Według spisu powszechnego (NSP), w Polsce żyje blisko 9,8 mln osób powyżej 60. roku życia (ponad 4 mln mężczyzn i 5,7 mln kobiet). Ta liczba jest porównywalna lub przewyższająca populację w takich krajach jak: Węgry, Austria, Szwajcaria, Bułgaria, Dania, Norwegia, Szwecja czy Chorwacja.

Według raportu zawierającego wstępne wyniki NSP 2021 – ponad 3,982 mln osób powyżej 65 r. ż. ma męża lub żonę, przeszło 2,189 mln jest wdową lub wdowcem, ponad 524,6 tys. osób 65+ rozwiodło się, a więcej niż 357 tys. deklaruje, że ich stan cywilny to kawaler lub panna.

Ankietowani zostali zapytani m.in. o to: Czy żyją aktywnie? Jakiej pomocy potrzebują, z jakiej korzystają? Czy proszą o wsparcie i czy mogą na nie liczyć? Określili również największe przeszkody w proszeniu o pomoc.

Ponad 80 proc. badanych deklaruje, że żyje aktywnie tzn., że często wychodzi z domu (55,66 proc.) lub że wychodzi z domu w konkretnych celach (29,56 proc.). Do braku aktywności pozadomowej przyznaje się 15 proc. pytanych osób.

Pomoc, której potrzebują seniorzy – podobnie jak ta grupa społeczna – jest zróżnicowana. Wśród najczęściej wymienianych i oczekiwanych form wsparcia znajdują się: zdrowotne tj. opieka lekarska, rehabilitacyjna, pielęgnacyjna (61 proc. ankietowanych), życiowe (25 proc.) i finansowe (21 proc. badanych). Co czwarta osoba deklaruje, że nie potrzebuje żadnej pomocy. Coraz częściej zmorą starszych staje się samotność. Brak zaspokojenia potrzeby bliskości deklaruje już 6 proc. pytanych.

Badanie wykazało też, że okres pandemii, wojny i inflacji obniżył bezpieczeństwo finansowe seniorów.

"Tylko niecałe 3 proc. osób starszych twierdzi, że ich sytuacja materialna jest bardzo dobra, ponad 17 proc. badanych określa poziom swojego bezpieczeństwa finansowego jako dobry, a ponad 64 proc. mówi, że jest on przeciętny" - wynika z badania.

Zwrócono uwagę, że niemal 16 proc. przyznaje, że ich sytuacja materialna jest zła lub bardzo zła. "W ocenie 33 proc. badanych pogorszyła się ona w ciągu ostatniego roku, a u ponad 52 proc. pozostała bez zmian, zaś 15 proc. stwierdzało, że się poprawiła.

Spośród osób, które potrzebują wsparcia, niespełna połowa (43,74 proc.) przyznaje, że je otrzymuje. Co czwarty ankietowany, mimo że wymaga wsparcia, nie może na nie liczyć. Ponad połowa badanych pomoc otrzymuje od rodziny (49 proc.) i znajomych (13 proc.). Zdecydowanie mniej może liczyć na instytucje (25 proc.) i państwo (15 proc).

"Z wieloletnich obserwacji i doświadczeń´ oraz panujących trendów demograficznych można wywnioskować´, iż społeczeństwo w Polsce starzeje się w zastraszającym tempie" - ocenił Michał Winter, pełnomocnik Zarządu Falck, Krajowy Koordynator Świadczeń´ Medycznych. Jak podkreślił, "ważne jest skupienie uwagi decydentów na organizacji sprawnej i skutecznej pomocy w ochronie zdrowia i poświęcenie większych nakładów finansowych na system opieki dla seniorów".

Zdaniem wicedyrektor ds. wsparcia specjalistycznego Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Gdańsku Agnieszki Wróbel, potrzeba dalszego rozwoju w kierunku budowy adekwatnego do potrzeb systemu wsparcia i opieki osób starszych. Podkreśliła, że jego centralne miejsce zajmuje obszar ochrony zdrowia.

W badaniu zapytano opiekunów na temat sytuacji materialnej, przeszkód w udzielaniu pomocy, oczekiwań bliskich seniorów czy formy wsparcia, jakie im oferują. "41 proc. badanych wskazało, że brak finansowych możliwości nie pozwala im odpowiednio zająć się potrzebującymi bliskimi" - wynika za raportu. Ponadto, blisko połowa opiekunów zadeklarowała pogorszenie swojej sytuacji materialnej w porównaniu z ubiegłym rokiem.

Na czas jako przeszkodę w niesieniu pomocy wskazało 23 proc. pytanych. Co piąty zadeklarował, że nie jest o pomoc proszony.

"16 proc. ankietowanych uważa, że mieszka zbyt daleko, by móc pomóc i są to osoby, które mieszkają za granicą, bądź w Polsce, jednak bardzo daleko od potrzebującego wsparcia seniora. Ponad 80 proc. opiekunów swoich +silversów+ ma w tym samym mieście, z czego blisko 17 proc. w tym samym domu, a co czwarty – w tej samej dzielnicy" - wskazano w raporcie.

Z badania wynika, że są problemy w komunikacji na linii senior – opiekun. "Osoby starsze informowały, że najbardziej potrzebują pomocy zdrowotnej, podczas gdy duża grupa opiekunów (73 proc.) wskazała głównie na kwestie życiowe. Według nich to one sprawiają starszym największy problem" - czytamy w raporcie.

W ocenie Przemysława Mroczka z SeniorApp, "wiele problemów osób starszych potrzebuje rozwiązań´ systemowych, podjęcia odpowiednich kroków mających wpływ na kształt polityki senioralnej".

Jak zaznaczył, "niezależnie jednak od tego, czy chcemy działać´ systemowo, czy indywidualnie, pierwszym krokiem zawsze powinno być´ wsłuchanie się w realne potrzeby seniorów i ich zrozumienie.

W badaniu "ocena potrzeb w zakresie wsparcia dla seniorów w Polsce" wzięło udział 1384 seniorów i 898 opiekunów, tzn. osób, które pozostają aktywne zawodowo i pomagają potrzebującym w sprawach życia codziennego lub taką pomoc chciałyby zaoferować swojej rodzinie, czy ludziom z najbliższego otoczenia. (PAP)

Autor: Magdalena Gronek

mgw/ mhr/