Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-05-11, 07:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

11 maja - Światowy Dzień Sprawiedliwego Handlu, obchodzony w drugą sobotę maja.

11 maja - Dzień bez Śmiecenia.

11 maja - Dzień Doradcy Podatkowego.
330 - Uroczysta inauguracja Konstantynopola, jako nowej stolicy Cesarstwa Rzymskiego. W miejscu dawnego Bizancjum, leżącego na końcu rzymskiej drogi Via Egnatia, w 324 roku Konstantyn I Wielki założył nowe miasto i nazwał je Constantinopolis, Miasto Konstantyna.

483 - Urodził się Justynian I Wielki, cesarz bizantyjski od 527 do 565 roku. Za jego panowania Cesarstwo Bizantyńskie osiągnęło największą świetność w swych dziejach. Zmarł 13 listopada 565 roku.

1310 - We Francji zostało spalonych na stosie za herezję 54 templariuszy. Zostali aresztowani na rozkaz króla Francji. Filip IV Piękny był zadłużony u templariuszy. Chcąc się uwolnić od zobowiązań uwięził członków zakonu we Francji, zarzucając im herezję, świętokradztwo, innowierstwo, czary i spiskowanie z Saracenami. Majątki templariuszy we Francji zostały skonfiskowane, a wielu zakonników poniosło śmierć przez spalenie na stosie.

1573 - We wsi Kamień pod Warszawą, obecnie części Pragi Południe, w pierwszej w Polsce wolnej elekcji został wybrany na króla Polski Henryk Walezy - ostatni z francuskiej dynastii Walezjuszów, książę Orleanu. Był królem latach 1573-1575. Znany w historii Polski z niesławnej ucieczki, gdy otworzyły się możliwości objęcia tronu w Paryżu. Henryk Walezy urodził się 19 września 1551 w Fontainebleau, a zmarł 2 sierpnia 1589 w Saint-Cloud.

1702 - W Żorach spłonęła doszczętnie drewniana zabudowa rynku i większości domów przy pobliskich ulicach. Mieszkańcy zorganizowali przebłagalną procesję w intencji odwrócenia klęski ognia i zobowiązali się, że corocznie będę ją powtarzać. W ten sposób powstała w Żorach tradycja obchodów Święta Ogniowego. Do wybuchu II wojny światowej był to w mieście dzień wolny od pracy.

1720 - Urodził się baron Hieronymus Carl Friedrich von Münchhausen, niemiecki oficer służący w armii rosyjskiej, podróżnik, blagier i fantasta, uczestnik dwóch wojen przeciwko Turcji. Na kanwie jego opowieści Rudolf Raspe napisał powieść "Niezwykłe przygody Barona Münchhausena”. Opisany w niej jest między innymi lot na pocisku artyleryjskim. Zmarł 22 lutego 1797 roku.

1765 - Urodził się Johann Georg Lehmann, niemiecki kartograf, autor wielu map i planów, głównie dotyczących terenów Saksonii. Autor planu Warszawy z 1808 roku. Opracował metodę kreskową przedstawiania na mapach rzeźby terenu pofałdowanego, ściśle odzwierciedlającą kąty nachylenia zboczy. Zmarł 6 września 1811 roku.

1771 - Urodziła się Laskarina Bubulina, bohaterka walk o wyzwolenie Grecji spod niewoli osmańskiej. Utrzymywała z własnego majątku armię złożoną z mieszkańców wyspy Spetses oraz załogi 300 statków. Na czele swej floty zdobyła w 1821 roku tureckie twierdze Nafplion i Monemvasia. Zmarła 22 maja 1825 roku.

1820 - Zwodowano brytyjski okręt HMS "Beagle". Statek wziął udział w trzech wyprawach naukowych. Podczas drugiej podróży, pod dowództwem Roberta FitzRoya, jednym z naukowców na pokładzie był Karol Darwin, a odkrycia poczynione przez niego stworzyły podstawę teorii ewolucji, dzięki czemu okręt ten stał się jednym z najsłynniejszych w historii.

1830 - W Warszawie przed Pałacem Staszica, ówczesną siedzibą Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Julian Ursyn Niemcewicz odsłonił pomnik Mikołaja Kopernika, dłuta duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena. Fundatorem był ksiądz Stanisław Staszic. W 1944 roku, po Powstaniu Warszawskim, pomnik został zniszczony. Po zakończeniu II wojny światowej odnaleziono jego części na złomowisku we wsi Hajduki Nyskie. Restauracja pomnika została wykonana w 1949 roku w warszawskiej odlewni Braci Łopieńskich.

1838 - Zmarł Jędrzej Śniadecki, lekarz, chemik, biolog i filozof. Twórca polskiego słownictwa chemicznego i autor pierwszego podręcznika chemii. Wprowadził pojęcie przemiany materii. Był też pionierem wychowania fizycznego w Polsce. Urodził się 30 listopada 1768 roku.

1857 - Zmarł Eugene-François Vidocq, francuski awanturnik i złodziej, który utworzył dział kryminalistyki we francuskiej policji i został jego pierwszym kierownikiem. Kierował również pierwszym na świecie prywatnym biurem detektywistycznym. Jest uważany za wzór postaci niestrudzonego policjanta Javerta, jednego z bohaterów powieści "Nędznicy" Wiktora Hugo. Urodził się 23 lipca 1775 roku.

1863 - W czasie Powstania Styczniowego polskie oddziały, pod dowództwem generała Antoniego Jeziorańskiego, zostały rozbite przez wojska rosyjskie. Po porażce powstańcy musieli się wycofać się do granicy Galicji.

1872 - Urodził się Wilhelm Adolf Władysław Rolny, historyk, wicedyrektor Biblioteki Uniwersytetu Lwowskiego, wydawca źródeł historycznych. Uczeń Ksawerego Liskego, prowadził badania naukowe z dziejów nowożytnych, publikując na łamach "Kwartalnika Historycznego”, "Przeglądu Prawa i Administracji”, "Muzeum”, "Biblioteki Warszawskiej”. Ogłaszał także zestawienia bibliograficzne. Wydał między innymi lwowskie akta konsystorskie z końca XV wieku. Kilka publikacji poświęcił dziejom Lwowa. Zmarł 15 maja 1941 roku we Lwowie.

1875 - Urodziła się Harriet Quimby, pierwsza amerykańska pilotka. Jako pierwsza kobieta na świecie 16 kwietnia 1912 roku przeleciała nad kanałem La Manche. Jej wyczyn nie został szeroko odnotowany w prasie, ponieważ uwaga mediów skupiona była wówczas na zatonięciu "Titanica". Zginęła w wypadku pilotowanego przez siebie samolotu, 1 lipca 1912 roku.

1878 - W Berlinie anarchista Max Hödel oddał niecelne strzały z rewolweru w kierunku karocy, którą jechali cesarz Wilhelm I Hohenzollern i jego córka Ludwika Maria. Zamachowiec został aresztowany, a następnie przez sąd skazany na śmierć. Wyrok wykonano 16 sierpnia 1878 roku.

1881 - Urodził się Theodore von Kármán, węgierski fizyk, pochodzenia żydowskiego. Był jednym z pierwszych pracowników centrum badawczego Amerykańskiej Agencji Kosmicznej NASA Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie w Kalifornii. Von Kármán był między innymi konstruktorem pierwszego na świecie samolotu ponaddźwiękowego Bell X-1. Zmarł 6 maja 1963 roku.

1888 - Urodził się Irving Berlin, amerykański kompozytor pochodzenia żydowskiego. Komponował muzykę do filmów oraz musicali, w tym "God Bless America". Jest autorem 500 piosenek. Zdobył dwukrotnie Oscara za najlepsze piosenki filmowe. W 1936 roku za "Cheek to Cheek” z filmu "Panowie w cylindrach" oraz w 1943 roku za "White Christmas” z filmu "Gospoda świąteczna". Zmarł 22 września 1989 roku.

1895 - Urodził się Jan Parandowski, pisarz, tłumacz literatury antycznej i jej popularyzator. W latach 30. redaktor Polskiego Radia, od 1933 roku prezes polskiego PEN Clubu. Autor powieści: "Niebo w płomieniach”, "Alchemia słowa”, "Przygody Odyseusza”, opowiadań: "Eros na Olimpie”, "Dafnis i Chloe”, "Złota nić”, "Mitologia grecka”. Za powieść "Dysk olimpijski" otrzymał brązowy medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury w czasie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku. Zmarł 26 września 1978 roku.

1895 - Urodził się Stanisław Kostka Starowieyski herbu Biberstein, kapitan rezerwy artylerii Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej, kawaler Orderu Virtuti Militari. Działacz kościelny, społeczny i charytatywny, szambelan papieski. Więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego w Dachau, błogosławiony Kościoła katolickiego. Zmarł 13 kwietnia 1941 roku w Dachau.

1901 - Urodził się Anatol Krakowiecki, pisarz, dziennikarz, w latach 1939-42 więzień radzieckich obozów śmierci nad Kołymą. Przeszedł cały szlak bojowy 2. Korpusu Polskiego. Od 1946 przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Dziełem życia Anatola Krakowieckiego jest wydana w 1950 autobiograficzna Książka o Kołymie - zapis doświadczeń łagrowych. Zmarł 7 kwietnia 1950 roku.

1904 - Urodził się Salvador Dali, hiszpański malarz surrealista. Autor między innymi obrazów: "Miękkie zegary", "Płonąca żyrafa" i "Przeczucie wojny domowej". Współpracował z Luisem Buńuelem przy tworzeniu pierwszych filmów surrealistycznych, w tym "Psa andaluzyjskiego". Zajmował się również projektowaniem biżuterii oraz odzieży dla Coco Chanel. Zmarł 23 stycznia 1989 roku. 120. rocznica

1906 - Urodziła się Maria Kann, pisarka. Jest autorką utworów dla dzieci i młodzieży, między innymi książek: "Pilot gotów”, "Góra Czterech Wiatrów”, "Największy siłacz” i "Baśń o zaklętym kaczorze”. W latach 1940-1944 była działaczką podziemia kulturalnego oraz redaktorką konspiracyjnego czasopisma "Wzlot”. Była też członkiem Rady Pomocy Żydom "Żegota”. Zmarła 30 grudnia 1995 roku.

1907 - Urodziła się Lucyna Krzemieniecka, pisarka. Autorka między innymi bajek dla dzieci: "Z przygód krasnala Hałabały", "Historia cała o niebieskich migdałach", "Cudowne okulary”, "O czym cyka świerszcz z kącika". Pisała też dla pism dziecięcych "Świerszczyk”, "Płomyczek”, "Płomyk” i dla Polskiego Radia. Jest także autorką sławiących Lenina i Stalina wierszy dla dzieci. Laureatka Nagrody Literackiej m.st. Warszawy w 1950 roku za twórczość dla dzieci i tomik wierszy "O wielkim Stalinie". Zmarła 2 września 1955 roku.

1907 - Zmarł Jerzy Bogusław Heczko, duchowny luterański, pisarz religijny, autor pieśni kościelnych, twórca jednego z najpopularniejszych polskich kancjonałów ewangelickich "Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcian ewangielickich". Pozycja ta doczekała się na przestrzeni blisko 100 lat 21 wydań i miała zasadnicze znaczenie dla utrwalania polskości wśród ewangelików na Śląsku Cieszyńskim, także po jego podziale na Zaolziu. Urodził się 14 maja 1825 roku.

1909 - Urodził się Stefan Białobok, dendrolog, profesor, autor ponad 200 prac naukowych. Rozwinął i przekształcił zakład badawczy w Kórniku w Instytut Dendrologii PAN. Był dyrektorem tej placówki od 1945 do 1980 roku. Zmarł 17 sierpnia 1992 roku. 115. rocznica

1910 - Urodził się Józef Mroszczak, grafik, twórca plakatów. Był współorganizatorem pierwszego na świecie Muzeum Plakatu w Wilanowie oraz pomysłodawcą i twórcą Międzynarodowego Biennale Plakatu w Warszawie. Zmarł 19 września 1975 roku.

1910 - Prezydent USA William Taft odsłonił pomnik Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie. Posąg wykonał w brązie polski rzeźbiarz Antoni Popiel. Pomnik znajduje się na liście historycznych pamiątek Stanów Zjednoczonych - National Register of Historic Places. Polską kopię pomnika odsłonięto w Warszawie 16 listopada 2010 na placu Żelaznej Bramy.

1911 - Powstało Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, którego celem jest otaczanie wszechstronną opieką osób niewidomych i ociemniałych. Towarzystwo prowadzi Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych imienia Róży Czackiej w Laskach, a także placówki w Rabce i Gdańsku-Sobieszewie.

1911 - Urodził się Zdzisław Henneberg, kapitan pilot Wojska Polskiego II RP, major brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych - RAF, as myśliwski II wojny światowej, dowódca eskadry dywizjonu 303. Na koncie ma dziewięć zestrzeleń w bitwie o Anglię. Zginął 12 kwietnia 1941 roku. Ciała Henneberga nigdy nie odnaleziono.

1916 - Urodził się Camilo José Cela, pisarz i arystokrata hiszpański, członek tak zwanego Pokolenia 1950. Twórca stylu literackiego zwanego tremendyzmem. Autor powieści "Podróż po Alkarii”, "Święty Kamil”, Mazurek dla dwóch nieboszczyków”. Laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1989 roku. Zmarł 17 stycznia 2002 roku.

1918 - W czasie I wojny światowej II Brygada Legionów Polskich została pokonana przez wojska niemieckie w bitwie pod Kaniowem na Ukrainie. Straty niemieckie wyniosły około 1500 zabitych i rannych, polskie nie przekraczały tysiąca. Niemcy wzięli do niewoli trzy tysiące polskich żołnierzy i 250 oficerów. Drugie tyle, w tym generał Józef Haller, zdołało zbiec i uniknąć niewoli.

1918 - Urodził się Jerzy Zitzman, malarz, scenograf, reżyser teatralny i filmowy, twórca i wieloletni dyrektor Teatru Lalek "Banialuka” w Bielsku-Białej. Autor 21 filmów animowanych - głównie wycinankowych, powstałych w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej. Zmarł 18 stycznia 1999 roku.

1919 - W Warszawie zakończył się dwudniowy Zjazd Założycielski Związku Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych. Po połączeniu z innymi od 1935 roku nosił nazwę: "Społem" Związek Spółdzielni Spożywców RP. 105. rocznica

1921 - Zmarł Stefan Stanisław Stec, major pilot inżynier, latający w lotnictwie polskim oraz austro-węgierskim. Na swoim samolocie, jeszcze w służbie austriackiej, Stefan Stec, jako godło osobiste miał namalowaną biało-czerwoną szachownicę. Szachownica ta została przyjęta 1 grudnia 1918 roku rozkazem numer 38 Sztabu Generalnego WP, jako znak rozpoznawczy samolotów lotnictwa polskiego. Urodził się 25 listopada 1889 roku.

1924 - Założono Polski Związek Żeglarski z siedzibą w Tczewie. W 1951 roku w jego miejsce utworzona została Sekcja Żeglarstwa Głównego Komitetu Kultury Fizycznej. Ponownie Polski Związek Żeglarski zaczął swą działalność w 1957 roku. 100. rocznica

1926 - Rozpoczął się lot na biegun północny sterowca "Norge" z Roaldem Amundsenem i Umberto Nobile na pokładzie. Podróżnicy dzień później dokonali pionierskiego przelotu nad biegunem północnym, gdzie wyrzucono na lód flagi Norwegii, Włoch i Stanów Zjednoczonych. 13 maja sterowiec wylądował w Teller na Alasce, pojazd został zdemontowany, a uczestnicy podróży wrócili do domu konwencjonalnymi środkami transportu.

