Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu upadło warszawskie Stare Miasto
2024-09-02, 10:30 Autor: IAR/#Lis/w Siekaj

80 lat temu upadło warszawskie Stare Miasto

Niemiecki oficer kierujący walką w rejonie pl. Teatralnego [fot. wikipedia/domena publiczna]
Niemiecki oficer kierujący walką w rejonie pl. Teatralnego [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu Niemcy zajęli warszawskie Stare Miasto, co uznaje się za jeden z najtragiczniejszych epizodów powstania warszawskiego. Od długiego czasu odcięta i nieustannie bombardowana dzielnica przypominała raczej morze gruzów niż miejsce, w którym żyją ludzie. W archiwum Polskiego Radia zachowały się wspomnienia świadków ostatnich chwil warszawskiej Starówki.
Od początku powstania warszawskiego Niemcy robili wszystko, aby odciąć Polaków od Wisły. Stare Miasto stało się więc celem intensywnych bombardowań, ostrzałów i codziennych, powtarzanych wielokrotnie szturmów. Pod koniec sierpnia sytuacja w dzielnicy była już krytyczna. Zdecydowano o ewakuacji żołnierzy kanałami do Śródmieścia i na Żoliborz. Nie mogący chodzić o własnych siłach ranni nie mogli być ewakuowani tą drogą, dlatego musieli pozostać w opuszczanej przez powstańców dzielnicy.

Zadanie pożegnania się z rannymi leżącymi w szpitalu polowym, zorganizowanym w Archiwum Akt Dawnych, otrzymał Mirosław Kijowicz, pseudonim "Żaba". "Była to misja straszna, o wiele gorsza niż inne" - wspominał powstaniec. "Moja obecność tam, jako jedynego człowieka jeszcze z tego świata, była naprawdę dramatyczna. Chłopcy mnie szarpali, wtykali jakieś karteluszki, adresy, ostatnie zawiadomienia" - powiedział weteran. W 1985 roku przed mikrofonem radiowym Mirosław Kijowicz wspominał również, że ludność cywilna Starego Miasta, także w dużej części skazana na pozostanie w dzielnicy, miała pretensje do wycofujących się powstańców. "Cywile nie mieli się gdzie schronić, bo wszystko płonęło. Pod ostrzałem przez ulicę Długą doskoczył do mnie jeden z ludzi, wczepił mi się w mundur i zaczął krzyczeć, że ich zostawiamy. Nic mu nie odpowiedziałem, było to bardzo bolesne" - powiedział Mirosław Kijowicz.

Do ostatecznego szturmu na Starówkę Niemczy ruszyli 1 września, dzień po zniszczeniu powstańczej reduty w Pasażu Simonsa. Wtedy na Starówce przed ostatnimi wejściami do kanałów powstały już długie kolejki oczekujących na ewakuację. W jednej z nich czekała wtedy sanitariuszka Halina Olszewska, pseudonim "Marysia", która pomimo ran o własnych siłach dotarła do włazu na Placu Krasińskich. "Wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do kolejek, w których się stoi" - wspominała po latach. "W tej kolejce wszyscy leżeli. Była to kolejka czekających do włazu. Było tak straszliwie duszno, nie było powietrza, nie było nic widać. Przy czym kanonada nie ustawała i atak nie ustawał także" - powiedziała sanitariuszka.

Prawie wszystkie oddziały powstańcze ewakuowały się ze Starówki kanałami, jedynie grupa dowodzona przez Andrzeja Romockiego "Morro", udając żołnierzy niemieckich, przedostała się do Śródmieścia przez Ogród Saski.

Niemcy wkroczyli na Stare Miasto 2 września 1944 roku. Tego dnia w masowych egzekucjach z rąk SS zginęły tysiące rannych powstańców i cywilów, którzy nie mogli się ewakuować z dzielnicy. Powstanie warszawskie upadło dokładnie miesiąc później, 2 października 1944 roku.

Zupełnie zniszczona wskutek niemieckich ostrzałów Starówka została odbudowana po II wojnie światowej. 2 września 1980 roku warszawskie Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Zobacz także

2024-10-02, godz. 11:00 80 lat temu upadło Powstanie Warszawskie 80 lat temu, w nocy z 2 na 3 października 1944 roku, po dwóch miesiącach krwawych walk upadło Powstanie Warszawskie. Było największym zrywem niepodległościowym… » więcej 2024-10-02, godz. 09:00 85 lat temu zakończyła się bohaterska obrona Helu 85 lat temu, 2 października 1939 roku, kapitulacją polskiej załogi zakończyła się bohaterska obrona Helu. Od pierwszego dnia wojny (1 września) polski półwysep… » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 2 października » więcej 2024-10-01, godz. 12:00 Na Westerplatte odnaleziono szczątki trzech osób Na Westerplatte odnaleziono szczątki kolejnych trzech osób. W toku śledztwa prowadzonego przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu… » więcej 2024-10-01, godz. 11:00 Radzionkowo, uroczystość oznaczenia grobu weterana powstań śląskich Uroczystość oznaczenia grobu weterana powstań śląskich Stanisława Molika znakiem pamięci "Tobie Polsko” odbyła się w Radzionkowie na cmentarzu przy… » więcej 2024-10-01, godz. 10:00 Holandia- flaga wyzwoleńcza Polska-Breda Klub piłkarski NAC Breda przygotował flagę wyzwoleńczą na cześć Pierwszej Dywizji Pancernej generała Maczka. 80. lat temu polscy żołnierze uwolnili Bredę… » więcej 2024-10-01, godz. 09:00 5 lat temu zmarł Karol Tendera, były więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Pięć lat temu, 1 października 2019 roku, zmarł Karol Tendera, podczas II wojny światowej robotnik przymusowy i więzień niemieckich obozów koncentracyjnych… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 1 października » więcej 2024-09-30, godz. 13:00 Uroczystości Ponarskie W ubiegłym tygodniu na Wileńszczyźnie odbyły się Uroczystości Ponarskie organizowane przez gdańskie Stowarzyszenie "Rodzina Ponarska. W Kwaterze Polskiej… » więcej 2024-09-30, godz. 11:00 Grupa Ładosia otrzyma Złoty Medal Kongresu Stanów Zjednoczonych Grupa Ładosia otrzyma Złoty Medal Kongresu Stanów Zjednoczonych. Senat USA przez aklamację przyjął projekt ustawy honorującej 60 dyplomatów z 28 państw… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »