Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 110 lat temu Austro-Węgry wypowiedziały wojnę…
2024-07-28, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/J.Leszczyńska/dok.

110 lat temu Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii - wybuchła I wojna światowa

Więcej szczegółów Franciszek Józef I – władca Austro-Węgier [fot. wikipedia/domena publiczna]
Więcej szczegółów Franciszek Józef I – władca Austro-Węgier [fot. wikipedia/domena publiczna]
110 lat temu, 28 lipca 1914 roku, Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii. Przerodziła się ona w I wojnę światową. W wyniku czteroletniego konfliktu upadł ukształtowany w XIX wieku układ polityczny, zmieniły się granice wielu europejskich krajów i powstały niepodległe państwa, między innymi: Polska, Węgry i Czechosłowacja.
Wśród najważniejszych przyczyn wybuchu I wojny światowej historycy wymieniają: walkę o strefy wpływów w Europie i o kolonie w Afryce, a także liczne konflikty narodowościowe, w tym między Serbami i Austriakami. To właśnie zabójstwo austro-węgierskiego następcy tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga wraz z żoną Zofią przez serbskiego nacjonalistę 28 czerwca 1914 roku, stało się zarzewiem konfliktu zbrojnego.

23 lipca Austro-Węgry wysunęły ultimatum, domagając się zaprzestania w szkolnictwie, w prasie i wszelkiego rodzaju publikacjach propagandy siejącej nienawiść do Austro-Węgier i skierowanej przeciwko integralności terytorialnej cesarstwa. Ponadto żądano ukarania współwinnych zamachu w Sarajewie. Serbowie przyjęli część warunków, nie zgodzili się jednak na udział przedstawicieli Wiednia w śledztwie w sprawie zamachu, co doprowadziło do wybuchu I wojny światowej.

Wzięły w niej udział dwa bloki państw. Po stronie zwycięskiej Ententy wystąpiły: Francja, Rosja i Wielka Brytania. Blok państw centralnych utworzyły: Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria i Turcja. W czasie trwania wojny za Ententą opowiedziały się między innymi: Serbia, Włochy, Rumunia, Japonia i Stany Zjednoczone. Wielka Wojna, nazwana później I wojną światową, była jedną z najbardziej krwawych w dziejach ludzkości.

Jednocześnie stanowiła największy konflikt zbrojny w Europie od czasu zmagań napoleońskich. Ogarnęła ogromne terytoria - walki toczyły się niemal na wszystkich kontynentach i morzach, ale główne operacje wojskowe były prowadzone w Europie. Rekordowa była również liczba krajów zaangażowanych w konflikt. Wojnę rozpoczęło 8 państw, a zakończyły 33 kraje. Wzięło w niej udział około 70 milionów żołnierzy, z których zginęło 10 milionów, a 20 milionów zostało rannych.

Podczas działań wojennych po raz pierwszy w historii zastosowano: broń chemiczną, samoloty, okręty podwodne, czołgi i samochody ciężarowe. Wojna zakończyła się podpisaniem rozejmu w Compiegne pod Paryżem 11 listopada 1918 roku. W wyniku światowego konfliktu, rozpadła się monarchia austro-węgierska, Niemcy i Austria stały się republikami, powstała Rosja Radziecka oraz wiele nowych państw, między innymi Czechosłowacja i Węgry. Dokonano też nowego podziału kolonii i wytyczono nowe granice w Azji i Afryce. Dzięki temu, że upadły mocarstwa, które dokonały rozbioru Polski, nasz kraj po 123 latach zaborów odzyskał wolność i niepodległość. Na pamiątkę tego wydarzenia, 11 listopada obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości. Mimo podpisania rozejmu, a potem traktatów pokojowych, nie rozwiązano większości konfliktów. 21 lat później, w 1939 roku, wybuchła II wojna światowa.

(więcej)

Głównym obszarem walk podczas I wojny światowej był front zachodni, na którym działania militarne miały charakter pozycyjny. We wrześniu 1914 roku na tym froncie odbyła się bitwa nad Marną pomiędzy wojskami francusko-angielskimi a niemieckimi, która powstrzymała dalszy marsz Niemców na zachód. Spowodowała, że nie powiódł się plan "wojny błyskawicznej" Alfreda von Schlieffena. W lipcu 1916 roku alianci przeprowadzili ofensywę nad Sommą, podczas której po raz pierwszy Brytyjczycy użyli czołgów. Była to największa bitwa I wojny światowej. Pochłonęła ponad milion ofiar. Na froncie wschodnim wojna natomiast miała charakter manewrowy. Walczono także na morzu. Jedynym większym starciem brytyjskiej i niemieckiej floty nawodnej była bitwa na wysokości cieśniny Skagerrak, tak zwana bitwa jutlandzka w 1916 roku.

Tragicznym novum tej wojny było także zastosowanie przez walczące strony broni chemicznej, czołgów, okrętów podwodnych i samolotów. Gazy bojowe zostały użyte eksperymentalnie przez Francuzów w 1914 roku, a już w kwietniu następnego roku Niemcy posłużyli się w walce chlorem. Gazy takie, jak fosgen czy gaz musztardowy stosowały obie strony konfliktu, mimo że zabraniały tego konwencje haskie z 1899 i 1907 roku. Rozejm kończący działania wojenne ogłoszono 11 listopada 1918 roku w Compiegne pod Paryżem, zaś traktaty pokojowe zostały podpisane kilka miesięcy później: w Wersalu z Niemcami, w Saint-Germain-en-Laye z Austrią, w Neuilly-sur-Seine z Bułgarią, w Trianon z Węgrami, w Sevres z Turcją. Traktaty te oficjalnie zamknęły czteroletni konflikt.

I wojna światowa zakończyła okres przewagi mocarstw europejskich w polityce światowej i przyczyniła się do wzrostu znaczenia politycznego Stanów Zjednoczonych i Japonii. Jednym z najważniejszych jej skutków politycznych były także rewolucje w Rosji 1917 roku. Szczególnie rewolta bolszewicka w październiku wstrząsnęła całym światem i stała się ogromnym wyzwaniem dla kapitalistycznych mocarstw zachodnich, które stanęły w obliczu "czerwonego zagrożenia". I wojna światowa przyspieszyła rozwój nowych dziedzin nauki i techniki, zwłaszcza środków transportu, łączności oraz medycyny.

Zobacz także

2024-12-06, godz. 12:04 "To jawny brak poszanowania dla miejsca pamięci". Dewastacje w Łambinowicach Bezprecedensowe akty wandalizmu w gminie Łambinowice. Na Cmentarzu Jeńców Radzieckich w Łambinowicach zniszczono i skradziono fragmenty ogrodzenia i bramy… » więcej 2024-12-03, godz. 10:11 Ambasador Bodnar: rozwiązanie problemów polsko-ukraińskich wymaga uwzględnienia interesów obu państw Nowy ambasador Ukrainy w Polsce Wasyl Bodnar powiedział w poniedziałek, że do rozwiązania problemów polsko-ukraińskich konieczna jest stanowczość i uwzględnienie… » więcej 2024-12-03, godz. 08:39 Wzruszająca opowieść o patriotyzmie w dokumencie opolskiej fundacji Przy pełnej sali odbyła się opolska kinowa premiera dokumentu Grzegorza Kubaszki "Z pacynką i w pasiaku". Fundacja Filmowa Polscy Wychodźcy realizowała zdjęcia… » więcej 2024-12-02, godz. 14:35 Nagroda Historyczna m.st. Warszawy za książkę o akcji "Wisła" Prof. Grzegorz Motyka otrzymał w niedzielę Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego. Jury przyznało ją mu za książkę „Akcja »Wisła«… » więcej 2024-11-18, godz. 10:54 Muzeum Auschwitz: ukazały się wspomnienia byłego więźnia Jana Kupca Wspomnienia Jana Kupca, które przybliżają losy jego i pięciorga braci, żołnierzy ruchu oporu z Podhala aresztowanych przez Niemców i osadzonych w Auschwitz… » więcej 2024-11-17, godz. 10:48 Rosja: Zamknięto Muzeum Historii GUŁagu, powołując się na przepisy przeciwpożarowe Państwowi inspektorzy zdecydowali o czasowym zamknięciu moskiewskiego Muzeum Historii GUŁagu, twierdząc, że nie przestrzega ono przepisów przeciwpożarowych… » więcej 2024-11-16, godz. 11:32 Prof. Żaryn w sądzie: SB prowadząc akcję wobec ks. Popiełuszki czuła się bezkarnie Prowokacja na Chłodnej była dziełem SB, której funkcjonariusze mieli poczucie bezkarności - podkreślił historyk prof. Jan Żaryn, który w piątek zeznawał… » więcej 2024-11-16, godz. 10:44 Gdańsk: Pamiątka po rodzinie Ulmów trafiła do MIIWŚ Książka z odręcznym podpisem Józefa Ulmy trafiła do Muzeum II Wojny Światowej. Wcześniej pamiątka po rodzinie zamordowanej przez Niemców za ukrywanie… » więcej 2024-11-15, godz. 16:34 Wałęsa dostał owację już po dwóch słowach. 35 lat od historycznej mowy w Kongresie USA 15 listopada 1989 r. Lech Wałęsa wygłosił mowę w amerykańskim Kongresie. Owację na stojąco dostał już po pierwszych dwóch słowach "My, naród”. Zaczerpnął… » więcej 2024-11-14, godz. 08:53 Można już zwiedzać dawne mieszkanie Józefa Piłsudskiego w Łodzi Można już zwiedzać dawne mieszkanie Józefa Piłsudskiego i jego żony Marii w Łodzi. W zrekonstruowanym lokalu, w którym marszałek i jego żona prowadzili… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »