz; szarża stała się jednym z symboli walk o niepodległość, tematem wielu obrazów, pieśni i utworów poetyckich.

1919 - Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych o powołaniu Centralnej Biblioteki Wojskowej w Warszawie.

1926 - W Warszawie powstała Polska Partia Socjalistyczna - Lewica.

1930 - W Warszawie urodził się Ryszard Kukliński, oficer Sztabu Generalnego LWP, który przekazał CIA informacje o przygotowaniach do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce oraz plany tej operacji, a także inne tajemnice Układu Warszawskiego; w 1984 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie skazał Kuklińskiego zaocznie za "dezercję i zdradę" na karę śmierci, w 1995 r. wyrok został uchylony, ostatecznie uniewinniony i zrehabilitowany; w 2016 r. prezydent Andrzej Duda mianował pośmiertnie płk. Ryszarda Kuklińskiego na stopień generała brygady.

1930 - W Warszawie urodził się Andrzej Mularczyk, pisarz, autor słuchowisk radiowych, scenarzysta.

1946 - Wydany został dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa - tzw. mały kodeks karny.

1950 - W wypadku samochodowym w Niemczech zginął Ksawery Pruszyński, pisarz, publicysta, autor reportaży "Podróż po Polsce" i "W czerwonej Hiszpanii", powieści "Droga wiodła przez Narvik" oraz opowiadań "Trzynaście opowieści", "Karabela z Meschedu".

1954 - Urodziła się Antonina Krzysztoń, piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów.

1954 - W Stowięcinie w powiecie słupskim urodził się Andrzej Lepper, rolnik, działacz związkowy, polityk; założył Związek Zawodowy Rolnictwa Samoobrona (1992), a następnie partię polityczną Samoobrona RP, której był przewodniczącym; poseł na Sejm w latach 2001-2007; wicemarszałek Sejmu (2001, 2005-2006); wicepremier i minister rolnictwa (2006-2007); 5 sierpnia 2011 r. został znaleziony martwy w warszawskiej siedzibie Samoobrony.

1956 - W Białymstoku urodził się Ryszard Woźniak, malarz, performer, autor instalacji, teoretyk sztuki, pedagog.

1957 - W Głuchołazach urodził się Michał Bajor, piosenkarz, aktor, wykonawca piosenek "Ogrzej mnie", "Walc na tysiąc pas", "Nie chcę więcej", "Moja miłość największa", "Oddaj mi samotność"; znany m.in. z roli Nerona w filmie "Quo vadis" Jerzego Kawalerowicza.

1958 - Uchwałą Rady Ministrów powołano Ochotnicze Hufce Pracy.

1962 - W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Cezary Pazura, aktor, wystąpił w filmach "Kroll", "Psy", "Psy 2. Ostatnia krew", "Nic śmiesznego", "Tato", "Kiler", "Szczęśliwego Nowego Jorku", "Sztos", "Kiler-ów 2-óch", "Ajlawju", "Chłopaki nie płaczą", "Kariera Nikosia Dyzmy", a także w serialach "Pogranicze w ogniu", "13 posterunek" i "Oficerowie".

1973 - W Sulejówku urodziła się Kasia Kowalska, wokalistka, kompozytorka, autorka tekstów.

1975 - W Piotrkowie Trybunalskim urodziła się Anita Lipnicka, wokalistka, autorka tekstów; związana m.in. z zespołem Varius Manx.

1977 - Premiera filmu "Kochaj albo rzuć" w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

1980 – Grażyna Rabsztyn ustanowiła w Warszawie rekord świata w biegu na 100 m przez płotki (12,36 s).

1982 - We Wrocławiu ukazał się pierwszy numer podziemnego pisma "Solidarność Walcząca", tygodnika antykomunistycznej organizacji, która powstała w wyniku rozłamu we wrocławskim Regionalnym Komitecie Strajkowym; inicjatorem i przewodniczącym organizacji był Kornel Morawiecki.

1984 - W Warszawie zmarł Karol Małcużyński - dziennikarz, publicysta; korespondent na procesie zbrodniarzy wojennych w Norymberdze, autor m.in. komentarzy do Polskiej Kroniki Filmowej, poseł na Sejm w okresie PRL.

1999 - W Warszawie papież Jan Paweł II beatyfikował 108 męczenników II wojny światowej.

2001 - Prawo i Sprawiedliwość zostało wpisane do rejestru partii politycznych.

2004 - W Polsce po raz pierwszy odbyły się wybory do Parlamentu Europejskiego; wygrała je Platforma Obywatelska (24,10 proc. głosów), drugie miejsca zajęła Liga Polskich Rodzin (15,92 proc.), a trzecie Prawo i Sprawiedliwość (12,67 proc.); frekwencja wyniosła 20,87 proc.; w wyniku wyborów w europarlamencie zasiadło 54 polskich posłów.

2007 - W Warszawie zmarł Jacek Skubikowski, piosenkarz, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów piosenek.

14 czerwca

----------

1634 - W Polanowie podpisany został polsko-rosyjski "pokój wieczysty"; król Władysław IV zrzekł się tytułu cara i praw do tronu rosyjskiego, Rzeczpospolita zachowała ziemię smoleńską, siewierską i czernichowską.

1807 - Armia Imperium Rosyjskiego przegrała bitwę pod Frydlandem niedaleko Królewca; zwycięzcami były oddziały francuskie dowodzone przez Napoleona; po bitwie car Aleksander I podpisał traktat pokojowy w Tylży, którego skutkiem było utworzenie Księstwa Warszawskiego.

1812 - W Piaskach na Lubelszczyźnie urodził się Antoni Patek, uczestnik Powstania Listopadowego, zegarmistrz; wspólnie z Adrienem Philippe'em założył istniejącą do dziś firmę produkującą luksusowe zegarki.

1845 - Otwarto pierwszy odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej pomiędzy Warszawą a Grodziskiem Mazowieckim.

1909 - W Warszawie zmarł Witold Wojtkiewicz, malarz, rysownik, ilustrator, jeden z czołowych twórców Młodej Polski.

1927 - W Paryżu na Cmentarzu Montmartre przeprowadzono ekshumację szczątków Juliusza Słowackiego, które na polecenie marszałka Józefa Piłsudskiego sprowadzono do Polski i uroczyście złożono na Wawelu.

1927 - Uchwałą warszawskiego magistratu powołano Miejski Ogród Zoologiczny na Pradze.

1930 - W Poznaniu urodził się Włodzimierz Odojewski, prozaik, publicysta, wieloletni kierownik literacki Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

1932 - Do gdańskiego portu wpłynął niszczyciel ORP "Wicher" rozpoczynając tzw. kryzys gdański; działania podjęte przez władze polskie były reakcją na wzrost nastrojów nacjonalistycznych wśród niemieckich mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska, które przekładały się na działania gdańskiego senatu, zmierzające do ograniczenia uprawnień przysługujących w tym mieście Polsce.

1933 - W Łodzi urodził się Jerzy Kosiński, pisarz, autor książek "Malowany ptak", "Kroki", "Wystarczy być", "Pustelnik z 69 Ulicy".

1939 - W Warszawie urodził się Marek Gaszyński, dziennikarz, prezenter muzyczny, autor tekstów piosenek "Nie zadzieraj nosa", "Sen o Warszawie", "Gdzie się podziały tamte prywatki", a także książek, m.in. o Czesławie Niemenie i Czerwonych Gitarach.

1939 - W Łodzi urodził się Czesław Majewski, kompozytor, pianista, aktor kabaretowy.

1940 - Niemcy skierowali z Tarnowa do KL Auschwitz pierwszy transport więźniów politycznych złożony z 728 Polaków; wśród nich była niewielka grupa polskich Żydów. Dzień ten uznawany jest za początek funkcjonowania obozu.

1945 - W Bytomiu rozpoczęła działalność Opera Śląska.

1947 - Na terenie b. niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz-Birkenau odbyła się uroczystość otwarcia Państwowego Muzeum Oświęcim-Brzezinka; w uroczystości wzięło udział kilkadziesiąt tysięcy osób, głównie byłych więźniów.

1955 - W Katowicach urodził się Piotr Szmitke, malarz, rzeźbiarz, scenograf, reżyser, kompozytor i dramaturg.

1956 - Do Polski powrócił z emigracji Stanisław Cat-Mackiewicz; publicysta, pisarz, polityk konserwatywny; założyciel i redaktor naczelny wileńskiego "Słowa", poseł z list BBWR (1928-1930); następnie działacz opozycji, więzień Berezy Kartuskiej; na emigracji członek Rady Narodowej (1940-1941); przeciwnik polityki gen. Władysława Sikorskiego; premier rządu RP na emigracji (1954-1955); w 1956 r. wrócił do Polski; negocjując swój powrót nawiązał współpracę ze służbami specjalnymi PRL.

1958 - W Świerku uruchomiony został pierwszy polskie reaktor jądrowy "Ewa".

1959 - W Łodzi urodził się Władysław Pasikowski, reżyser, scenarzysta, autor filmów "Kroll", "Psy", "Psy 2. Ostatnia krew", "Demony wojny wg Goi", "Operacja Samum", "Pokłosie", "Jack Strong", a także serialu "Glina".

1969 - W Wiesbaden zmarł Marek Hłasko, pisarz, scenarzysta filmowy; autor powieści "Sonata marymoncka", "Następny do raju", "Sowa, córka piekarza", opowiadań "Pierwszy krok w chmurach", "Ósmy dzień tygodnia", "Pętla", a także książki "Piękni dwudziestoletni".

1970 - W Krakowie zmarł Roman Ingarden - filozof, uczeń Edmunda Husserla, twórca krakowskiej szkoły filozoficznej, fenomenolog, badacz podstaw teorii literatury i estetyki opisowej, członek PAN, wieloletni wykładowca i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1985 - W Gdańsku zakończył się proces działaczy opozycji demokratycznej: Władysława Frasyniuka, Bogdana Lisa i Adama Michnika; zapadły wyroki skazujące na kary od 2,5 roku do 3,5 roku więzienia.

1985 - We Wrocławiu po raz pierwszy od czasu II wojny światowej udostępniona została publiczności "Panorama Racławicka" Wojciecha Kossaka i Jana Styki.

1987 - W Essen w Niemczech zmarł Stanisław Bareja, reżyser filmowy, autor komedii "Miś", "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz", "Poszukiwana, poszukiwany" oraz seriali "Alternatywy 4" i "Zmiennicy".

2014 - Tygodnik „Wprost” ujawnił zapisy nagrań rozmów polityków Platformy Obywatelskiej, wysokich urzędników państwowych oraz biznesmenów prowadzone w restauracjach Sowa & Przyjaciele, Amber Room oraz Osteria. Publikacja rozpoczęła tzw. aferę podsłuchową.

2017 - Zmarł mjr Andrzej Kiszka, żołnierz Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Na mocy amnestii z 1947 r. ujawnił się, ale powrócił do walki z komunistami, którą kontynuował do grudnia 1961 r., gdy został aresztowany przez milicję. Został skazany na 10 lat więzienia.

15 czerwca

-------------

1545 - W Wilnie zmarła Elżbieta Habsburżanka, żona Zygmunta II Augusta, królowa Polski.

1794 - Insurekcja Kościuszkowska: wojska pruskie sprzymierzone z wojskami rosyjskimi zajęły Kraków.

1808 - Rozpoczęło się oblężenie Saragossy przez wojska napoleońskie, w którym uczestniczyli ułani i piechurzy Legii Nadwiślańskiej pod dowództwem płk. Józefa Chłopickiego.

1818 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła p.w. św. Aleksandra na Placu Trzech Krzyży w Warszawie. Świątynia była wznoszona ku czci cara i króla Polski Aleksandra I.

1835 - W Vanves koło Paryża zmarł Bonawentura Niemojowski, prawnik, poseł na Sejm Królestwa Polskiego, jeden z przywódców liberalnej opozycji sejmowej - "kaliszan"; w czasie powstania listopadowego członek Rządu Narodowego i jego ostatni prezes; prezes Komitetu Tymczasowego Emigracji (1831).

1867 - W Warszawie na mocy ukazu cara Aleksandra II utworzono Archiwum Akt Dawnych.

1927 - W Wilnie urodził się Andrzej Wróblewski, malarz; szczególne miejsce w jego twórczości zajmuje cykl "Rozstrzelanie", stworzony pod koniec lat 40., odnoszący się do przeżyć okupacyjnych.

1934 - W Warszawie Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów dokonała zamachu na ministra spraw wewnętrznych i rzecznika porozumienia polsko-ukraińskiego Bronisława Pierackiego, który w wyniku odniesionych ran zmarł tego samego dnia.

1934 - W Zaworach w Wielkopolsce urodził się Jan Berdyszak, rzeźbiarz, malarz, grafik, scenograf, teoretyk sztuki, pedagog.

1941 - W Sztokholmie zmarł Stanisław Thugutt, żołnierz Legionów Polskich, członek POW, prezes PSL „Wyzwolenie” (1922-1923), wicepremier (1924-1925), prezes Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego (1935-1938), poseł na Sejm (1922-1927).

1944 - Oddział dyspozycyjny "A" Kedywu Okręgu Warszawskiego AK zastrzelił przy ul. Krasińskiego w Warszawie SS-Untersturmfuehrera Herberta Junka, komendanta więzienia na Pawiaku (1943-1944).

1945 - W Warszawie urodził się Piotr Garlicki, aktor Teatru Współczesnego, wystąpił w filmach "Barwy ochronne", "Pasja", "Quo vadis", znany także z ról w serialach "Tajemnica Enigmy", "Królowa Bona" oraz "Na dobre i na złe".

1952 - W Londynie zmarła Krystyna Skarbek, Polka pracująca w czasie II wojny światowej dla brytyjskiego SOE - Special Operations Executive (Kierownictwa Operacji Specjalnych); jedna z najwybitniejszych agentek wywiadu w historii.

1956 - W Warszawie urodził się Henryk Gołębiewski, aktor, znany m.in. z seriali przygodowych "Wakacje z duchami", "Podróż za jeden uśmiech" i "Stawiam na Tolka Banana", a także z filmu "Edi".

1962 - W Warszawie zmarł Eugeniusz Baziak, arcybiskup metropolita lwowski i krakowski.

1970 - W Gdańsku zmarł Stanisław Sołdek, przodownik pracy, traser Stoczni Gdańskiej; jego imieniem nazwano pierwszy po wojnie statek - rudowęglowiec "Sołdek".

1981 - Początek procesu przywódców Konfederacji Polski Niepodległej, którym zarzucono dążenie do obalenia ustroju PRL; na ławie oskarżonych: Tadeusz Jandziszak, Leszek Moczulski, Tadeusz Stański, Romuald Szeremietiew.

1990 - W Houston zmarł Ryszard Cieślak, aktor Teatru Laboratorium, reżyser teatralny, pedagog; bliski współpracownik Jerzego Grotowskiego.

2012 - W Puszczykowie pod Poznaniem zmarł prof. Stefan Stuligrosz, dyrygent, kompozytor, pedagog, twórca i wieloletni dyrygent Chóru Chłopięcego i Męskiego Filharmonii Poznańskiej "Poznańskie Słowiki".

2014 - W Krakowie zmarł Andrzej Hudziak, aktor, związany ze Starym Teatrem w Krakowie; wystąpił m.in. w filmie Andrzeja Barańskiego "Parę osób, mały czas", w którym zagrał rolę poety Mirona Białoszewskiego.

2023 – W Warszawie zmarł Bohdan Urbankowski, poeta, dramaturg, prozaik, historyk i filozof, twórca ruchu Nowego Romantyzmu.

16 czerwca

----------

1383 – Na zjeździe możnowładztwa w Sieradzu arcybiskup gnieźnieński Bodzanta podjął nieudaną próbę przeforsowania kandydatury księcia mazowieckiego Siemowita IV na męża Jadwigi Andegaweńskiej i króla Polski.

1792 – Z powodu wojny polsko-rosyjskiej przerwano trwające od kilku tygodni prace przy budowie Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.

1835 - W Tarnowie urodził się Józef Szujski, współtwórca krakowskiej szkoły historycznej, publicysta, polityk, jeden z przywódców krakowskich konserwatystów - stańczyków; był posłem na galicyjski Sejm Krajowy oraz posłem do austriackiej Rady Państwa.

1895 - W Gniewczynie Łańcuckiej urodził się Antoni Chruściel, "Nurt", "Monter", generał, komendant Okręgu Warszawa ZWZ-AK, bezpośredni dowódca oddziałów walczących w Powstaniu Warszawskim.

1898 - W Krakowie odsłonięto pomnik Adama Mickiewicza.

1923 - W Grudziądzu urodził się Henryk Czyż, dyrygent, kompozytor, pedagog.

1924 - We Lwowie urodził się Adam Hanuszkiewicz, reżyser, aktor, współtwórca i pierwszy reżyser naczelny Teatru Telewizji; dyrektor teatrów warszawskich: Powszechnego, Narodowego i Nowego.

1943 - Niemcy zakończyli ostatnią akcję wysiedleńczą w getcie lwowskim, mordując lub wywożąc do obozów pracy ponad 20 tys. Żydów; w czasie trwania akcji doszło do zbrojnego wystąpienia żydowskiego ruchu oporu.

1944 - W Jewłaszach nad Niemnem w walce z Niemcami poległ Jan Piwnik "Ponury" - cichociemny, oficer "Wachlarza", szef Kedywu Okręgu Radomsko-Kieleckiego Armii Krajowej, dowódca partyzanckich zgrupowań walczących w Górach Świętokrzyskich i oddziału dywersyjnego na Nowogródczyźnie.

1946 - W Krakowie zmarł Józef Feldman, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1947 - W Warszawie urodziła się Małgorzata Niemirska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach "Indeks", "Spotkanie na Atlantyku", a także w serialu "Czterej pancerni i pies".

1977- Przewodniczącym prezydium Rady Najwyższej ZSRS został Leonid Breżniew; od października 1964 r. sekretarz generalny KPZS.

1983 - Rozpoczęła się druga pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski (16-23 czerwca).

1999 - W Starym Sączu papież Jan Paweł II kanonizował księżnę Kingę, żonę księcia krakowskiego Bolesława Wstydliwego.

2006 - W Warszawie zmarł Igor Śmiałowski, aktor, przez wiele lat występował na scenach Teatru Narodowego w Warszawie, następnie w Teatrze Komedia i Teatrze Polskim; zagrał w filmach "Miasto nieujarzmione", "Młodość Chopina", "Znachor", a także w serialach "Stawka większa niż życie", "Chłopi" i "Kariera Nikodema Dyzmy".

2012 – Polska przegrała we Wrocławiu w swym trzecim meczu fazy grupowej Euro 2012 z Czechami 0:1 i odpadła z turnieju.

2016 - W rozegranym na podparyskim Stade de France drugim meczu grupowym podczas Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Polska zremisowała bezbramkowo z Niemcami.

2017 – W Międzyrzecu Podlaskim zmarł Mieczysław Kalenik, aktor znany najbardziej z roli Zbyszka z Bogdańca w filmie „Krzyżacy” Aleksandra Forda. Grał w stołecznych teatrach m.in: Powszechnym (1958-59), Narodowym (1959-75), Nowym (1975-81) i Polskim (1981-2000).

2023 – W Warszawie zmarła Hanna Zembrzuska, aktorka filmowa i teatralna. Grała na deskach teatrów warszawskich: Ateneum (1957-59), Narodowego (1959-69), Polskiego (1969-75), Na Woli (1983-86) oraz Teatru Kwadrat (dwukrotny angaż w latach 1976-83 i 1986- 2012). Zagrała w 20 spektaklach Teatru Telewizji i wielu słuchowiskach Teatru Polskiego Radia.(PAP)

szuk/ dki/