1929 - Urodził się Jerzy Jarocki, reżyser teatralny. Debiutował w 1957 roku w Teatrze Śląskim imienia Stanisława Wyspiańskiego przedstawieniem "Bal manekinów” Brunona Jasieńskiego. Główne dzieła Jerzego Jarockiego powstały na scenach Teatru Polskiego we Wrocławiu, Teatru Dramatycznego w Warszawie i Starego Teatru w Krakowie. Od roku 2003 roku był związany także z Teatrem Narodowym w Warszawie. Zmarł 10 października 2012 roku. 95. rocznica

1930 - Wybory do Sejmu Śląskiego II kadencji, organu ustawodawczego autonomicznego województwa śląskiego. Sukces odniosły startujące w bloku stronnictwa niemieckie, które uzyskały razem 15 mandatów, tworząc największy w sejmie klub. Chadecja zdobyła 13 miejsc, sanacyjne Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy 10, Polska Partia Socjalistyczna 4, Narodowa Partia Robotnicza 3 a komuniści 2 miejsca. We wrześniu prezydent Ignacy Mościcki wydał decyzję o rozwiązaniu sejmu II kadencji i zarządził nowe wybory na 23 listopada.

1930 - Urodził się Edsger Wybe Dijkstra, holenderski naukowiec. Pionier informatyki, którą zajmował się głównie od strony teoretycznej - algorytmiką, językami programowania, formalną specyfikacją i weryfikacją. Wkład Edsgera Dijkstry w informatykę został doceniony w 1972 roku, kiedy otrzymał Nagrodę Turinga za wkład w języki programowania. Zmarł 6 sierpnia 2002 roku.

1936 - Do Gdyni przypłynął wybudowany we włoskiej stoczni transatlantyk MS "Batory". Tydzień później wyruszył w swój pierwszy rejs transatlantycki z Gdyni do Nowego Jorku. W zależności od warunków pogodowych rejsy na tej trasie trwały od ośmiu do dziewięciu dni. Statek pływał do 1969 roku. Po dwóch latach od zakończenia służby, został złomowany w Hongkongu. Miał przydomek "Lucky Ship”.

1937 - Urodziła się Ewa Wawrzoń, aktorka teatralna, filmowa, telewizyjna i dubbingowa. Zagrała między innymi w filmach i serialach: "Samo życie", "Tato", "Poznańskie słowiki", "Przygoda noworoczna" i "Dwa żebra Adama". Zmarła 14 kwietnia 2021 roku.

1941 - Chorwaccy ustasze zamordowali 373 serbskich mieszkańców chorwackiej miejscowości Glina. Duża część tych, którzy uniknęli aresztowania ukryła się w okolicznych lasach. Ustasze zaoferowali wtedy amnestię dla każdego Serba, który dobrowolnie przejdzie na rzymski katolicyzm. Około 1200 Serbów odpowiedziało na ten apel i pojawiło się w cerkwi w Glinie, gdzie miała się odbyć stosowna ceremonia. Przybyli zostali zapędzeni do wnętrza budynku, a następnie zamordowani przy pomocy noży i pałek. Łącznie we wszystkich atakach na serbską społeczność Gliny w 1941 roku zginęły 2394 osoby.

1941 - Urodził się Andrzej Rottermund, historyk sztuki, muzealnik, w latach 1991-2015 - dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie. Jest autorem ponad 100 publikacji z zakresu historii sztuki i muzealnictwa. W 2009 został powołany w skład Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Objął także funkcję przewodniczącego Polskiego Komitetu do spraw UNESCO.

1942 - Niemcy zastrzelili około 130 Żydów w getcie w Józefowie, w powiecie biłgorajskim. W tamtejszym getcie żyło wówczas około 1800 Żydów. Na początku listopada 1942 roku pozostałych przy życiu kilkunastu Żydów z Józefowa Niemcy dołączyli do jednego z transportów jadących z Biłgoraju do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu.

1943 - W 23. dniu powstania w getcie warszawskim niemieckie oddziały przeszukujące teren spalonego getta złapały 913 osób. 53 Żydów Niemcy zamordowali na miejscu, pozostałych w transportach z Umschlagplatzu wywieźli do niemieckiego obozu zagłady w Treblince.

1943 - Niemiecka żandarmeria i policja pomocnicza spacyfikowały Skałkę Polską na Kielecczyźnie, mordując 93 osoby, w tym kobiety i dzieci. Wieś po uprzednim ograbieniu Niemcy doszczętni spalili. Pacyfikację przeprowadzono w odwecie za atak oddziału Gwardii Ludowej na zamieszkany przez ludność niemiecką Antonielów.

1943 - Urodził się Jan Englert, aktor, reżyser teatralny, pedagog - profesor Akademii Teatralnej w Warszawie. Od 2003 roku dyrektor artystyczny Teatru Narodowego. Grał między innymi w filmach: "Sól ziemi czarnej”, "Perła w Koronie” "Szczur”, "Pestka”, "Katyń”, "Popiełuszko. Wolność jest w nas”, "Tatarak”, "Tajemnica Westerplatte” oraz w telewizyjnych serialach: "Noce i dnie”, "Ekstradycja”, "Dom” i "Kolumbowie”.

1944 - Przed rozpoczęciem szturmu na Monte Cassino żołnierzom 2. Korpusu odczytano rozkaz dowódcy generała Władysława Andersa. O godzinie 23.00 rozpoczął się ostrzał pozycji niemieckich przez 1060 dział artylerii alianckiej, w tym polskiej. Polski szturm rozpoczął się godzinę po północy - był już 12 maja. Atak został odparty przez Niemców i przyniósł duże straty. Umożliwił jednak Brytyjczykom, nacierającym równocześnie doliną Liri, przełamanie niemieckiej obrony. 17 maja 2. Korpus wznowił atak, który dzień później zakończył się zdobyciem wzgórza. Otworzyło to aliantom drogę na Rzym. 80. rocznica

1944 - Zmarł Leon Kozłowski, archeolog i polityk, premier rządu II Rzeczpospolitej w latach 1934-1935. W czasie II wojny światowej był oskarżany o to, że usiłował prowadzić rokowania z Niemcami w sprawie sformowania kolaboracyjnego rządu polskiego oraz współdziałał z niemiecką propagandą odnośnie sytuacji w ZSRR. Został zaocznie skazany przez sąd polowy armii generała Andersa na karę śmierci za zdradę. Urodził się 6 czerwca 1892 roku. 80. rocznica

1944 - Władze ZSRR podjęły decyzję o wysiedleniu Tatarów krymskich do Uzbekistanu. Miała to być zbiorowa kara dla tego narodu za współpracę z Niemcami w czasie II wojny światowej. W czasie akcji od 18 do 20 maja 1944 roku wysiedlono z Krymu prawie 200 tysięcy Tatarów krymskich. W 2015 roku Rada Najwyższa Ukrainy uznała deportację Tatarów krymskich za ludobójstwo. 80. rocznica

1945 - Polskie Linie Lotnicze LOT wznowiły loty zagraniczne. Pierwsze połączenie międzynarodowe uruchomiono na trasie Warszawa-Berlin. LOT dysponował wówczas dziewięcioma amerykańskimi samolotami Douglas DC-3 i 10 radzieckimi Lisunowami Li-2.

1945 - Radzieccy żołnierze zniszczyli Stare Miasto w Legnicy, która z II wojny światowej wyszła właściwie nienaruszona. Od 8 maja w ramach świętowania zwycięstwa nad III Rzeszą, wojsko radzieckie urządziło tak zwane ognie zwycięstwa. Proceder ten polegał na wrzucaniu przez żołnierzy sowieckich do wybranych, często najcenniejszych budynków, płonących kanistrów z benzyną lub granatów.

1945 - Zakończyła się operacja praska, w wyniku której stolica Czechosłowacji Praga została wyzwolona przez Armię Czerwoną. Do niewoli wzięto 860 tysięcy niemieckich żołnierzy. Zdobyto 9,5 tysięcy dział i moździerzy, 1800 czołgów i dział samobieżnych oraz 1100 samolotów. Jednocześnie oddziały Armii Czerwonej doszły do linii Chemnitz - Karlowe Wary - rejon Pilzna, nawiązując bezpośredni kontakt z oddziałami Armii Stanów Zjednoczonych.

1947 - Urodził się Elżbieta Maria Zapendowska, krytyk muzyczna, specjalistka od emisji głosu, osobowość telewizyjna. Udzielała lekcji wykonawcom polskiej sceny muzycznej, takim jak: Michał Bajor, Edyta Górniak, Łukasz Zagrobelny czy Doda. Uczestniczyła w nagraniach płyt Ryszarda Rynkowskiego, Maryli Rodowicz, Kasi Kowalskiej i Marka Kościkiewicza.

1949 - Izrael został członkiem ONZ. Rok wcześniej zgodnie z decyzją ONZ państwo Izrael proklamowało niepodległość. 75. rocznica

1949 - Syjam został przemianowany na Tajlandię. Określenie "Thai” znaczy po tajsku wolny. 75. rocznica

1955 - 58 osób ucierpiało, w tym 38 dzieci zginęło, a 20 zostało rannych, w pożarze kina objazdowego w Wielopolu Skrzyńskim na Podkarpaciu. Pożar drewnianego budynku, w którym wyświetlano polską komedię "Sprawa do załatwienia" zaczął się od niedopałków papierosów rzuconych przez pijanych pracowników kina. Wszyscy pracownicy kina, jak i niektórzy ich przełożeni, zostali skazani na kary więzienia.

1956 - Zmarł Walter Sydney Adams, amerykański astronom, badacz zjawisk zachodzących na Słońcu. Odkrył między innymi, że plamy słoneczne mają niższą temperaturę i wyższe pole magnetyczne niż zakładano. Urodził się 20 grudnia 1876 roku.

1958 - W warszawskich Łazienkach odsłonięto odbudowany secesyjny pomnik Fryderyka Chopina. Monument projektowany od 1908 roku, po raz pierwszy został odsłonięty w 1926. W czasie okupacji, w 1940 roku na rozkaz generał gubernatora - Hansa Franka został wysadzony, a metalowe części zużyto do celów militarnych. Po wojnie odlew odtworzono na podstawie oryginalnego projektu autora pierwowzoru - Wacława Szymanowskiego.

1960 - Izraelskie służby specjalne zatrzymały potajemnie w Argentynie ukrywającego się tam od końca wojny Adolfa Eichmanna, wyższego oficera SS odpowiedzialnego za eksterminację Żydów w czasie II wojny światowej. Niemiecki zbrodniarz wojenny został przewieziony do Izraela i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano w 1962 roku.

1960 - Zmarł John Davison Rockefeller Jr., amerykański przedsiębiorca i filantrop, który wydał 537 milionów dolarów na projekty związane z edukacją, medycyną i kulturą oraz na cele charytatywne. Wierzył, że fortuna, którą odziedziczył powinna służyć dobru publicznemu. Zamiast kariery w biznesie poświęcił się działalności filantropijnej i obywatelskiej. Urodził się 29 stycznia 1874 roku.

1963 - Zmarł Herbert Spencer Gasser, amerykański fizjolog i farmakolog, laureat nagrody Nobla w 1944 roku. Zajmował się badaniami włókien nerwowych mającymi na celu ustalenie i poznanie mechanizmów bólu. Urodził się 5 lipca 1888 roku.

1967 - Wielka Brytania złożyła wniosek o przyjęcie do Wspólnot Europejskich. Wniosek został zawetowany przez Francję 27 października. Ostatecznie, po negocjacjach rozpoczętych w czerwcu 1970 roku, 1 stycznia 1973 roku Wielka Brytania, wraz z Danią i Irlandią, stała się członkiem Wspólnot.

