Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-11-05, 21:19 Autor:

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
5 listopada
1370 - W Krakowie zmarł Kazimierz III Wielki, król Polski panujący od 1333 r.

1414 - W Konstancji rozpoczął się sobór (1414-1418), który zakończył tzw. wielką schizmę zachodnią. Reprezentujący Polskę i Litwę Paweł Włodkowic, rektor Akademii Krakowskiej, zaprezentował w czasie obrad pogląd, że wszystkie narodowości mają naturalne prawo do życia w pokoju na swoich ziemiach.

1734 - W Dzikowie pod Tarnobrzegiem zwolennicy króla Stanisława Leszczyńskiego zawiązali konfederację generalną; jej celem była walka ze wspierającymi Augusta III rosyjskimi i saskimi wojskami interwencyjnymi.

1794 - Powstanie kościuszkowskie: kapitulacja Warszawy.

1830 - Fryderyk Chopin wyjechał z Kalisza do Drezna, następnie udał się do Monachium i Paryża - do Polski nigdy już nie powrócił.

1899 - We Lwowie zmarł Franciszek Smolka, prawnik, członek tajnych organizacji niepodległościowych, aresztowany przez władze austriackie w 1841 r., skazany na śmierć, następnie ułaskawiony; w 1848 r. przywódca polskiego ruchu narodowego w Galicji i prezes austriackiej Rady Państwa; poseł na galicyjski Sejm Krajowy; w latach 1881-1893 stał na czele austriackiej Izby Poselskiej.

1901 – Odbył się koncert inauguracyjny w nowo otwartej Filharmonii Warszawskiej, poprowadzony przez Emila Młynarskiego z występem Ignacego Paderewskiego; koncert dał początek pierwszej stałej orkiestrze symfonicznej w Warszawie.

1906 - W Paryżu na Sorbonie Maria Skłodowska-Curie wygłosiła pierwszy wykład z fizyki; była pierwszą kobietą profesorem na tej prestiżowej uczelni.

1914 - I wojna światowa: Wojska rosyjskie rozpoczęły drugie oblężenie Twierdzy Przemyśl.

1915 - W Sewerynówce w wyniku ran odniesionych w bitwie pod Kamieniuchą zmarł por. Tadeusz Żuliński, lekarz, członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego; oficer Legionów Polskich; pierwszy komendant główny Polskiej Organizacji Wojskowej (POW).

1916 - W Warszawie i w Lublinie generałowie-gubernatorzy ogłosili manifest cesarzy Austrii i Niemiec o utworzeniu Królestwa Polskiego, tzw. akt 5 listopada.

1922 - Przeprowadzono wybory do Sejmu RP I kadencji; Blok Chrześcijańskiej Jedności Narodowej uzyskał 28,8 proc. głosów, Blok Mniejszości Narodowych 15,1 proc., PSL "Piast" 12,9 proc., PSL "Wyzwolenie" 10,9 proc., PPS 10,1 proc. Frekwencja: 67,7 proc.

1922 - Urodził się Czesław Petelski, reżyser, autor m.in. filmów "Baza ludzi umarłych", "Kamienne niebo", "Ogniomistrz Kaleń".

1926 - W Gdańsku urodził się Zygmunt Chychła, bokser; w 1952 r. na igrzyskach w Helsinkach zdobył dla Polski pierwszy po II wojnie światowej złoty medal olimpijski.

1931 - Urodził się Leonard Duszeńko, leśniczy, działacz opozycji w PRL, współpracownik m.in. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych.

1937 - W Warszawie zmarł Bolesław Leśmian, poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki. Główny przedstawiciel polskiego symbolizmu.

1938 - Premiera filmu "Zapomniana melodia" w reżyserii Konrada Toma i Jana Fethkego. Z tego filmu pochodzą znane do dziś piosenki "Już nie zapomnisz mnie" i "Ach, jak przyjemnie" autorstwa Ludwika Starskiego, do muzyki Henryka Warsa.

1939 - W Kowalu koło Włocławka urodził się Jan Nowicki, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, tytułowy Wielki Szu w filmie Sylwestra Chęcińskiego, Kettling w "Panu Wołodyjowskim", odtwórca głównej roli w "Magnacie" Filipa Bajona.

1939 - Ukazał się pierwszy numer "Biuletynu Informacyjnego" - pisma konspiracyjnego, centralnego organu prasowego Związku Walki Zbrojnej i AK, wydawanego w latach II wojny światowej w Warszawie i Krakowie.

1941 - W Radzyniu Podlaskim urodził się Włodzimierz Nahorny, muzyk jazzowy, kompozytor, aranżer.

1945 - Władze komunistyczne aresztowały płk. Jana Rzepeckiego, komendanta Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

1946 - W Zakopanem rozpoczął się proces założycieli "Goralenvolku", kolaboracyjnej organizacji współpracującej w czasie II wojny światowej z niemieckimi władzami okupacyjnymi.

1946 - Zmarł Zygmunt Stojowski, pianista i kompozytor, autor kantaty "Modlitwa za Polskę" do tekstu Zygmunta Krasińskiego.

1948 - Początek procesu pokazowego kierownictwa podziemnej PPS-WRN (Wolność - Równość - Niepodległość), tak zwanego ośrodka krajowego. Kazimierza Pużaka, Tadeusza Szturm de Sztrema, Józefa Dzięgielewskiego, Feliksa Misiorowskiego, Ludwika Cohna i Wiktora Krawczyka skazano na kary od 5 do 10 lat więzienia. Pużak zginął zamordowany w Rawiczu w 1950 r., wszyscy zostali zrehabilitowani.

1951 - W Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu rozpoczęto produkcję samochodu M-20 Warszawa na licencji Pobiedy.

1952 - Uroczyście otwarto pierwszą linię tramwajową łączącą Nową Hutę z Krakowem.

1961 - W wypadku samochodowym w okolicach Błonia zginęła Ludmiła Jakubczak, piosenkarka, tancerka.

1963 - W Częstochowie urodził się Zygmunt "Muniek" Staszczyk, wokalista, autor tekstów, producent muzyczny, lider zespołu T.Love.

1965 - W Krakowie zmarł Jan Chmurowicz, generał WP; w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowodził obroną Przemyśla.

1967 - W Warszawie urodziła się Kayah, piosenkarka, autorka tekstów.

1967 - W Nowej Soli urodził się Krzysztof Kiljański, wokalista.

1967 - Premiera serialu animowanego dla dzieci "Rozbójnik Rumcajs".

1981 - W Warszawie zmarł Stanisław Mazur - matematyk, współtwórca lwowskiej szkoły matematycznej, współpracownik m.in. Stefana Banacha.

1985 - W Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu prof. Zbigniew Religa przeprowadził pierwszą w Polsce udaną transplantację serca.

1987 - Janina i Zbigniew Porczyńscy przekazali Muzeum Archidiecezji Warszawskiej kolekcję dzieł sztuki obejmującą ponad 400 obrazów.

1989 - W Nowym Jorku zmarł Władimir Horowitz, jeden z najwybitniejszych pianistów XX wieku, urodzony w Berdyczowie.

1995 - Odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich; największe poparcie uzyskali w niej: Aleksander Kwaśniewski - 35,11 proc., i Lech Wałęsa - 33,11 proc. Frekwencja: 64,7 proc.

2004 - W Łagowie zmarł Jerzy Duda-Gracz, malarz, scenograf, rysownik.

2007 – Prezydent RP Lech Kaczyński mianował pośmiertnie 11 generałów i jednego admirała na wyższe stopnie oraz 77 pułkowników i jednego komandora na stopień generała brygady (kontradmirała). Wszyscy mianowani to ofiary zbrodni katyńskiej z 1940 r.

2010 - W Warszawie otwarto Centrum Nauki Kopernik.

2015 - W Warszawie zmarł Czesław Kiszczak, funkcjonariusz Informacji Wojskowej, od 1973 r. szef wywiadu wojskowego, jednocześnie zastępca szefa Sztabu Generalnego WP (1978); w latach 1979-1981 szef Wojskowej Służby Wewnętrznej; od lipca 1981 do 1990 r. pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych; należał do najbliższych współpracowników gen. Wojciecha Jaruzelskiego; współautor stanu wojennego, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON), odpowiedzialny za represje stosowane wobec polskiego społeczeństwa; w latach 1986-1989 członek BP KC PZPR; jeden z inicjatorów rozmów Okrągłego Stołu; desygnowany na premiera w lipcu 1989 r., nie zdołał utworzyć rządu; w gabinecie Tadeusza Mazowieckiego pełnił funkcję wicepremiera; w lipcu 1990 r. ustąpił ze stanowiska.

2017 - W Katowicach zmarł Walery Pisarek, językoznawca i prasoznawca, specjalista socjolingwistyki, inicjator Ustawy o języku polskim uchwalonej w 1999 r.

2017 - Zmarł Roman Bratny, pisarz, autor takich powieści jak "Kolumbowie. Rocznik 20", "Szczęśliwi torturowani", "Śniegi płyną", "Brulion", "Na bezdomne psy".

2018 - W Warszawie zmarła dziennikarka telewizyjna Irena Dziedzic. Od 1956 r. była w Telewizji Polskiej; stworzyła pierwszy talk-show "Tele-Echo", który prowadziła 25 lat (do kwietnia 1981). Od 1983 do 1991 r. prowadziła "Wywiady Ireny Dziedzic".

Zobacz także

2024-12-03, godz. 10:11 Ambasador Bodnar: rozwiązanie problemów polsko-ukraińskich wymaga uwzględnienia interesów obu państw Nowy ambasador Ukrainy w Polsce Wasyl Bodnar powiedział w poniedziałek, że do rozwiązania problemów polsko-ukraińskich konieczna jest stanowczość i uwzględnienie… » więcej 2024-12-03, godz. 08:39 Wzruszająca opowieść o patriotyzmie w dokumencie opolskiej fundacji Przy pełnej sali odbyła się opolska kinowa premiera dokumentu Grzegorza Kubaszki "Z pacynką i w pasiaku". Fundacja Filmowa Polscy Wychodźcy realizowała zdjęcia… » więcej 2024-12-02, godz. 14:35 Nagroda Historyczna m.st. Warszawy za książkę o akcji "Wisła" Prof. Grzegorz Motyka otrzymał w niedzielę Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego. Jury przyznało ją mu za książkę „Akcja »Wisła«… » więcej 2024-11-18, godz. 10:54 Muzeum Auschwitz: ukazały się wspomnienia byłego więźnia Jana Kupca Wspomnienia Jana Kupca, które przybliżają losy jego i pięciorga braci, żołnierzy ruchu oporu z Podhala aresztowanych przez Niemców i osadzonych w Auschwitz… » więcej 2024-11-17, godz. 10:48 Rosja: Zamknięto Muzeum Historii GUŁagu, powołując się na przepisy przeciwpożarowe Państwowi inspektorzy zdecydowali o czasowym zamknięciu moskiewskiego Muzeum Historii GUŁagu, twierdząc, że nie przestrzega ono przepisów przeciwpożarowych… » więcej 2024-11-16, godz. 11:32 Prof. Żaryn w sądzie: SB prowadząc akcję wobec ks. Popiełuszki czuła się bezkarnie Prowokacja na Chłodnej była dziełem SB, której funkcjonariusze mieli poczucie bezkarności - podkreślił historyk prof. Jan Żaryn, który w piątek zeznawał… » więcej 2024-11-16, godz. 10:44 Gdańsk: Pamiątka po rodzinie Ulmów trafiła do MIIWŚ Książka z odręcznym podpisem Józefa Ulmy trafiła do Muzeum II Wojny Światowej. Wcześniej pamiątka po rodzinie zamordowanej przez Niemców za ukrywanie… » więcej 2024-11-15, godz. 16:34 Wałęsa dostał owację już po dwóch słowach. 35 lat od historycznej mowy w Kongresie USA 15 listopada 1989 r. Lech Wałęsa wygłosił mowę w amerykańskim Kongresie. Owację na stojąco dostał już po pierwszych dwóch słowach "My, naród”. Zaczerpnął… » więcej 2024-11-14, godz. 08:53 Można już zwiedzać dawne mieszkanie Józefa Piłsudskiego w Łodzi Można już zwiedzać dawne mieszkanie Józefa Piłsudskiego i jego żony Marii w Łodzi. W zrekonstruowanym lokalu, w którym marszałek i jego żona prowadzili… » więcej 2024-11-13, godz. 19:40 120 lat temu padły strzały na pl. Grzybowskim w Warszawie, był to początek rewolucji 1905 r. w Królestwie Polskim My, jako PPS, uznajemy, że demonstracja z 13 listopada 1904 r. była początkiem rewolucji 1905 r. – powiedział PAP dr Andrzej Ziemski, przewodniczący Komisji… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »