Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu upadło warszawskie Stare Miasto
2024-09-02, 10:30 Autor: IAR/#Lis/w Siekaj

80 lat temu upadło warszawskie Stare Miasto

Niemiecki oficer kierujący walką w rejonie pl. Teatralnego [fot. wikipedia/domena publiczna]
Niemiecki oficer kierujący walką w rejonie pl. Teatralnego [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu Niemcy zajęli warszawskie Stare Miasto, co uznaje się za jeden z najtragiczniejszych epizodów powstania warszawskiego. Od długiego czasu odcięta i nieustannie bombardowana dzielnica przypominała raczej morze gruzów niż miejsce, w którym żyją ludzie. W archiwum Polskiego Radia zachowały się wspomnienia świadków ostatnich chwil warszawskiej Starówki.
Od początku powstania warszawskiego Niemcy robili wszystko, aby odciąć Polaków od Wisły. Stare Miasto stało się więc celem intensywnych bombardowań, ostrzałów i codziennych, powtarzanych wielokrotnie szturmów. Pod koniec sierpnia sytuacja w dzielnicy była już krytyczna. Zdecydowano o ewakuacji żołnierzy kanałami do Śródmieścia i na Żoliborz. Nie mogący chodzić o własnych siłach ranni nie mogli być ewakuowani tą drogą, dlatego musieli pozostać w opuszczanej przez powstańców dzielnicy.

Zadanie pożegnania się z rannymi leżącymi w szpitalu polowym, zorganizowanym w Archiwum Akt Dawnych, otrzymał Mirosław Kijowicz, pseudonim "Żaba". "Była to misja straszna, o wiele gorsza niż inne" - wspominał powstaniec. "Moja obecność tam, jako jedynego człowieka jeszcze z tego świata, była naprawdę dramatyczna. Chłopcy mnie szarpali, wtykali jakieś karteluszki, adresy, ostatnie zawiadomienia" - powiedział weteran. W 1985 roku przed mikrofonem radiowym Mirosław Kijowicz wspominał również, że ludność cywilna Starego Miasta, także w dużej części skazana na pozostanie w dzielnicy, miała pretensje do wycofujących się powstańców. "Cywile nie mieli się gdzie schronić, bo wszystko płonęło. Pod ostrzałem przez ulicę Długą doskoczył do mnie jeden z ludzi, wczepił mi się w mundur i zaczął krzyczeć, że ich zostawiamy. Nic mu nie odpowiedziałem, było to bardzo bolesne" - powiedział Mirosław Kijowicz.

Do ostatecznego szturmu na Starówkę Niemczy ruszyli 1 września, dzień po zniszczeniu powstańczej reduty w Pasażu Simonsa. Wtedy na Starówce przed ostatnimi wejściami do kanałów powstały już długie kolejki oczekujących na ewakuację. W jednej z nich czekała wtedy sanitariuszka Halina Olszewska, pseudonim "Marysia", która pomimo ran o własnych siłach dotarła do włazu na Placu Krasińskich. "Wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do kolejek, w których się stoi" - wspominała po latach. "W tej kolejce wszyscy leżeli. Była to kolejka czekających do włazu. Było tak straszliwie duszno, nie było powietrza, nie było nic widać. Przy czym kanonada nie ustawała i atak nie ustawał także" - powiedziała sanitariuszka.

Prawie wszystkie oddziały powstańcze ewakuowały się ze Starówki kanałami, jedynie grupa dowodzona przez Andrzeja Romockiego "Morro", udając żołnierzy niemieckich, przedostała się do Śródmieścia przez Ogród Saski.

Niemcy wkroczyli na Stare Miasto 2 września 1944 roku. Tego dnia w masowych egzekucjach z rąk SS zginęły tysiące rannych powstańców i cywilów, którzy nie mogli się ewakuować z dzielnicy. Powstanie warszawskie upadło dokładnie miesiąc później, 2 października 1944 roku.

Zupełnie zniszczona wskutek niemieckich ostrzałów Starówka została odbudowana po II wojnie światowej. 2 września 1980 roku warszawskie Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Zobacz także

2024-11-12, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 12 listopada » więcej 2024-11-11, godz. 09:00 Dzisiaj otwarcie wystawy w Muzeum Historii Polski "1025. Narodziny Królestwa” Obiekty archeologiczne związane z życiem codziennym w XI wieku, a także eksponaty pochodzące ze skarbca Piastów. To elementy wystawy "1025. Narodziny Królestwa”… » więcej 2024-11-11, godz. 08:00 Prudnickie obchody Święta Niepodległości Religijne, patriotyczne oraz artystyczne akcenty mają prudnickie obchody Narodowego Święta Niepodległości. 11 listopada uroczystości rozpocznie o godz. 11:15… » więcej 2024-11-11, godz. 07:45 Nysa jak co roku uczci Narodowe Święto Niepodległości Będą oficjalne uroczystości, ale też wydarzenia artystyczne i sportowe. Miasto zaprasza mieszkańców na obchody 106 rocznicy odzyskania niepodległości. » więcej 2024-11-11, godz. 07:30 Część oficjalna, piknik oraz koncert. Co będzie się działo w Opolu 11 listopada? Na początek msza święta, potem uroczyste obchody na placu Wolności i na koniec piknik na rynku oraz koncert w Stegu Arenie - tak w skrócie będzie wyglądać… » więcej 2024-11-11, godz. 07:15 Narodowe Święto Niepodległości - obchody 11 listopada w stolicy i w całym kraju 11 listopada w całym kraju odbędą się uroczystości związane z Narodowym Świętem Niepodległości. Główne uroczystości z udziałem m.in. prezydenta Andrzeja… » więcej 2024-11-11, godz. 07:00 Przybyli ułani... do Kędzierzyna-Koźla. Defilada kawalerzystów przeszła ulicami miasta Defilada na kozielskim rynku Sekcji Konnej Ochotniczego Szwadronu 3. Pułku Ułanów Śląskich uświetniła tegoroczne obchody 106. rocznicy odzyskania niepodległości… » więcej 2024-11-11, godz. 06:45 Historia Święta Niepodległości 11 listopada jest w Polsce Narodowym Świętem Niepodległości. Właśnie 11 listopada 105 lat temu Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową Józefowi Piłsudskiemu… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 11 listopada » więcej 2024-11-10, godz. 10:00 Mija 86 lat od "nocy kryształowej" Opole pamięta o żydowskich mieszkańcach miasta i tragicznej "nocy kryształowej", która miała miejsce 86 lat temu. W nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku w… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »