Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2022-12-05, 00:01 Autor: Bolesław Bezeg

Kartka z kalendarza

265 lat temu 5 grudnia 1757 roku podczas tzw. wojny siedmioletniej pod Lutynią niedaleko Środy Śląskiej stoczona została bitwa, która ostatecznie przesądziła o przynależności Śląska do Prus.

1389 - W Siennie na Mazowszu urodził się Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski, kardynał, doradca na dworach królewskich Władysława Jagiełły i Władysława Warneńczyka.


1539 - W Sienie urodził się Faust Socyn, teolog, humanista; od 1579 r. na stałe w Polsce; przywódca ideowy braci polskich.


1830 - Powstanie Listopadowe: Gen. Józef Chłopicki ogłosił objęcie władzy dyktatorskiej.


1836 - W Żołudku na Białorusi urodził się Walery Wróblewski, jeden z dowódców Powstania Styczniowego, związany z "czerwonymi"; działacz Zjednoczenia Emigracji Polskiej; generał Komuny Paryskiej; członek władz I Międzynarodówki; od 1895 r. w PPS.


1867 - W Zułowie na Wileńszczyźnie urodził się Józef Piłsudski, mąż stanu, współtwórca niepodległej Polski; członek PPS od 1893 r., jeden z przywódców PPS Frakcji Rewolucyjnej; współzałożyciel i komendant główny Związku Walki Czynnej; komendant główny Związku Strzeleckiego; dowódca I Brygady Legionów Polskich (1914-1916), inicjator utworzenia Polskiej Organizacji Wojskowej; członek Tymczasowej Rady Stanu (1917); po odzyskaniu niepodległości Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz (1918-1922), marszałek Polski; w 1926 r. dokonał zamachu stanu, w wyniku którego przejął władzę w państwie; dwukrotny premier (1926-1928 i 1930), Generalny Inspektor Sił Zbrojnych i minister spraw wojskowych w latach 1926-1935; zmarł 12 maja 1935 r. w Belwederze.


1872 - Urodził się Wincenty Styczyński, działacz narodowy i lekarz. Udzielał pomocy ofiarom wszystkich powstań śląskich.


1899 - Urodził się Bolesław Woytowicz, pedagog, pianista i kompozytor.


1905 - Urodził się Adam Kossowski, rzeźbiarz, członek ugrupowania Pryzmat.


1906 - Siostra Feliksa Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów, została ekskomunikowana przez papieża Piusa X.


1911 - W Sosnowcu urodził się Władysław Szpilman, kompozytor, pianista; jego losy w okupowanej przez Niemców Warszawie stały się podstawą scenariusza do filmu "Pianista" w reżyserii Romana Polańskiego.


1914 - W Warszawie urodził się Stanisław Dygat, pisarz, autor powieści "Jezioro Bodeńskie", "Disneyland", "Dworzec w Monachium".


1914 - I wojna światowa: Ewakuacja wojsk rosyjskich z Łodzi; następnego dnia miasto zajęły wojska niemieckie. W "Operacji Łódzkiej", w czasie kilkunastu dni walk, zginęło około 110 tys. żołnierzy rosyjskich i około 90 tys. żołnierzy niemieckich; wśród poległych byli nie tylko Rosjanie, Niemcy i Austriacy, ale także Polacy, Litwini, Czesi, Ukraińcy, Łotysze i Tatarzy.


1916 - W Warszawie urodził się Hilary Koprowski, biolog, wirusolog, profesor Thomas Jefferson University, twórca pierwszej w świecie szczepionki przeciwko wirusowi polio, który powoduje chorobę Heinego-Medina.


1918 - Polska Agencja Telegraficzna została podporządkowana Prezydium Rady Ministrów jako "urzędowa agencja prasowo-informacyjna" Rzeczypospolitej Polskiej.


1925 - W Warszawie zmarł Władysław Reymont, pisarz, autor powieści "Chłopi" i "Ziemia Obiecana"; laureat Nagrody Nobla w 1924 r.


1925 - W Warszawie urodziła się Anna Świderkówna, papirolog, znawczyni kultury antycznej, w tym pism Starego i Nowego Testamentu.


1928 - W Warszawie urodziła się Barbara Krafftówna, aktorka, niezapomniana Felicja z filmu "Jak być kochaną" Wojciecha Jerzego Hasa, Honorata z serialu "Czterej pancerni i pies", wykonawczyni wielu kabaretowych piosenek, w tym "Przeklnę cię" w Kabarecie Starszych Panów.


1929 - W Warszawie urodził się Stanisław Bareja, reżyser filmowy, autor komedii "Miś", "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz", "Poszukiwana, poszukiwany" oraz serialu "Alternatywy 4".


1944 - W Mińsku Mazowieckim zmarł Julian Grobelny, działacz PPS; w latach 1943-1944 przewodniczący Rady Pomocy Żydom "Żegota".


1944 - Urodziła się reżyserka Ewa Kruk, twórczyni filmów dokumentalnych i fabularnych.


1946 - W Chrzanowie urodził się Mikołaj Grabowski, aktor, reżyser teatralny, pedagog, dyrektor teatrów, m.in. Starego Teatru w Krakowie (2002-2012).


1946 - W Katowicach urodził się Tadeusz Sławek, filozof, poeta, tłumacz, eseista, znawca historii literatury angielskiej i amerykańskiej, związany z Uniwersytetem Śląskim.


1947 - Urodziła się Irena Szewczyk, aktorka filmowa i teatralna.


1953 - Płk Józef Światło, wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, po przejściu na teren Berlina Zachodniego zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny.


1956 - W Zabrzu urodził się Krystian Zimerman, pianista, zwycięzca IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (1976).


1961 - Premiera filmu "Zaduszki" w reżyserii Tadeusza Konwickiego.


1965 - Na ręce prymasa Stefana Wyszyńskiego nadszedł list biskupów niemieckich, będący odpowiedzią na orędzie biskupów polskich z 18 listopada 1965 r.


1975 - 59 intelektualistów skierowało do władz PRL list zawierający protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji; jego sygnatariusze domagali się m.in. zagwarantowania w konstytucji wolności sumienia i praktyk religijnych, wolności pracy i niezależnych związków zawodowych, prawa do strajku, respektowania wolności słowa, nauki i zniesienia cenzury prewencyjnej.


1980 - W Moskwie odbyła się narada przywódców państw Układu Warszawskiego na temat sytuacji panującej w Polsce; większość z obecnych oceniła ją jako kontrrewolucyjne zagrożenie. Decyzja o podjęciu interwencji militarnej jednak nie zapadła.


1982 - Ukazał się pierwszy numer tygodnika "Wprost".


1988 - W Warszawie zmarł Teodor Parnicki, pisarz, autor powieści historycznych.


1991 - Sejm przyjął dymisję rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego.


1992 - Nadawanie programu rozpoczęła stacja telewizyjna Polsat.


2011 - W Lewinie Kłodzkim zmarł Violetta Villas, właściwie Czesława Cieślak, piosenkarka, wykonawczyni przebojów "Do ciebie, mamo", "Nie ma miłości bez zazdrości", "Przyjdzie na to czas", "Szczęście" i "Oczi cziornyje".


2015 - W Chimbote w Peru odbyła się beatyfikacja misjonarzy Alessandro Dordiego, Zbigniewa Strzałkowskiego i Michała Tomaszka, zamordowanych w 1991 roku przez członków maoistowskiej organizacji partyzanckiej Świetlisty Szlak.

Zobacz także

2024-09-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 września - W rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku jest obchodzony Światowy Dzień Sybiraka. 17 września - Światowy Dzień Bezpieczeństwa… » więcej 2024-09-16, godz. 05:00 Kartka z kalendarza 16 września - Międzynarodowy Dzień Kardiologii Interwencyjnej. 16 września - Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej, ustanowiony przez Zgromadzenie… » więcej 2024-09-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 września - Międzynarodowy Dzień Demokracji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2007 roku. 15 września - Europejski Dzień Prostaty, ustanowiony… » więcej 2024-09-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 września - Kościół obchodzi święto Podwyższenia Krzyża Świętego, związane z tradycją odnalezienia relikwii krzyża, na którym umarł Jezus Chrystus. 14… » więcej 2024-09-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 września - Dzień Programisty. » więcej 2024-09-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 września - Dzień Narodów Zjednoczonych dla Współpracy Południe-Południe. 12 września - Święto Wojsk Lądowych, obchodzone w rocznicę zwycięstwa… » więcej 2024-09-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 września - Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny upamiętnia ścięcie Jana Chrzciciela. 11 września - Katalonia obchodzi święto La Diada. Ustanowiono… » więcej 2024-09-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 września - Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom, ogłoszony przez WHO. 10 września - Światowy Dzień Pierwszej Pomocy. 10 września - Dzień… » więcej 2024-09-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 września - Światowy Dzień FAS, czyli alkoholowego zespołu płodowego, mający na celu uświadomienie przyszłym matkom skutków picia alkoholu w czasie ciąży… » więcej 2024-09-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 września - Światowy Dzień Walki z Analfabetyzmem, ustanowiony przez UNESCO w 1965 roku. 8 września - Światowy Dzień Fizjoterapii. 8 września - Święto… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »