Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu Niemcy zamordowali 40 osób w klasztorze…
2024-08-02, 11:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Porycka/dok.

80 lat temu Niemcy zamordowali 40 osób w klasztorze jezuitów przy Rakowieckiej

Masakra w klasztorze jezuitów. Miejsce zbrodni. Zdjęcie z 1945
Masakra w klasztorze jezuitów. Miejsce zbrodni. Zdjęcie z 1945
80 lat temu, 2 sierpnia 1944 roku, w drugim dniu Powstania Warszawskiego, w klasztorze jezuitów przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie Niemcy zamordowali 40 osób. Wśród ofiar było 8 księży, 8 braci zakonnych i ponad 20 osób świeckich - gości Domu Pisarzy Towarzystwa Jezusowego przy Rakowieckiej oraz ludzi, którzy schronili się w klasztorze po nasileniu walk. Ocalało 14 osób, leżących pod ciałami zabitych. Była to jedna z pierwszych masowych egzekucji podczas Powstania Warszawskiego.
Po wybuchu powstania, już pierwszego dnia cała Rakowiecka stała się terenem walk. Żołnierze z Obwodu Mokotów Armii Krajowej atakowali pozycje niemieckie od Pola Mokotowskiego do krańca arterii, gdzie mieściły się budynki koszar SS. W odwecie, oddziały SS i artyleria przeciwlotnicza ostrzeliwały ulicę Rakowiecką i budynki, gdzie mogli ukryć się powstańcy. Przechodnie, których wybuch powstania zastał w pobliżu klasztoru jezuitów, schronili się tam, nie mogąc wrócić do domów. Wieczorem 1 sierpnia na terenie klasztoru przebywało około 50 osób, wśród nich kobiety i 10-letni ministrant.

2 sierpnia do klasztoru wtargnął 20-osobowy oddział SS. Niemcy oskarżyli mieszkańców klasztoru, że stąd strzelano, i zaczęli przeszukania. Najpierw wyciągnęli z budynku i zastrzelili na Polu Mokotowskim przełożonego jezuitów - księdza Edwarda Kosibowicza, potem zgromadzili w jednym z pomieszczeń pozostałe osoby przebywające w klasztorze. SS-mani rozpoczęli egzekucję strzałami z karabinu maszynowego, wrzucili do pomieszczenia granaty, później dobijali rannych. W sumie zabili 40 osób.

Na Mokotowie 2 sierpnia Niemcy dopuścili się wielu masowych zbrodni. Żołnierze SS wymordowali około 600 osadzonych w więzieniu przy Rakowieckiej. Około 200-300 więźniom, świadkom zbiorowych egzekucji udało się pokonać strażników i uciec do miejsc kontrolowanych przez powstańców. Po kilkadziesiąt osób zostało wymordowanych w domach przy ulicach Rakowieckiej i Kazimierzowskiej. Kilkaset innych osób Niemcy przepędzili do Fortu Mokotów, po drodze mordując mieszkańców okolicznych ulic. Palili domy i masowo dopuszczali się zabójstw i gwałtów na ludności cywilnej.

W pierwszych dniach Powstania Warszawskiego, między 5 a 7 sierpnia, Niemcy wymordowali na Woli od 30 do 65 tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci. Ludzie ginęli na Ochocie, Starówce i w Śródmieściu. Dokładna liczba ofiar pozostaje nieznana. Historycy szacują, że podczas 63 dni Powstania Warszawskiego zginęło od 150 do 180 tysięcy mieszkańców Warszawy.

(więcej)

Po opuszczeniu przez Niemców klasztoru na Rakowieckiej 2 sierpnia, 14-tu osobom udało się wydostać spod ciał zabitych. Pięcioro ocalałych - czterech zakonników i kobieta - schroniło się w kuchni, pozostałych 9 osób schowało się w kotłowni. Niedługo po egzekucji Niemcy wrócili, oblali benzyną i podpalili salę, w której mordowali ludzi, ogień podłożyli także w innych miejscach klasztoru.

Zakonnicy i kobieta przebywający w kuchni klasztornej zdecydowali się na ucieczkę, która się powiodła. Ludzie ukrywający się w kotłowni pozostali na miejscu aż do 5 sierpnia. Wtedy to z klasztoru wyprowadziły ich sanitariuszki, z którymi przedostali się do rejonów zajętych przez siły powstańcze. Wiadomość o popełnieniu przez Niemców zbrodni w klasztorze przy Rakowieckiej szybko rozeszła się wśród mieszkańców Mokotowa.

Po pewnym czasie informacja dotarła też do więźniów przetrzymywanych w budynkach koszar SS, Stauferkaserne przy Rakowieckiej. Jeden z aresztantów, zakonnik Bruno Pawelczyk, podczas prac więziennych dostał się do oddziału sanitarnego, który miał zająć się pochówkiem zabitych. Przekonał innych członków grupy, żeby ciała pozostawić na miejscu zbrodni, a salę zamurować. Ta decyzja ułatwiła później badania oraz identyfikację zabitych.

Po wojnie otworzono miejsce kaźni w klasztorze. Zidentyfikowano 32 osoby spośród 40. Wszystkich pomordowanych złożono do czterech zbiorowych trumien, które umieszczono pod posadzką miejsca zbrodni. Pochowano tam także ekshumowane ciało zabitego na Polu Mokotowskim księdza Edwarda Kosibowicza oraz poległego na Nowym Mieście ojca Leonarda Hrynaszkiewicza. W dawnym miejscu kaźni powstała Kaplica Męczenników, którą odwiedzają przychodzący do sanktuarium św. Andrzeja Boboli.

Bestialskie traktowanie ludności polskiej przez okupanta nasiliło się po przekazaniu dowódcom niemieckim rozkazu Adolfa Hitlera, który nakazał zniszczenie Warszawy, oraz rozkazu Heinricha Himmlera, który już 1 sierpnia telefonicznie polecił dowódcom zabijanie wszystkich, według uznania. Oddziały niemieckie masowo mordowały uznanych za potencjalnie zdolnych do walki przeciw III Rzeszy. Rozkaz o eksterminacji ludności cywilnej został cofnięty 12 sierpnia, nadal jednak dochodziło do zbrodni.

Zobacz także

2025-01-13, godz. 11:56 95 lat temu urodził się Marian Konieczny - twórca warszawskiej Nike i Lenina w Nowej Hucie Artysty nie należy pytać o ukochane dzieło, bo to tak, jakby zapytać ojca o najlepsze dziecko. Każdy ma swoje wzloty i upadki - mówił twórca warszawskiej… » więcej 2025-01-13, godz. 08:50 Animacje o historii Polski i Bolesław Chrobry ożywiony dzięki AI, czyli nowe technologie w promocji milenium korona… Do przybliżania historii, ale też promocji milenium koronacji pierwszych królów Polski, Miasto Gniezno wykorzystuje m.in. nowe technologie. Dzięki sztucznej… » więcej 2025-01-10, godz. 11:32 IPN organizuje sesję naukową dotyczącą roku 1945 na Górnym Śląsku Katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej 23 stycznia 2025 r. organizuje sesję naukową dotyczącą roku 1945 na Górnym Śląsku. Wśród tematów m.in… » więcej 2025-01-09, godz. 14:50 Ks. Józef Tischner jednym z patronów 2025 Roku ustanowionym przez Senat RP Senat RP podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2025 Rokiem ks. prof. Józefa Tischnera - duchownego, filozofa i intelektualisty. W bieżącym roku przypada 25… » więcej 2025-01-09, godz. 13:17 Widowiska, festiwale, rekonstrukcje historyczne podczas obchodów 1000. rocznicy koronacji królewskich Wielkie widowiska plenerowe, festiwale, rekonstrukcje historyczne, konferencje naukowe, spotkania, wspólne posiedzenie Sejmu i Senatu, a także uroczystości… » więcej 2025-01-09, godz. 09:15 Pierwsi dwaj królowie Polski patronami roku 2025 Sejm RP ustanowił rok 2025 Rokiem Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów Polski w Gnieźnie. "W 2025 roku przypada wyjątkowa, 1000. rocznica koronacji… » więcej 2025-01-09, godz. 08:45 Dziś mija 1 rocznica śmierci ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego Dziś mija 1 rocznica śmierci ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego - duchownego obrządku łacińskiego i ormiańskiego. W PRL-u działacza opozycji antykomunistycznej… » więcej 2025-01-08, godz. 13:45 Senat podjął uchwałę w 80. rocznicę Tragedii Górnośląskiej Senat podjął w środę uchwałę w 80. rocznicę Tragedii Górnośląskiej. "Senat oddaje cześć pamięci represjonowanej ludności cywilnej. Wszystkim, którzy… » więcej 2025-01-08, godz. 10:20 90 lat temu urodził się Elvis Presley, ikona popkultury, "Król rock and rolla" 8 stycznia 1935 roku, urodził się Elvis Presley, amerykański piosenkarz i aktor, ikona popkultury. Nazwany "Królem rock and rolla", sprzedał ponad miliard… » więcej 2025-01-07, godz. 15:16 "To rzeczywiście nie jest łatwa historia". Rafał Bartek o roku poświęconym upamiętnianiu Tragedii Górnośląski… W 2025 roku minie 80 lat od wydarzeń, które przeszły do historii jako Tragedia Górnośląska. Z tej okazji Sejmik Województwa Opolskiego postanowił poświęcić… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »