Leszek Kołakowski zajmował się głównie historią filozofii, zwłaszcza XVIII wieku, w tym doktryną liberalizmu, a także historią idei religijnych. Współtworzył warszawską szkołę historyków idei. Początkowo był zwolennikiem marksizmu, by od połowy lat 60. stać się jego krytykiem. Opublikował ponad 400 prac, w tym około 30 książek. Do jego najbardziej znanych dzieł należą: "Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozpad", "Rozmowy z diabłem", "Chrześcijaństwo" oraz "Obecność mitu".

W PRL należał do rządzącej PZPR, z której został wydalony w 1966 roku, za krytykę komunistycznej władzy i prowadzenie zajęć niezgodnie z linią polityczną marksizmu. Atakował go nawet sam Władysław Gomułka, a Kołakowskiego pozbawiono katedry na uniwersytecie. Po wydarzeniach Marca 1968, za popieranie strajkujących studentów, profesor został usunięty z Uniwersytetu Warszawskiego. Wyemigrował z kraju, wykładał w Stanach Zjednoczonych, między innymi w Yale i Berkeley oraz na Uniwersytecie w Chicago. Od 1970 roku mieszkał na stałe w Wielkiej Brytanii. Związał się z Uniwersytetem Oxfordzkim, gdzie wykładał w latach 1972-1991.

Słynny esej Kołakowskiego "Tezy o nadziei i beznadziejności", opublikowany w paryskiej "Kulturze" w 1971 roku, stał się jednym z podstawowych tekstów rodzącej się antykomunistycznej opozycji, a także inspiracją do powstania Komitetu Obrony Robotników. Pisarz w latach 1977-1980 był oficjalnym przedstawicielem KOR-u za granicą i odpowiadał za kontakty między środowiskiem KOR-u i emigracją.

Poglądy Leszka Kołakowskiego ewoluowały od marksizmu do ogólnie rozumianej myśli chrześcijańskiej. Autor książek: "Jeśli Boga nie ma... O Bogu, diable, grzechu i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii", "Bóg nam nic nie jest dłużny" oraz "Jezus ośmieszony", uważał chrześcijaństwo za fundament kultury europejskiej.

W 1997 roku Leszek Kołakowski został uhonorowany Orderem Orła Białego.

W latach 90. nagrał dla Telewizji Polskiej serię krótkich wykładów poświęconych zagadnieniom filozofii kultury, jak władza, tolerancja, zdrada, czy kłamstwo. W 2004 roku rozpoczął cykl zatytułowany "O co nas pytają wielcy filozofowie".

Zmarł w Oxfordzie, 17 lipca 2009 roku.

W 2020 roku księgozbiór Leszka Kołakowskiego, sprowadzony z Oxfordu, córka profesora - Agnieszka Kołakowska przekazała w darze Bibliotece Narodowej w Warszawie. Wcześniej, w 2010 roku, zgodnie z wolą profesora, Bibliotece Narodowej w darze przekazano jego spuściznę rękopiśmienną.

(więcej)

Urodził się 23 października 1927 roku w Radomiu. Ukończył filozofię na Uniwersytecie Łódzkim. W latach 50. pracował w Katedrze Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, w Instytucie Nauk Społecznych i Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Kierował też katedrą Filozofii Nowożytnej UW.

Był pracownikiem Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR. Po usunięciu z partii w 1966 roku odebrano mu katedrę na uniwersytecie oraz prawo wykładania i publikowania. Dwa lata później wyemigrował z Polski.

W latach 1968-1976 napisał trzytomową pracę "Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozpad", gdzie przekrojowo opisał rozwój tej doktryny. Wtedy powstały między innymi "Kultura i fetysze", "Obecność mitu", "Husserl i poszukiwanie pewności".

Od 1991 roku Leszek Kołakowski zasiadał w Polskiej Akademii Nauk. Należał również do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Był doktorem honoris causa wielu uczelni i laureatem prestiżowych wyróżnień, jak Nagroda Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych im. Johna Klugego. Otrzymał też Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego i Wielką Nagrodę Jerozolimską.

W 80. rocznicę urodzin profesora, w 2007 roku ukazała się książka wywiad rzeka, zatytułowana "Czas ciekawy, czas niespokojny. Z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Zbigniew Mentzel".

Leszek Kołakowski zmarł w 2009 roku. Został pochowany na Wojskowych Powązkach w Warszawie.

W 2016 roku w Radomiu odsłonięto filozoficzną ławeczkę profesora Leszka Kołakowskiego. Uroczystość połączono z 40. rocznicą powstania Komitetu Obrony Robotników, w którego działalność uczony się angażował.

Od 2016-go Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przyznaje Honorowe Stypendium im. Leszka Kołakowskiego. Wyróżnia nim uczonych, niezależnie od narodowości, którzy mają wybitny dorobek naukowy w zakresie historii idei i filozofii średniowiecznej i nowożytnej do 1939 roku.