Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81. rocznica zbrojnego buntu więźniów w obozie…
2024-08-02, 13:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

81. rocznica zbrojnego buntu więźniów w obozie zagłady w Treblince

Obóz podpalony przez zbuntowanych więźniów; zdjęcie wykonane potajemnie przez Franciszka Ząbeckiego 1943 [fot. domena publiczna]
Obóz podpalony przez zbuntowanych więźniów; zdjęcie wykonane potajemnie przez Franciszka Ząbeckiego 1943 [fot. domena publiczna]
81 lat temu doszło do zbrojnego buntu więźniów w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Treblince (Treblinka II). 2 sierpnia 1943 roku podpalili oni część budynków, nie udało im się jednak zniszczyć komór gazowych. Tylko nieliczni posiadali broń i amunicję, którą wynieśli ze zbrojowni SS. Pozostali stawili opór uzbrojonej załodze obozu, mając do dyspozycji siekiery, noże i młoty.
Do więźniów, próbujących przedostać się przez ogrodzenie, strzelano z wież strażniczych. Bunt został stłumiony. Szacuje się, że około dwustu więźniom udało się uciec, do końca wojny doczekało nie więcej niż stu. Większość z uciekających Niemcy zabili.

Powstanie zorganizowane przez członków obozowej konspiracji wybuchło po południu. Akcja musiała rozpocząć się przed wyznaczonym czasem, gdyż esesman Kurt Küttner znalazł złoto u jednego z Żydów, który był zaangażowany w przygotowanie powstania, i rozpoczął natychmiast śledztwo. Więźniowie zaskoczeni tą sytuacją zaczęli działać, wywiązała się strzelanina. Buntownikom udało się wysadzić w powietrze zbiornik z benzyną, nie powiodło się natomiast zniszczenie komór gazowych i przerwanie linii telefonicznej. Cała akcja trwała od 20 do 30 minut.

W obozie przebywało wówczas 840 osób, z czego ponad 100 nie wzięło udziału w zrywie. Byli to ludzie wycieńczeni psychicznie lub fizycznie, którzy nie mogliby uciec z powodu chorób i osłabienia. Według danych Muzeum w Treblince, jedynie około dwustu osobom udało się wydostać z obozu i ujść obławie. Ostatni z uczestników powstania, Samuel Willenberg, zmarł w 2016 roku.

Po zbrojnym buncie w sierpniu 1943 roku Niemcy rozpoczęli stopniową likwidację obozu i zacieranie śladów zbrodni. W listopadzie teren Treblinki II został zaorany, obóz przestał istnieć.

Obóz w Treblince był jednym z trzech miejsc zagłady utworzonych przez Niemców podczas akcji "Reinhardt", czyli zagłady Żydów z Generalnego Gubernatorstwa i Okręgu Białostockiego. Była ona prowadzona w latach 1942-1943 na terytorium okupowanej Polski w związku z tzw. ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej. Obóz zagłady w Treblince funkcjonował od lipca 1942 roku. Zamordowano w nim około 800 tysięcy osób, w większości Żydów.

(więcej)

W 2013 roku Sejm uczcił pamięć więźniów, którzy stawili opór niemieckim oprawcom w Treblince II. Posłowie przyjęli uchwałę, w której podkreślono, że podjęli oni "heroiczną walkę o wolność i godność człowieka". Znalazły się w niej również wyrazy szacunku dla mieszkańców okolicznych miejscowości, którzy nieśli pomoc Żydom. Nazwa KL Treblinka odnosi się do kompleksu dwóch niemieckich obozów: pracy i zagłady, w lasach nad Bugiem, wzdłuż linii kolejowej Siedlce - Małkinia, niedaleko wsi Poniatowo. Pochodzi od stacji kolejowej znajdującej się sześć kilometrów od obozu.

Karny obóz pracy Treblinka I powstał latem 1941 roku, po ataku Niemiec na Związek Radziecki. W obozie byli osadzani zarówno Polacy, jak i Żydzi. Obóz ten został zlikwidowany w lipcu 1944 roku, gdy zbliżała się Armia Czerwona. Część więźniów rozstrzelano, pozostałych zwolniono.

Obóz zagłady Treblinka II powstał w połowie 1942 roku, jako realizacja pewnego etapu akcji "Reinhardt". Pod względem liczby ofiar był to drugi - po Auschwitz-Birkenau - obóz zagłady Żydów. Początkowo były w nim trzy komory gazowe, po przebudowie obozu jesienią 1942 roku, liczba ta wzrosła do dziesięciu.

Pociągi wiozące ofiary do obozu zatrzymywały się na stacji kolejowej we wsi Treblinka. Pierwszy transport w trzeciej dekadzie lipca przywiózł Żydów z getta warszawskiego. Do Treblinki Niemcy zwozili Żydów nie tylko z Polski, ale także z innych krajów europejskich, między innymi Austrii, Belgii, Czechosłowacji i Francji. Po buncie więźniów w sierpniu 1943 roku Niemcy zlikwidowali obóz. Komory gazowe zniszczono, a pozostałe baraki rozebrano.

Zobacz także

2025-01-14, godz. 13:19 Po 80 latach godny pochówek dla ofiar UPA - ekshumacja polskich ofiar zbrodni w Puźnikach na Ukrainie Będzie ekshumacja polskich ofiar zbrodni w Puźnikach na Ukrainie. Od dziesięcioleci czekali na to mieszkańcy gminy Prudnik, do której po wojnie przesiedlono… » więcej 2025-01-14, godz. 12:36 W wieku 101 lat zmarła Marianna Krasnodębska, ps. „Wiochna” We wtorek nad ranem w wieku 101 lat zmarła w Lublinie Marianna Krasnodębska, ps. „Wiochna” - potwierdziła PAP. W 2001 r. została uhonorowana - wraz z rodziną… » więcej 2025-01-14, godz. 11:01 Nielegalne poszukiwania mogą zniszczyć cenne źródła wiedzy historycznej Jeśli przypadkowo lub podczas amatorskich poszukiwań znajdziemy przedmiot, który może mieć wartość historyczną, powinniśmy zaznaczyć miejsce znaleziska… » więcej 2025-01-14, godz. 10:15 Naukowcy z PAN zabiegają o przygotowanie polsko-ukraińskiego podręcznika do historii Naukowcy z PAN zabiegają o przygotowanie polsko-ukraińskiego podręcznika do historii. Realizacja takich projektów transnarodowych wymaga dobrego stawiania… » więcej 2025-01-14, godz. 09:51 Olga Boznańska, mistrzyni portretu, "malarka dusz" - patronką roku 2025 Sławę przyniosły jej portrety, które intrygowały, niepokoiły, odsłaniały duszę malowanej osoby. Uchwałą Sejmu najwybitniejsza polska malarka okresu… » więcej 2025-01-13, godz. 14:00 Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy AK Do kalendarza polskich świąt dojdzie kolejne - Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej. Decyzją Sejmu będzie przypadać 14 lutego. Tego dnia 1942… » więcej 2025-01-13, godz. 13:00 Mija 85 lat od wypędzenia przez Niemców mieszkańców osiedla Montwiłła-Mireckiego; wystawa IPN Mieli najwyżej 30 minut na spakowanie swoich rzeczy - 25 kg na dorosłą osobę, żadnych kosztowności, futer i pościeli. Wszystko to mieli zostawić Niemcom… » więcej 2025-01-13, godz. 11:56 95 lat temu urodził się Marian Konieczny - twórca warszawskiej Nike i Lenina w Nowej Hucie Artysty nie należy pytać o ukochane dzieło, bo to tak, jakby zapytać ojca o najlepsze dziecko. Każdy ma swoje wzloty i upadki - mówił twórca warszawskiej… » więcej 2025-01-13, godz. 08:50 Animacje o historii Polski i Bolesław Chrobry ożywiony dzięki AI, czyli nowe technologie w promocji milenium korona… Do przybliżania historii, ale też promocji milenium koronacji pierwszych królów Polski, Miasto Gniezno wykorzystuje m.in. nowe technologie. Dzięki sztucznej… » więcej 2025-01-10, godz. 11:32 IPN organizuje sesję naukową dotyczącą roku 1945 na Górnym Śląsku Katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej 23 stycznia 2025 r. organizuje sesję naukową dotyczącą roku 1945 na Górnym Śląsku. Wśród tematów m.in… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »