Wśród najważniejszych przyczyn wybuchu I wojny światowej historycy wymieniają: walkę o strefy wpływów w Europie i o kolonie w Afryce, a także liczne konflikty narodowościowe, w tym między Serbami i Austriakami. To właśnie zabójstwo austro-węgierskiego następcy tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga wraz z żoną Zofią przez serbskiego nacjonalistę 28 czerwca 1914 roku, stało się zarzewiem konfliktu zbrojnego.

23 lipca Austro-Węgry wysunęły ultimatum, domagając się zaprzestania w szkolnictwie, w prasie i wszelkiego rodzaju publikacjach propagandy siejącej nienawiść do Austro-Węgier i skierowanej przeciwko integralności terytorialnej cesarstwa. Ponadto żądano ukarania współwinnych zamachu w Sarajewie. Serbowie przyjęli część warunków, nie zgodzili się jednak na udział przedstawicieli Wiednia w śledztwie w sprawie zamachu, co doprowadziło do wybuchu I wojny światowej.

Wzięły w niej udział dwa bloki państw. Po stronie zwycięskiej Ententy wystąpiły: Francja, Rosja i Wielka Brytania. Blok państw centralnych utworzyły: Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria i Turcja. W czasie trwania wojny za Ententą opowiedziały się między innymi: Serbia, Włochy, Rumunia, Japonia i Stany Zjednoczone. Wielka Wojna, nazwana później I wojną światową, była jedną z najbardziej krwawych w dziejach ludzkości.

Jednocześnie stanowiła największy konflikt zbrojny w Europie od czasu zmagań napoleońskich. Ogarnęła ogromne terytoria - walki toczyły się niemal na wszystkich kontynentach i morzach, ale główne operacje wojskowe były prowadzone w Europie. Rekordowa była również liczba krajów zaangażowanych w konflikt. Wojnę rozpoczęło 8 państw, a zakończyły 33 kraje. Wzięło w niej udział około 70 milionów żołnierzy, z których zginęło 10 milionów, a 20 milionów zostało rannych.

Podczas działań wojennych po raz pierwszy w historii zastosowano: broń chemiczną, samoloty, okręty podwodne, czołgi i samochody ciężarowe. Wojna zakończyła się podpisaniem rozejmu w Compiegne pod Paryżem 11 listopada 1918 roku. W wyniku światowego konfliktu, rozpadła się monarchia austro-węgierska, Niemcy i Austria stały się republikami, powstała Rosja Radziecka oraz wiele nowych państw, między innymi Czechosłowacja i Węgry. Dokonano też nowego podziału kolonii i wytyczono nowe granice w Azji i Afryce. Dzięki temu, że upadły mocarstwa, które dokonały rozbioru Polski, nasz kraj po 123 latach zaborów odzyskał wolność i niepodległość. Na pamiątkę tego wydarzenia, 11 listopada obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości. Mimo podpisania rozejmu, a potem traktatów pokojowych, nie rozwiązano większości konfliktów. 21 lat później, w 1939 roku, wybuchła II wojna światowa.

(więcej)

Głównym obszarem walk podczas I wojny światowej był front zachodni, na którym działania militarne miały charakter pozycyjny. We wrześniu 1914 roku na tym froncie odbyła się bitwa nad Marną pomiędzy wojskami francusko-angielskimi a niemieckimi, która powstrzymała dalszy marsz Niemców na zachód. Spowodowała, że nie powiódł się plan "wojny błyskawicznej" Alfreda von Schlieffena. W lipcu 1916 roku alianci przeprowadzili ofensywę nad Sommą, podczas której po raz pierwszy Brytyjczycy użyli czołgów. Była to największa bitwa I wojny światowej. Pochłonęła ponad milion ofiar. Na froncie wschodnim wojna natomiast miała charakter manewrowy. Walczono także na morzu. Jedynym większym starciem brytyjskiej i niemieckiej floty nawodnej była bitwa na wysokości cieśniny Skagerrak, tak zwana bitwa jutlandzka w 1916 roku.

Tragicznym novum tej wojny było także zastosowanie przez walczące strony broni chemicznej, czołgów, okrętów podwodnych i samolotów. Gazy bojowe zostały użyte eksperymentalnie przez Francuzów w 1914 roku, a już w kwietniu następnego roku Niemcy posłużyli się w walce chlorem. Gazy takie, jak fosgen czy gaz musztardowy stosowały obie strony konfliktu, mimo że zabraniały tego konwencje haskie z 1899 i 1907 roku. Rozejm kończący działania wojenne ogłoszono 11 listopada 1918 roku w Compiegne pod Paryżem, zaś traktaty pokojowe zostały podpisane kilka miesięcy później: w Wersalu z Niemcami, w Saint-Germain-en-Laye z Austrią, w Neuilly-sur-Seine z Bułgarią, w Trianon z Węgrami, w Sevres z Turcją. Traktaty te oficjalnie zamknęły czteroletni konflikt.

I wojna światowa zakończyła okres przewagi mocarstw europejskich w polityce światowej i przyczyniła się do wzrostu znaczenia politycznego Stanów Zjednoczonych i Japonii. Jednym z najważniejszych jej skutków politycznych były także rewolucje w Rosji 1917 roku. Szczególnie rewolta bolszewicka w październiku wstrząsnęła całym światem i stała się ogromnym wyzwaniem dla kapitalistycznych mocarstw zachodnich, które stanęły w obliczu "czerwonego zagrożenia". I wojna światowa przyspieszyła rozwój nowych dziedzin nauki i techniki, zwłaszcza środków transportu, łączności oraz medycyny.