Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81. rocznica zbrojnego buntu więźniów w obozie…
2024-08-02, 13:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

81. rocznica zbrojnego buntu więźniów w obozie zagłady w Treblince

Obóz podpalony przez zbuntowanych więźniów; zdjęcie wykonane potajemnie przez Franciszka Ząbeckiego 1943 [fot. domena publiczna]
Obóz podpalony przez zbuntowanych więźniów; zdjęcie wykonane potajemnie przez Franciszka Ząbeckiego 1943 [fot. domena publiczna]
81 lat temu doszło do zbrojnego buntu więźniów w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Treblince (Treblinka II). 2 sierpnia 1943 roku podpalili oni część budynków, nie udało im się jednak zniszczyć komór gazowych. Tylko nieliczni posiadali broń i amunicję, którą wynieśli ze zbrojowni SS. Pozostali stawili opór uzbrojonej załodze obozu, mając do dyspozycji siekiery, noże i młoty.
Do więźniów, próbujących przedostać się przez ogrodzenie, strzelano z wież strażniczych. Bunt został stłumiony. Szacuje się, że około dwustu więźniom udało się uciec, do końca wojny doczekało nie więcej niż stu. Większość z uciekających Niemcy zabili.

Powstanie zorganizowane przez członków obozowej konspiracji wybuchło po południu. Akcja musiała rozpocząć się przed wyznaczonym czasem, gdyż esesman Kurt Küttner znalazł złoto u jednego z Żydów, który był zaangażowany w przygotowanie powstania, i rozpoczął natychmiast śledztwo. Więźniowie zaskoczeni tą sytuacją zaczęli działać, wywiązała się strzelanina. Buntownikom udało się wysadzić w powietrze zbiornik z benzyną, nie powiodło się natomiast zniszczenie komór gazowych i przerwanie linii telefonicznej. Cała akcja trwała od 20 do 30 minut.

W obozie przebywało wówczas 840 osób, z czego ponad 100 nie wzięło udziału w zrywie. Byli to ludzie wycieńczeni psychicznie lub fizycznie, którzy nie mogliby uciec z powodu chorób i osłabienia. Według danych Muzeum w Treblince, jedynie około dwustu osobom udało się wydostać z obozu i ujść obławie. Ostatni z uczestników powstania, Samuel Willenberg, zmarł w 2016 roku.

Po zbrojnym buncie w sierpniu 1943 roku Niemcy rozpoczęli stopniową likwidację obozu i zacieranie śladów zbrodni. W listopadzie teren Treblinki II został zaorany, obóz przestał istnieć.

Obóz w Treblince był jednym z trzech miejsc zagłady utworzonych przez Niemców podczas akcji "Reinhardt", czyli zagłady Żydów z Generalnego Gubernatorstwa i Okręgu Białostockiego. Była ona prowadzona w latach 1942-1943 na terytorium okupowanej Polski w związku z tzw. ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej. Obóz zagłady w Treblince funkcjonował od lipca 1942 roku. Zamordowano w nim około 800 tysięcy osób, w większości Żydów.

(więcej)

W 2013 roku Sejm uczcił pamięć więźniów, którzy stawili opór niemieckim oprawcom w Treblince II. Posłowie przyjęli uchwałę, w której podkreślono, że podjęli oni "heroiczną walkę o wolność i godność człowieka". Znalazły się w niej również wyrazy szacunku dla mieszkańców okolicznych miejscowości, którzy nieśli pomoc Żydom. Nazwa KL Treblinka odnosi się do kompleksu dwóch niemieckich obozów: pracy i zagłady, w lasach nad Bugiem, wzdłuż linii kolejowej Siedlce - Małkinia, niedaleko wsi Poniatowo. Pochodzi od stacji kolejowej znajdującej się sześć kilometrów od obozu.

Karny obóz pracy Treblinka I powstał latem 1941 roku, po ataku Niemiec na Związek Radziecki. W obozie byli osadzani zarówno Polacy, jak i Żydzi. Obóz ten został zlikwidowany w lipcu 1944 roku, gdy zbliżała się Armia Czerwona. Część więźniów rozstrzelano, pozostałych zwolniono.

Obóz zagłady Treblinka II powstał w połowie 1942 roku, jako realizacja pewnego etapu akcji "Reinhardt". Pod względem liczby ofiar był to drugi - po Auschwitz-Birkenau - obóz zagłady Żydów. Początkowo były w nim trzy komory gazowe, po przebudowie obozu jesienią 1942 roku, liczba ta wzrosła do dziesięciu.

Pociągi wiozące ofiary do obozu zatrzymywały się na stacji kolejowej we wsi Treblinka. Pierwszy transport w trzeciej dekadzie lipca przywiózł Żydów z getta warszawskiego. Do Treblinki Niemcy zwozili Żydów nie tylko z Polski, ale także z innych krajów europejskich, między innymi Austrii, Belgii, Czechosłowacji i Francji. Po buncie więźniów w sierpniu 1943 roku Niemcy zlikwidowali obóz. Komory gazowe zniszczono, a pozostałe baraki rozebrano.

Zobacz także

2025-01-09, godz. 14:50 Ks. Józef Tischner jednym z patronów 2025 Roku ustanowionym przez Senat RP Senat RP podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2025 Rokiem ks. prof. Józefa Tischnera - duchownego, filozofa i intelektualisty. W bieżącym roku przypada 25… » więcej 2025-01-09, godz. 13:17 Widowiska, festiwale, rekonstrukcje historyczne podczas obchodów 1000. rocznicy koronacji królewskich Wielkie widowiska plenerowe, festiwale, rekonstrukcje historyczne, konferencje naukowe, spotkania, wspólne posiedzenie Sejmu i Senatu, a także uroczystości… » więcej 2025-01-09, godz. 09:15 Pierwsi dwaj królowie Polski patronami roku 2025 Sejm RP ustanowił rok 2025 Rokiem Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów Polski w Gnieźnie. "W 2025 roku przypada wyjątkowa, 1000. rocznica koronacji… » więcej 2025-01-09, godz. 08:45 Dziś mija 1 rocznica śmierci ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego Dziś mija 1 rocznica śmierci ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego - duchownego obrządku łacińskiego i ormiańskiego. W PRL-u działacza opozycji antykomunistycznej… » więcej 2025-01-08, godz. 13:45 Senat podjął uchwałę w 80. rocznicę Tragedii Górnośląskiej Senat podjął w środę uchwałę w 80. rocznicę Tragedii Górnośląskiej. "Senat oddaje cześć pamięci represjonowanej ludności cywilnej. Wszystkim, którzy… » więcej 2025-01-08, godz. 10:20 90 lat temu urodził się Elvis Presley, ikona popkultury, "Król rock and rolla" 8 stycznia 1935 roku, urodził się Elvis Presley, amerykański piosenkarz i aktor, ikona popkultury. Nazwany "Królem rock and rolla", sprzedał ponad miliard… » więcej 2025-01-07, godz. 15:16 "To rzeczywiście nie jest łatwa historia". Rafał Bartek o roku poświęconym upamiętnianiu Tragedii Górnośląski… W 2025 roku minie 80 lat od wydarzeń, które przeszły do historii jako Tragedia Górnośląska. Z tej okazji Sejmik Województwa Opolskiego postanowił poświęcić… » więcej 2025-01-07, godz. 13:05 „Brzeski ratusz – perła renesansu otwiera się na turystów i mieszkańców” Brzeski ratusz, jeden z najcenniejszych zabytków architektury renesansu w Polsce, już nie jest siedzibą samorządowych władz miejskich. » więcej 2025-01-07, godz. 12:06 Dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu o znalezieniu koron w Wilnie To sensacyjne i wielkie odkrycie - tak odnalezienie w Wilnie insygniów władców Polski i Litwy komentuje Andrzej Betlej - dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu… » więcej 2025-01-03, godz. 12:37 "Leksykon opolanek" - spotkanie z autorkami wyjątkowego wydawnictwa Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Opolu oraz Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu zapraszają dziś (03.01) na spotkanie z redaktorkami książki "Leksykon… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »