1089 - Został otruty królewicz Mieszko Bolesławowic, syn Bolesława II Szczodrego. Wraz z jego śmiercią wygasła pierworodna, królewska linia Piastów. Mieszko był jedynym znanym dzieckiem króla Polski Bolesława II Szczodrego. Za śmiercią Mieszka stał prawdopodobnie możnowładca małopolski Sieciech, który jak pisał Gall Anonim "chciał wygubić cały ród Piastów” i przejąć władzę w Polsce. Według legendy to królewicz Mieszko Bolesławowic przyczynił się do powstania Kielc. Urodził się w 1069 roku. 935. rocznica

1288 - W Krakowie zmarł Leszek Czarny, książę łęczycki, sieradzki, krakowski i sandomierski. Objął tron krakowski po Bolesławie Wstydliwym. Toczył walki z książętami ruskimi i księciem Konradem II Czerskim. Urodził się około 1241 roku.

1452 - Niemiec Johannes Gutenberg wydrukował pierwszą w świecie chrześcijańskim książkę - Biblię Gutenberga. Jest to pierwsze wydawnictwo dziełowe w Europie wykonane za pomocą druku, przy użyciu czcionki ruchomej. Biblia wydrukowana została w około 200 egzemplarzach: 165 na papierze i 35 na pergaminie. Do naszych czasów przetrwało 48 egzemplarzy, w tym jeden w Polsce, który przechowywany jest w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie.

1632 - Wojska rosyjskie wkroczyły w granice Rzeczypospolitej. Rozpoczęła się tak zwana wojna smoleńska. Starcia między Rzeczpospolitą a Rosją zakończyła się 14 czerwca 1634 roku podpisaniem wieczystego pokoju w Polanowie. Polska uzyskała województwo smoleńskie i województwo czernihowskie. Król Władysław IV Waza za rekompensatę w wysokości 20 tysięcy rubli zrezygnował z tytułu cara moskiewskiego i zrzekł się pretensji do tronu carskiego. Car rosyjski wyrzekł się swych roszczeń do Estonii, Inflant i Księstwa Kurlandii i Semigalii. Rosja miała także wypłacić kontrybucję wojenną w wysokości 200 tysięcy rubli w srebrze.

1655 - Potop szwedzki: zwycięstwo wojsk szwedzkich w bitwie pod Nowym Dworem. Wygrane starcie otworzyła Szwedom drogę do Inflant. Na wyspie szwedzkiej, dzisiejszym cyplu, na którym stoi ruina spichlerza twierdzy Modlin, powstały umocnienia. Rok później, przed bitwą pod Pragą 28 lipca 1656 roku to tutaj odbyła się koncentracja wojsk szwedzko-brandenburskich. Wojska szwedzkie zaatakowały Polskę w 1655. Szybko opanowały Wielkopolskę, a 8 września Szwedzi bez oporu zajęli stolicę. Wojna zakończyła w 1660 roku.

1700 - Urodził się Stanisław Konarski, pijar, pedagog, reformator szkolnictwa, założyciel Collegium Nobilium, dramatopisarz, poeta, edytor, publicysta, autor pracy "O skutecznym rad sposobie". W 1771 został wyróżniony przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego medalem "Sapere auso", czyli "Temu, który odważył się być mądrym". Zmarł 3 sierpnia 1773 roku.

1773 - Powołany przez Rosję, Prusy i Austrię, Sejm Rozbiorowy zatwierdził traktat o podziale części terytorium Polski między trzy państwa zaborcze. W wyniku rozbioru Rzeczpospolita Polska Obojga Narodów straciła około 211 tysięcy kilometrów kwadratowych, czyli 30 procent swojego terytorium, zamieszkanych przez około czterech-pięciu milionów osób, czyli około jedną trzecią z 14 milionów zamieszkujących kraj przed rozbiorem. Oprócz zatwierdzenia traktatu rozbiorowego sejm wprowadził także liczne zmiany ustrojowe, powołując Radę Nieustającą oraz Komisję Edukacji Narodowej. Ponadto ustalił jednolity podatek, przywrócił cła generalne, ograniczył w znacznym stopniu władzę hetmanów i unowocześnił strukturę wojska. Szlachta uzyskała prawo zajmowania się handlem, rzemiosłem i bankowością. Zapowiedziano ulżenie doli chłopstwa.

1791 - We Freihaustheater w Wiedniu odbyła się premiera opery "Czarodziejski flet" Wolfganga Amadeusa Mozarta. Od dnia prapremiery cieszyła się ona u publiczności wielkim powodzeniem i do dzisiaj uchodzi za jedną z najpopularniejszych oper austriackiego kompozytora. Napisanie tego dzieła zaproponował Mozartowi jego przyjaciel, aktor i impresario, Emanuel Schikaneder.

1819 - Urodził się Karol August Dittrich, niemiecko-polski przemysłowiec, który w 1857 roku nabył wspólnie z Karolem Hielle fabrykę lnu w Żyrardowie. Karol Dittrich zbudował w pobliżu osiedle robotnicze, pralnię dla robotników, szpital, szkoły, ochronkę, resursę oraz dwa kościoły katolickie. Zmarł 11 stycznia 1886 roku. 205. rocznica

1820 - Urodził się Michał Hieronim Leszczyc-Sumiński, botanik, malarz, kolekcjoner sztuki. Jako pierwszy opisał cykl rozwojowy paprotników. Prawidłowo opisał budowę rodni, proces zapłodnienia i powstania sporofitu tych roślin. Zmarł 26 maja 1898 roku.

1830 - Urodził się Jan Mieczkowski, fotograf. Na swoich zdjęciach uwiecznił między innymi: Adama Mickiewicza, Stanisława Moniuszkę i Helenę Modrzejewską. Zmarł 14 października 1889 roku.

1832 - W Bydgoszczy założono Towarzystwo Upiększania Miasta. W okresie pierwszych 20 lat funkcjonowania Towarzystwa uporządkowano i zadrzewiono Wzgórze Dąbrowskiego, założono park Strzelniczy, zagospodarowano i zadrzewiono pięciokilometrowy obszar wzdłuż Kanału Bydgoskiego, gdzie urządzono między innymi ogólnomiejski park rozrywki.

1832 - Zmarła Elżbieta Jaraczewska, powieściopisarka, autorka romansów i umoralniających książek dla dzieci. Urodziła się 10 stycznia 1791 roku.

1846 - Amerykański lekarz William Morton po raz pierwszy użył eteru podczas zabiegu usunięcia zęba. Jednak dopiero pokaz zabiegu dla lekarzy i studentów z bostońskiego szpitala Massachusetts General Hospital, przeprowadzony miesiąc później, okazał się wielkim sukcesem. W czasie operacji, po podaniu przez Mortona środka znieczulającego, jeden z chirurgów usunął pacjentowi guz z karku. Wcześniej pacjenci operowani byli bez znieczulenia.

1849 - Urodził się Michał Bobrzyński, historyk, współtwórca krakowskiej szkoły historycznej, prawnik i konserwatywny polityk - stańczyk, poseł na galicyjski Sejm Krajowy i do austriackiej Rady Państwa, dożywotni członek austriackiej Izby Panów, Namiestnik Galicji, austriacki minister dla Galicji. Zmarł 3 lipca 1935 roku. 175. rocznica

1854 - Zmarł generał Józef Chłopicki, uczestnik wielu wojen, w tym powstania kościuszkowskiego, dyktator Powstania Listopadowego. Dowodził powstańczymi oddziałami w bitwie pod Olszynką Grochowską, w której polskie siły powstrzymały liczniejszych Rosjan. Walczył w wojskach napoleońskich we Włoszech i Hiszpanii. Urodził się 14 marca 1771 roku. 170. rocznica

1858 - Urodził się Walenty Kamocki, lekarz okulista, pionier badań nad zmianami cukrzycowymi w tęczówce, zajmował się także leczeniem chorób spojówki oraz jaskry. Przeprowadził pierwsze w Polsce badania nad zwyrodnieniem szklistym w spojówkach. Należał do Komitetu Narodowego Polskiego. Zmarł 20 czerwca 1923 roku.

1863 - Powstanie Styczniowe: podczas bitwy pod Mełchowem stracił nogę i dostał się do niewoli młody podoficer Adam Chmielowski, późniejszy brat Albert, założyciel dwóch zgromadzeń: Braci Albertynów i Sióstr Albertynek. Adam Chmielowski urodził się 20 sierpnia 1845, a zmarł 25 grudnia 1916 roku. Prezydent Ignacy Mościcki w 1938 nadał mu pośmiertnie Wielką Wstęgę Orderu Odrodzenia Polski. W 1989 roku, podczas kanonizacji w Rzymie, papież Jan Paweł II ogłosił brata Alberta świętym. 1870 - Urodził się Jean Baptiste Perrin, francuski fizyk i fizykochemik. Za prace nad nieciągłą strukturą materii, a szczególnie za odkrycie równowagi w procesach osadzania otrzymał w 1926 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Zmarł 17 kwietnia 1942 roku.

1880 - Amerykanin Henry Draper wykonał pierwsze zdjęcie obiektu pozasłonecznego - Wielkiej Mgławicy w Orionie. Henry Draper uważany jest za pioniera astrofotografii. W 1872 roku zarejestrował pierwszy obraz widma gwiezdnego. Dwa lata później kierował ekspedycją, której celem było sfotografowanie przejścia Wenus na tle tarczy Słońca. Zajmował się też konstrukcją instrumentów pomiarowych: astrografów, teleskopów i zestawów pozwalających na rejestrowanie obrazów nieba przy długiej ekspozycji.

1882 - Urodził się Johannes Wilhelm Geiger, niemiecki fizyk, znany dzięki opracowaniu, wraz z Walterem Mulleren, licznika promieniowania zwanego licznikiem Geigera. W czasie II wojny światowej był członkiem Klubu Uranowego, pracującego nad stworzeniem niemieckiej bomby atomowej. Zmarł 24 września 1945 roku.

1882 - Na rzece Fox w Appleton w stanie Wisconsin uruchomiono pierwszą na świecie hydroelektrownię. Do 1890 roku w USA powstało ich ponad 200. Moc większości z nich wynosiła kilka kilowatów.

1890 - Zainaugurował działalność Teatr Miejski w Bielsku-Białej. Początkowo w teatrze działała wyłącznie zawodowa scena niemiecka. Dopiero w 1921 polscy działacze założyli Towarzystwo Teatru Polskiego, które amatorsko przygotowywało własne spektakle, a także zapraszało polskie przedstawienia z innych miast. Od 1945 roku teatr w Bielsku Białej nosi nazwę "Teatr Polski".

1892 - Urodził się Władysław Miegoń, duchowny rzymskokatolicki, błogosławiony Kościoła katolickiego, starszy kapelan Wojska Polskiego, kapelan Floty i administrator parafii w Gdyni Oksywiu, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej, kawaler Orderu Virtuti Militari. Patron Wojska Polskiego. Zginął 15 października 1942 roku w niemieckim obozie zagłady Dachau.

1894 - Urodził się Stanisław Hieronim Nawrocki, kompozytor i pianista. W latach 1926-1939 współpracował z Polskim Radiem, występując z licznymi koncertami oraz tworząc muzykę do słuchowisk radiowych. Zmarł 20 grudnia 1950 roku. 130. rocznica

1903 - Urodził się Sidney Farber, amerykański patolog i pediatra, uznawany za ojca współczesnej chemioterapii. Pochodził z rodziny polskich Żydów. Pracował w Children’s Hospital w Bostonie. Jako pierwszy uzyskał remisje ostrej białaczki limfoblastycznej, dzięki zastosowaniu aminopteryny u chorych dzieci. Uczyniło go to pionierem chemioterapii nowotworów. Był działaczem na rzecz rozwoju onkologii w USA. Zmarł 30 marca 1973 roku.

1904 - Zainaugurował działalność Teatr Miejski w Toruniu, obecny Teatr imienia Wilama Horzycy. W pierwszych latach istnienia na deskach teatru grano jedynie repertuar niemieckojęzyczny. Wśród polskojęzycznej ludności ówczesnego Torunia mawiano nawet, iż "szanujący się Polacy tam nie chadzają”. Pierwszy polski sezon teatralny zainaugurowano w listopadzie 1920 roku przedstawieniem "Zemsty" Aleksandra Fredry w obecności premiera Wincentego Witosa. W latach 1945-1948 zespołem teatralnym kierował Wilam Horzyca. 120. rocznica

1905 - W Łodzi członkowie PPS Adolf Szulc i Stefan Jędras zastrzelili przemysłowca branży włókienniczej Juliusza Kunitzera. Uważany był on przez środowiska lewicowe za symbol brutalnego kapitalisty, wyzyskiwacza robotników, traktującego ich w poniżający sposób. Podczas Rewolucji 1905 roku, Kunitzer bezwzględnie traktował strajkujących robotników, wezwał też wojsko by aresztowało protestujących. Śmierć przemysłowca wywarła wielkie wrażenie w kręgach fabrykanckich i w całym łódzkim społeczeństwie.

1906 - Pierwsza edycja, zorganizowanych przez Jamesa Gordona Bennetta, Międzynarodowych Zawodów Balonów Wolnych, nazywanych później Pucharem Gordona Bennetta. Zwycięzcą był Amerykanin Frank Purdy Lahm, który wraz z Henrym Hersey’em przeleciał 641 kilometrów do północno-wschodniego wybrzeża Anglii. Polacy sześć razy wygrywali Puchar, pierwszy raz w 1933 roku. W 1939 organizatorem zawodów była Polska, a miały się one odbyć 3 września we Lwowie. Ze względu na wybuch II wojny światowej zwody jednak odwołano.

1908 - Zmarł Karol Estreicher, historyk literatury i teatru, krytyk literacki, bibliograf, wieloletni dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej, nazywany "ojcem bibliografii polskiej”. Autor ponad 700 prac naukowych, w tym 22 tomów "Bibliografii polskiej". Badał twórczość Aleksandra Fredry, opracował spis utworów i przekładów Józefa Ignacego Kraszewskiego. Opracował wiele biografii polskich poetów, bibliografów i księgarzy. Urodził się 22 listopada 1827 roku. 1908 - Urodził się Dawid Ojstrach, rosyjski skrzypek pochodzenia żydowskiego, uznany za jednego z najwybitniejszych wirtuozów XX wieku. Pedagog, profesor konserwatorium w Moskwie. Zdobył międzynarodową sławę wygrywając kilka krajowych i międzynarodowych konkursów, między innymi: Wszechrosyjski Konkurs Muzyczny w 1935. Zdobył drugą nagrodę na I Międzynarodowym Konkursie Wieniawskiego w Warszawie. W 1937 zdobył najwyższą nagrodę na Konkursie imienia Królowej Elżbiety Belgijskiej. Zmarł 24 października 1974 roku.

1914 - W USA powstała organizacja do walki z alkoholizmem - Flying Squadron. 110. rocznica

1917 - Urodził się Bernard "Buddy” Rich, amerykański perkusista jazzowy, lider zespołu Buddy Rich Big Band, znany z doskonałej techniki, niesamowitej prędkości oraz improwizacji. Jako 11-latek założył własny zespół. Od 1937 roku zaczął grać w najsłynniejszych orkiestrach swingowych prowadzonych przez Bunny’ego Berigana, Harry’ego Jamesa, Artiego Shawa czy Tommy’ego Dorseya. W swojej ponad 60-letniej karierze był liderem zarówno małych zespołów, jak i dużych orkiestr. Zmarł 2 kwietnia 1987 roku.

1921 - Pierwszy Powszechny Spis Ludności w Polsce. Spis przeprowadzono na całym obszarze Rzeczypospolitej, nie objęto nim natomiast terenów, które włączono w jej granice rok później, czyli części Górnego Śląska objętego powstaniami śląskimi i Wileńszczyzny. Według spisu w 1921 roku Polska liczyła ponad 25 milionów 694 tysięcy obywateli. Ponad 17 milionów 789 tysięcy było Polakami, ponad trzy miliony 898 tysięcy Ukraińcami, ponad dwa miliony 48 tysięcy Żydami, ponad milion 35 tysięcy Białorusinami, ponad 769 tysięcy Niemcami, ponad 24 tysiące Litwinami, ponad 48 tysięcy Rosjanami, ponad 30 tysięcy Czechami. Ponad 38 tysięcy zamieszkujących Polskę podało, że ich narodowość to "tutejsi".

1921 - Urodziła się Deborah Kerr, brytyjska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna. Odniosła sukces w Hollywood, gdzie była jedną z większych gwiazd lat 50. i 60., występując u boku Clarka Gable'a, Spencera Tracy, Cary'ego Granta czy Roberta Mitchuma. Do historii kina przeszła jej miłosna scena na plaży z Burtem Lancasterem z filmu "Stąd do wieczności" Freda Zinnemanna. Pamiętana jest również z roli Ligii w hollywoodzkiej wersji "Quo Vadis" Mervyna LeRoya oraz z postaci guwernantki dzieci króla Syjamu z musicalu "Król i ja". Sześciokrotnie nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki. Laureatka Honorowego Oscara za całokształt twórczości artystycznej w 1994 roku. Zmarła 16 października 2007.

1921 - Urodził się Stanisław Nagy, duchowny rzymskokatolicki, sercanin, profesor nauk teologicznych, arcybiskup, kardynał diakon od 2003. Zasiadał w Radzie Naukowej Instytutu Jana Pawła II, której przewodniczył w latach 1982-2007. Z nominacji Papieża Polaka w latach 1986-1996 zasiadał w Międzynarodowej Komisji Teologicznej. W 2008 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 5 czerwca 2013 roku.

1922 - Urodził się Janusz Warmiński, aktor, reżyser teatralny, dyrektor Teatru Ateneum imienia Stefana Jaracza w Warszawie w latach 1952-1958 i 1960-1996. W czasie II wojny światowej walczył w szeregach Armii Krajowej, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Zmarł 2 listopada 1996 roku.

1922 - W Krakowie wprowadzono ruch prawostronny. W Galicji, jak i na całym terytorium Austro-Węgier obowiązywał ruch lewostronny. Ruch prawostronny upowszechnił w Europie cesarz Francji Napoleon.

1924 - Urodził się Truman Capote, amerykański pisarz i scenarzysta. Autor między innymi powieści: "Śniadanie u Tiffany'ego", "Z zimną krwią". Podczas nauki w Trinity School, w Nowym Jorku Capote w teście inteligencji uzyskał wynik 215 punktów. Pisarz w 94 procentach zapamiętywał dosłowną treść wszystkich rozmów, które przeprowadzał. Ta umiejętność ułatwiła napisanie powieści "Z zimną krwią". Zmarł 25 sierpnia 1984 roku. 100. rocznica

1928 - Urodził się Elie Wiesel, amerykański pisarz i dziennikarz żydowskiego pochodzenia, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1986 roku. W czasie II wojny światowej był więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Buchenwald. Po wojnie swoją działalność społeczno-polityczną i twórczość poświęcił martyrologii Żydów, ofiar nazizmu i stalinizmu. Był pomysłodawcą terminu "Holokaust". Zmarł 2 lipca 2016 roku.

1928 - W Warszawie przy ulicy Konwiktorskiej otwarto stadion Polonii Warszawa. Początkowo klub nie miał własnego boiska i grał głównie na Agrykoli. W latach 20. XX wieku Polonia otrzymała pięciohektarową działkę przy Konwiktorskiej, na której wybudowano stadion. 15 sierpnia 1928 roku obiekt był już gotów i rozegrano na nim pierwszy mecz piłkarski. Polonia pokonała Hasmonea Lwów 5:0. Oficjalne otwarcie nastąpiło jednak 30 września.

1929 - W Poznaniu zakończyła się Powszechna Wystawa Krajowa. Trwała 138 dni - od 16 maja. Zorganizowano ją z okazji dziesięciolecia odzyskania niepodległości, aby zaprezentować dorobek odrodzonego państwa. W 111 budynkach oraz na placach pod gołym niebem, łącznie na 60 hektarach, prezentowano wyłącznie produkty polskie, z wyjątkiem działu Emigracji, w którym to za wybór eksponatów odpowiadały organizacje polonijne ze świata. W imprezie uczestniczyło 1427 wystawców. 95. rocznica

1931 - Urodził się Franciszek Gąsienica Groń, narciarz, pierwszy polski medalista zimowych igrzysk olimpijskich. W 1956 roku w Cortina d'Ampezzo zdobył brązowy medal w kombinacji norweskiej. Został odznaczony Srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 31 lipca 2014 roku.

1934 - Urodziła się Urszula Rzeczkowska, kompozytorka. Autorka między innymi piosenek: "Cała sala śpiewa”, "Orkiestry dęte”, "Na deptaku w Ciechocinku”, "Nie warto było”. Zmarła 18 lipca 1978 roku. 90. rocznica

1938 - Rząd czechosłowacki przyjął dyktat monachijski.

1938 - Po zakończeniu konferencji monachijskiej Polska zażądała o godzinie 23.45 od rządu Czechosłowacji korekty granicy polsko-czechosłowackiej na terenie Zaolzia na zasadzie rozgraniczenia etnicznego. Po zgodzie rządu Czechosłowacji, Polska przejęła 2 października 1938 roku okupowany w 1919 i przejęty bez plebiscytu przez Czechosłowację obszar zorganizowany przez władze praskie w powiat Czeski Cieszyn. Zaanektowany obszar miał powierzchnię 906 kilometrów kwadratowych i zamieszkany był przez około 218 tysięcy osób, z tego 200 tysięcy Polaków, 10 tysięcy Czechów i osiem tysięcy Niemców.

1939 - Zwycięstwem polskich żołnierzy zakończyła się trzydniowa bitwa pod Szackiem na Wołyniu, z Armią Czerwoną. Cztery tysiące żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza pod dowództwem generała Wilhelma Orlika-Rückemanna pokonało ponad trzykrotnie liczniejszą i lepiej uzbrojoną 52. Dywizję Strzelecką Armii Czerwonej. Zginęło 350 Polaków, a 800 zostało rannych. Rosjan zginęło 500, 1600 zostało rannych, a 300 wziętych do niewoli. 85. rocznica

1939 - Żołnierze Grupy Operacyjnej "Polesie” pod dowództwem generała Franciszka Kleeberga pokonali pod Parczewem sowieckie wojska zajmujące wschodnie ziemie polskie. Zginęło 20 Polaków. Sowieci stracili 170 zabitych i 300 rannych oraz 100 jeńców. Jeńców sowieckich wcielono na ich prośbę w szeregi polskiego wojska. Bój pod Parczewem był jedynym spotkaniem z oddziałami sowieckimi, które już nie podejmowały prób atakowania Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie”. 85. rocznica

1939 - Ignacy Mościcki przekazał urząd prezydenta RP Władysławowi Raczkiewiczowi. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 roku Mościcki przekroczył wraz z rządem RP granicę polsko-rumuńską i został internowany. W grudniu 1939 władze rumuńskie zezwoliły na jego wyjazd do Szwajcarii. Władysław Raczkiewicz wydostał się z Rumunii bardzo szybko i 27 września znalazł się w Paryżu. 85. rocznica

1939 - Prezydent Władysław Raczkiewicz mianował w Paryżu Władysława Sikorskiego nowym premierem rządu Rzeczypospolitej. Jednocześnie przedstawiciele opozycji zawarli z politykami sanacyjnymi przebywającymi we Francji tak zwaną "umowę paryską", zgodnie z którą ustalono, iż swoje konstytucyjne prerogatywy prezydent będzie wykonywał w porozumieniu z premierem. 85. rocznica

1942 - Z getta w Kopyczyńcach (dzisiejsza Ukraina) do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu deportowano ponad tysiąc Żydów, a ponad 50 zabito na miejscu.

1944 - W 61. dniu Powstania Warszawskiego skapitulował Żoliborz. Polscy parlamentariusze prowadzili w Ożarowie pertraktacje z dowódcą oddziałów niemieckich generałem Erichem von dem Bachem w sprawie ewakuacji ludności cywilnej ze Śródmieścia. Uzyskali zgodę na zawieszenie broni 1 i 2 października od godziny 5.00 do 19.00. Strona niemiecka wyznaczyła pięć punktów u zachodnich wylotów ulic Grzybowskiej, Pańskiej, Piusa i Śniadeckich przy Politechnice oraz w Alejach Jerozolimskich, którymi ludność cywilna miała opuszczać miasto. 80. rocznica

1944 - Po zdymisjonowaniu generała Kazimierza Sosnkowskiego, prezydent Władysław Raczkiewicz mianował generała Tadeusza Komorowskiego "Bora” Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych. Prezydent zastrzegł, że Komorowski "wstąpi w prawa i obowiązki Naczelnego Wodza z chwilą rozpoczęcia swych czynności w siedzibie Prezydenta Rzeczypospolitej i Rządu”, czyli w Londynie. Jako jedną z przyczyn zamiany Kazimierza Sosnkowskiego na Tadeusza Komorowskiego prezydent Raczkiewicz podawał wzgląd na współpracę z aliantami anglosaskimi. 80. rocznica

1944 - Zwycięstwo polskich partyzantów nad przeważającymi siłami niemieckiego wojska i policji w bitwie pod Gruszką na Kielecczyźnie. 1500 partyzantów z Armii Ludowej przerwało pierścień okrążenia czterokrotnie liczniejszego kordonu niemieckich sił. W czasie walki Niemcy stracili około 200 zabitych. Straty w oddziałach Armii Ludowej wyniosły około 70 zabitych. 80. rocznica

1946 - Urodził się Dan O’Bannon, amerykański scenarzysta i reżyser filmowy, okazjonalnie aktor. Pracował głównie przy horrorach i filmach fantastycznonaukowych. Jest twórcą kultowego "Powrotu żywych trupów" z 1985 roku, za który był nominowany do nagrody Saturna, jako "najlepszy reżyser”. Autor pierwowzoru i scenarzysta filmu "Obcy - ósmy pasażer Nostromo". Zmarł 17 grudnia 2009 roku.

1947 - Urodził się Marc Bolan, brytyjski wokalista, gitarzysta i tekściarz zespołu T. Rex. Przez wielu uważany za twórcę glam rocka, jeden z jego najbardziej reprezentatywnych przedstawicieli. Marc Bolan i T. Rex kojarzony jest również z protopunkiem i pop rockiem. Zmarł 16 września 1977 roku.

1949 - Polska zerwała stosunki dyplomatyczne z Jugosławią. Oficjalny komunikat głosił, że "rząd jugosłowiański, jako narzędzie kół imperialistycznych, prowadzi obłudną i wrogą wobec ZSRR i państw demokracji ludowej politykę organizując kontrrewolucyjne spiski wymierzone przeciwko niezawisłości i suwerenności państw demokracji ludowej. Rząd Polski stwierdził, że posiada ponadto dowody, na szpiegowską i dywersyjną działalność dyplomatów Jugosławii zmierzającą do podważenia potencjału obronnego i ekonomicznego Polski oraz siania zamętu". Wcześniej w ślad za Związkiem Sowieckim stosunki z Jugosławią zerwały inne kraje bloku wschodniego. Powodem była niezależność przywódcy Jugosławii Josipa Broz Tity, który nie podporządkował się Stalinowi i wybrał inny niż ZSRR model socjalizmu. 75. rocznica

1949 - Po odbyciu ponad 278 tysięcy lotów został oficjalnie zlikwidowany most powietrzny do Berlina Zachodniego. Zachodnia część miasta została zablokowana przez wojska sowieckie. Blokada trwała niemal 11 miesięcy i zakończyła się zwycięstwem mocarstw zachodnich, głównie Stanów Zjednoczonych. Lotnictwo tych państw było w stanie dostarczać zaopatrzenie - węgiel i żywność - mieszkańcom zachodniej części Berlina w wystarczającej ilości. 75. rocznica

1951 - Urodził się Barry Marshall, australijski lekarz i naukowiec, laureat Nagrody Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny w roku 2005 wspólnie z Robinem Warrenem za udowodnienie, że bakterie Helicobacter pylori są odpowiedzialne za stany zapalne żołądka oraz chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Odkrycie to pozwoliło na skuteczne leczenie tych przypadłości za pomocą antybiotyków. W 1995 roku został uhonorowany przyznaniem nagrody Laskera w dziedzinie badań klinicznych.

1954 - Urodziła się Basia Trzetrzelewska, wokalistka jazzowa, kompozytorka i producentka nagrań. Odniosła światowy sukces na przełomie lat 80. i 90., nagrywając muzykę będącą mieszanką współczesnego jazzu i popu, o charakterystycznym południowoamerykańskim brzmieniu. 70. rocznica

1954 - Zmarł Bolesław Biegas, rzeźbiarz, malarz i dramatopisarz. Jego prace można zobaczyć między innymi w Muzeum d’Orsay w Paryżu, Muzeum Sztuk Pięknych w Lyonie, Muzeach Narodowych w Warszawie, Gdańsku i Poznaniu. Urodził się 29 marca 1877 roku. 70. rocznica

1954 - Wszedł do służby pierwszy atomowy okręt podwodny USS "Nautilus”. W 1958 roku statek, jako pierwszy na świecie przepłynął pod biegunem północnym, zaś przeprowadzone testy wykazały szereg zalet siłowni jądrowej wobec innych rodzajów napędu. Rezultaty testów pchnęły US Navy do podjęcia decyzji o całkowitej rezygnacji z napędu konwencjonalnego dla tej klasy okrętów. Nazwa statku nawiązuje do fikcyjnego okrętu z powieści Juliusza Verne'a "Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi". 70. rocznica

1955 - W wypadku samochodowym zginął James Dean, amerykański aktor znany z filmów: "Na wschód od Edenu", "Buntownik bez powodu" i "Olbrzym". Był symbolem pokolenia rock'n rolla, do czego przyczyniła się przede wszystkim rola zbuntowanego nastolatka Jima Starka w filmie "Buntownik bez powodu". Jest pierwszą osobą, która otrzymała pośmiertnie nominację do Oscara w kategorii najlepszy aktor i jedyną, która otrzymała ją dwukrotnie. Urodził się 8 lutego 1931 roku.

1957 - Urodziła się Fran Drescher, właściwie Francine Joy Drescher, amerykańska aktorka, producentka filmowa i scenarzystka, znana szerszej publiczności z roli niani Fran Fine z popularnego serialu komediowego "Pomoc domowa", emitowanego w Stanach Zjednoczonych w latach 90. XX wieku. W Polsce powstał na jego podstawie serial "Niania".

1960 - Premiera pierwszego odcinka amerykańskiego serialu animowanego "Flintstonowie", opowiadającego o przygodach dwóch rodzin jaskiniowców: Flintstonów i Rubble’ów. Akcja serialu toczy się w prehistorycznym mieście o nazwie Skalisko. Głównymi bohaterami filmu są: Fred, pracownik kamieniołomu, jego żona Wilma, córka Pebbles, ich "psozaur” Dino i Barney, Betty, ich syn Bamm-Bamm oraz ich "hopagur” o imieniu Hoppy.

1961 - Powstała Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. OECD skupia 38 wysoko rozwiniętych i demokratycznych państw. Utworzona na mocy Konwencji o Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju podpisanej w Paryżu przez 20 państw 14 grudnia 1960. Siedzibą OECD jest Château de la Muette w Paryżu. W strukturach OECD funkcjonuje Międzynarodowa Agencja Energetyczna.

1964 - Urodziła się Monica Bellucci, włoska aktorka. Grała między innymi w filmach: "Apartament", "Podejrzany", "Matrix Reaktywacja", "Matrix Rewolucje", "Pasja". W 2015 roku w filmie "Spectre" w wieku 51 lat wcieliła się w postać Lucii Sciarry, stając się jednocześnie najstarszą "dziewczyną Bonda”. 60. rocznica

1966 - Po odbyciu 20-letnich kar pozbawienia wolności nazistowscy zbrodniarze wojenni - Baldur von Schirach i Albert Speer opuścili więzienie Spandau w Berlinie. Baldur Benedikt von Schirach był przywódcą Hitlerjugend oraz gauleiterem Wiednia. Przez Trybunałem w Norymberdze został skazany za "zbrodnie przeciw pokojowi” oraz "zbrodnie przeciw ludzkości”. Zmarł 8 sierpnia 1974 roku. Albert Speer był jednym z przywódców nazistowskich Niemiec. Oskarżono go o organizację deportacji milionów robotników przymusowych do Niemiec. Przyznał się do winy i jako jedyny z oskarżonych wyraził skruchę i ubolewanie. Zmarł 1 września 1981 roku.

1968 - Urodził się Tymon Tymański, wokalista, kompozytor, multiinstrumentalista, poeta, prozaik; twórca pojęcia yass. Założyciel i lider albo współlider zespołów Miłość, Kury, NRD czy The Users. Współpracował z wykonawcami, takimi jak Lester Bowie, John Zorn, Lech Janerka, Robert Brylewski, Antoni Gralak, Aleksander Korecki, Włodzimierz Kiniorski, Mikołaj Trzaska i Leszek Możdżer.

1975 - Urodziła się Marion Cotillard, francuska aktorka filmowa. W 2007 roku zagrała tytułową rolę w muzycznym dramacie biograficznym "Niczego nie żałuję - Edith Piaf ". Za tę kreację została nagrodzona Oscarem, Złotym Globem, nagrodą BAFTA i Cezarem. Jest pierwszą aktorką i jak dotąd jedynym laureatem Oscara za występ w języku francuskim. Zagrała też w amerykańskich produkcjach: "Wrogowie publiczni", "Incepcja", "Assassin’s Creed " i musicalu "Dziewięć". Marion Cotillard uczestniczy w kampaniach na rzecz ochrony środowiska, jest rzecznikiem Greenpeace.

1979 - Zmarł Hilary Krzysztofiak, malarz, grafik i scenograf teatralny. W 1955 roku wziął udział w legendarnej Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki pod hasłem "Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” zorganizowanej w warszawskim Arsenale. Był redaktorem graficznym czasopism "Po prostu” i "Ruch muzyczny". Gdy jego żona w 1969 roku zaczęła pracować w Radiu Wolna Europa cenzura "skazała" go na nieistnienie w PRL. Urodził się 28 października 1926 roku. 45. rocznica

1979 - W Warszawie rozegrano pierwszy w Polsce masowy bieg maratoński - Maraton Pokoju. Na starcie stanęło około 2,5 tysiąca uczestników. Długość trasy wynosiła około 41,6 kilometra. Bieg ukończyło 1861 osób, a zarówno zwycięzca, Kazimierz Pawlik, jak i drugi na mecie, Józef Stefankowski, uzyskali rezultaty lepsze od ówczesnego rekordu Polski. 45. rocznica

1982 - W Nowej Hucie w czasie manifestacji zorganizowanej przez podziemną Solidarność doszło do gwałtownych starć z milicją. W wielu miejscach wzniesiono barykady. Demonstranci podpalili też kilka transporterów milicyjnych.

1984 - Zmarła Anna Świrszczyńska, poetka, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim. Autorka książek dla dzieci i młodzieży: "Arkona, gród Świętowida”, "Opowieści dawnej treści”, "Bajka o złym Popielu”, "Z dawnej Polski”, tomików poezji: "Liryki zebrane”, "Czarne słowa”, "Cierpienie i radość”, a także sztuk scenicznych: ”Orfeusz”, "Odezwa na murze”, "Strzały na ulicy Długiej”. Współpracowała z Polskim Radiem. Publikowała w "Świerszczyku”, "Płomyku”, "Literaturze” i "Tygodniku Powszechnym”. Urodziła się 7 lutego 1909 roku. 40. rocznica

1986 - Agenci izraelskiej służby bezpieczeństwa - Mosadu uprowadzili z Rzymu do Izraela Mordechaja Vanunu, który ujawnił zachodniej prasie szczegóły izraelskiego programu atomowego. Skazano go na 18 lat więzienia. Vanunu, po skróceniu wyroku o pięć miesięcy, opuścił więzienie 21 kwietnia 2004 roku.

1986 - Powstała Tymczasowa Rada NSZZ "Solidarność”. Do Rady weszli: Bogdan Borusewicz, Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Tadeusz Jedynak, Bogdan Lis, Janusz Pałubicki i Józef Pinior. "Nie chcemy konspirować. Trzeba wypracować i uzgodnić nowy model działalności, jawnej i legalnej" - napisał Lech Wałęsa w oświadczeniu o powołaniu tego ciała. Rada została rozwiązana wiosną 1989, gdy jej członkowie weszli do Komitetu Obywatelskiego i do struktur odradzającego się NSZZ "Solidarność”.

1987 - Premiera filmu "Kobieta samotna" w reżyserii Agnieszki Holland. Bohaterką filmu jest poniżana przez otoczenie listonoszka Irena, która zajmuje się wychowywaniem nieślubnego dziecka. Obraz powstał tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce, a jego premiera została wstrzymana przez cenzurę. W Polsce został wyświetlony dopiero w 1987 roku, a na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, rok później przyznano mu trzy statuetki: dla Agnieszki Holland - Nagroda Specjalna Jury oraz Marii Chwalibóg i Bogusława Lindy za pierwszoplanowe role aktorskie.

1987 - Zmarł Alfred Bester, amerykański pisarz fantastycznonaukowy. Jako pierwszy zdobył Nagrodę Hugo w 1953 roku za "The Demolished Man". Urodził się 18 grudnia 1913 roku.

1990 - Zmarł Patrick White, australijski prozaik, poeta i dramaturg. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1973. Najwybitniejszy utwór w dorobku pisarza ukazał się w 1961. "Wóz ognisty" to rozbudowana, wielowątkowa panorama australijskiego społeczeństwa w pierwszej połowie XX wieku. Bohaterami tej powieści są kolejne fale imigrantów przybywających na Antypody. Nagrodę Nobla uzyskał za "epickie i psychologiczne mistrzostwo, dzięki któremu odkryty został nowy literacki kontynent”. Urodził się 28 maja 1912 roku.

1993 - Trzęsienie ziemi zniszczyło miasto Latur w zachodnich Indiach, w wyniku czego zginęło prawie osiem tysięcy osób, a około 30 tysięcy zostało rannych.

1994 - Podczas tak zwanego "obiadu drawskiego" doszło do zainspirowanego przez prezydenta Lecha Wałęsę buntu generalicji przeciwko ministrowi obrony narodowej Piotrowi Kołodziejczykowi. Prezydent poprosił generałów o ocenę i głosowanie, kto jest za ministrem, a kto przeciw. Tylko dwóch generałów wstrzymało się od głosu, pozostali byli przeciwko ministrowi. Pod naciskiem prezydenta i wbrew opinii sejmowej Komisji Obrony Narodowej 12 listopada 1994 premier Waldemar Pawlak odwołał ministra Kołodziejczyka. 30. rocznica

1997 - Zmarł Stanisław Mrowiński, grafik, rysownik, karykaturzysta, ilustrator, malarz, scenograf, kolekcjoner, rzeźbiarz, projektant ekslibrisów, znaczków, fresków, szyldów, dyplomów, logo oraz przez wiele lat wystroju stoisk na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Eksperymentował w zakresie rzeźby. Zbierał dzieła sztuki, książki, płyty gramofonowe, znaczki pocztowe, okazy i trofea przyrodnicze. Autor trzech tek ekslibrisowych. Urodził się 17 marca 1928 roku.

2000 - Zmarł Stephen Joseph Cannelli, amerykański aktor, producent telewizyjny i scenarzysta takich seriali, jak - "Największy amerykański bohater", "Hardcastle i McCormick" czy "Drużyna A". Ma swoją gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd. Urodził się 5 lutego 1941 roku.

2004 - Zmarł Zygmunt Kałużyński, krytyk filmowy, eseista i publicysta, popularyzator historii kina, przez lata związany z tygodnikiem "Polityka". Autor szkiców: "Bilet wstępu do nowego wieku”, "Salon dla miliona”, "Nowa fala zalewa kino” i felietonów: "Paszkwil na siebie samego”, "Diabelskie zwierciadło”, "Pożegnanie molocha”. Popularność przyniósł mu prowadzony wspólnie z Tomaszem Raczkiem w latach 1990-2000 cykl telewizyjny "Perły z lamusa”. Urodził się 11 grudnia 1918 roku. 20. rocznica

2004 - Niedaleko japońskich wysp Ogasawara zaobserwowano pierwszy żywy okaz kałamarnicy olbrzymiej. Jest to jeden z dwóch największych mięczaków na świecie. Ma dziesięć ramion, w tym dwa dłuższe z haczykowatymi przyssawkami. Zwierzę to jest przypuszczalnie źródłem opowieści o krakenie, legendarnym stworze morskim. 20. rocznica

2005 - 13 osób zginęło w katastrofie autokaru w Jeżewie Starym pod Białymstokiem. Wśród zabitych było dziewięciu maturzystów z I Liceum Ogólnokształcącego w Białymstoku oraz jeden z miejscowego Zespołu Szkół Elektrycznych. Jechali na pielgrzymkę do Częstochowy. Pozostałymi ofiarami byli dwaj kierowcy autokaru oraz kierowca ciężarówki. Autokar, którym jechali uczniowie podczas nieprawidłowego wyprzedzania samochodu osobowego uderzył w jadącą z naprzeciwka ciężarówkę i spłonął.

2006 - Zlikwidowano Wojskowe Służby Informacyjne. Propozycja likwidacji WSI była zawarta w tak zwanym "pakcie stabilizacyjnym", porozumieniu podpisanym w lutym 2006 roku przez Jarosława Kaczyńskiego z PiS, Romana Giertycha z LPR i Andrzeja Leppera z Samoobrony w celu umożliwienia działania mniejszościowego rządu Kazimierza Marcinkiewicza. Sejm podjął decyzję o likwidacji WSI. W ich miejsce powołano Służbę Kontrwywiadu Wojskowego i Służbę Wywiadu Wojskowego.

2006 - Chińscy żołnierze otworzyli na przełęczy w Himalajach ogień do grupy tybetańskich uchodźców, zabijając jedną osobę i raniąc kolejną. Incydent został przypadkowo sfilmowany przez rumuńskiego reportera.

2007 - W Nysie odbyła się uroczystość beatyfikacyjna Marii Merkert, założycielki Zgromadzenia Sióstr Świętej Elżbiety. Urodzona 21 września 1817 w Nysie, a zmarła 14 listopada 1872, niemiecka zakonnica nazywana była "Wielką kobietą Śląska” XIX wieku i 'Śląską samarytanką”. Pod jej kierownictwem powstało 90 domów zakonnych, 12 szpitali i wiele domów opieki w dziewięciu diecezjach.

2014 - Zmarła Maria Drewniakówna, śpiewaczka operowa, sopran. Od 1936 roku współpracowała z Polskim Radiem. W 1951 roku na koncercie w ramach Festiwalu Muzyki Polskiej, razem z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga, wykonała po raz pierwszy "Tryptyk śląski". Urodziła się 13 maja 1908 roku. 10. rocznica

2014 - Zmarł Julian Kawalec, prozaik, publicysta i poeta, członek Rady Krajowej PRON w 1983 roku. Autor między innymi powieści "Tańczący jastrząb", "Ziemi przypisany", "W słońcu". Po zakończeniu II wojny światowej pracował w Polskim Radio. Urodził się 11 października 1916 roku. 10. rocznica

2016 - Zmarła Hanoi Hannah, wietnamska spikerka radiowa. Podczas wojny w Wietnamie na antenie północnowietnamskiej rozgłośni radiowej Głos Wietnamu nadawała wiadomości propagandowe skierowane do żołnierzy amerykańskich, zyskując przydomek "Hanna z Hanoi”. Ich celem było osłabienie morale żołnierzy USA. Trzy razy dziennie wyczytywała nazwiska poległych i wziętych do niewoli Amerykanów, przedstawiała wiadomości oraz wygłaszała hasła mające wywołać zwątpienie w słuszność wojny. Całość uzupełniana była piosenkami antywojennymi. Program był transmitowany do wycofania się wojsk amerykańskich z Wietnamu w 1975 rok. Urodziła się w 1931 roku.

2018 - Zmarł Czesław Strumiłło, specjalista w dziedzinie inżynierii chemicznej, profesor nauk chemicznych, twórca szkoły naukowej w dziedzinie suszarnictwa, były rektor Politechniki Łódzkiej. Dorobek naukowy obejmuje 250 oryginalnych publikacji, siedem podręczników i monografii związanych z inżynierią chemiczną i procesową. Urodził się 17 lutego 1930 roku.

2018 - W rozegranym w Turynie finale 19. Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn Polska pokonała Brazylię 3:0. Tym samym nasza reprezentacja obroniła tytuł mistrzowski zdobyty na turnieju w 2014 roku, kiedy w finale pokonała Brazylię 3:1. Polscy siatkarze zdobyli w sumie trzy razy mistrzostwo świata. Pierwszy raz w 1974 roku.

2019 - Zmarł Kornel Morawiecki, polityk, fizyk i nauczyciel akademicki. Działacz opozycji demokratycznej w czasach PRL, założyciel i przewodniczący Solidarności Walczącej, poseł i marszałek senior Sejmu VIII kadencji. Kandydat na urząd prezydenta RP w wyborach w 2010. Kawaler Orderu Orła Białego. Ojciec byłego premiera Mateusza Morawieckiego. Urodził się 3 maja 1941 roku. 5. rocznica

2021 - Zmarł Czesław Lasota, aktor filmowy, teatralny i telewizyjny. W 1959 roku ukończył studia na PWST w Łodzi. Zagrał między innymi w filmach: "Kariera Nikodema Dyzmy", "Wierna rzeka", "Ogniem i mieczem" oraz "Hydrozagadka". Urodził się 8 sierpnia 1932 roku.

2021 - Zmarł Henryk Majcherek, aktor. Zagrał między innymi w filmach i serialach: "Królowa Bona", "Dekalog X", "Przeklęte oko proroka" i "Z biegiem lat, z biegiem dni". Urodził się 22 listopada 1934 roku.

2022 - Zmarł profesor Andrzej Śródka, naukowiec zajmujący się historią medycyny i patofizjologią. Był dyrektorem Instytutu Historii Nauki PAN i prezesem Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny i Farmacji. Autor słownika biograficznego "Uczeni Polscy XIX-XX stulecia". Urodził się 10 czerwca 1946 roku.

2022 - W 219. dniu inwazji Rosji na Ukrainę, w wyniku rosyjskiego ostrzału konwoju humanitarnego w Zaporożu, zginęło 31 osób, a 88 zostało rannych.