1971 - Zmarł śmiercią samobójczą Rafał Wojaczek, poeta, autor między innymi zbiorów wierszy "Sezon" i "Inna bajka". Poeta, buntownik, skandalista, zaliczany do grona "poetów wyklętych". Głównymi tematami jego poezji były śmierć, miłość, fascynacja kobiecością i cielesnością. Pod koniec lat 60. pogrążał się w alkoholizmie i depresji, prowokował otoczenie i wszczynał bójki, wielokrotnie podejmował próby samobójcze. Leczył się w szpitalu psychiatrycznym. Urodził się 6 grudnia 1945 roku.

1972 - Urodził się Jan Ołdakowski, współtwórca i dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego. Jest współautorem koncepcji i programu działalności muzeum, któremu szefuje od 2004 roku. Kierowana przez niego placówka stała się istotną atrakcją turystyczną stolicy, a także ważnym ośrodkiem kultury. Jest członkiem nadzwyczajnym Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, a także honorowym członkiem Związku Powstańców Warszawskich.

1972 - Zakończyło się dwudniowe V Plenum KC PZPR, którego głównym tematem była polityka mieszkaniowa. Z przemówienia Edwarda Gierka: "Idzie o wielką sprawę - o to, aby w okresie życia jednego pokolenia zbudować drugą Polskę”.

1977 - Urodził się Janne Petteri Ahonen, fiński skoczek narciarski. Dwukrotny drużynowy srebrny medalista olimpijski. Dziesięciokrotny medalista mistrzostw świata, w tym dwukrotny indywidualny mistrz świata. Siedmiokrotny medalista mistrzostw świata w lotach, w tym dwukrotny indywidualny wicemistrz świata. Zdobywca dwóch Pucharu Świata oraz zwycięzca 36 konkursów tego cyklu. W karierze stawał 108 razy na podium w konkursach Pucharu Świata, co jest rekordem tego cyklu zawodów. Jedyny skoczek w historii, który wygrał pięć edycji Turnieju Czterech Skoczni. 9 stycznia 2005 na skoczni w Willingen skoczył 152 metrów. Do 29 stycznia 2021 była to najdłuższa w historii odległość uzyskana na skoczni dużej, kiedy to na tym samym obiekcie o metr dalej skoczył Klemens Murańka.

1977 - Urodził się Marek Rybiński, duchowny katolicki, salezjanin, misjonarz. W latach 2005-2006 działał w Salezjańskim Ośrodku Misyjnym w Warszawie. Od 2007 roku pracował w szkole podstawowej, prowadzonej przez salezjan w Manubie, w Tunezji. Został zamordowany 18 lutego 2011. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski "za wybitne zasługi w kształtowaniu postaw moralnych dzieci i młodzieży, za dawanie świadectwa miłości do człowieka oraz osiągnięcia w pracy misyjnej".

1980 - W Mediolanie Władysław Kozakiewicz ustanowił rekord świata w skoku o tyczce, osiągając wynik 572 centymetry. Prawie trzy miesiące później zdobył tytuł mistrza olimpijskiego w skoku o tyczce w Moskwie z wynikiem 578 centymetrów - jednocześnie ustanawiając nowy rekord świata. Władysław Kozakiewicz pamiętany jest też z gestu, który dwukrotnie wykonał w stronę gwiżdżących kibiców rosyjskich. Władysław Kozakiewicz urodził się 8 grudnia 1953 w Solecznikach.

1981 - Zmarł Bob Marley, jamajski wokalista, gitarzysta i kompozytor, który spopularyzował muzykę reggae. Wśród jego utworów są między innymi: "I Shot the Sheriff”, "Is This Love”, "Jamming”, "No Woman, No Cry”, "One Love” i "Redemption Song”. Liczba sprzedanych płyt z muzyką Marleya i The Wailers szacowana jest na co najmniej 75 milionów egzemplarzy, z czego niemal jedną trzecią stanowi sprzedaż wydanej przez Island Records pośmiertnej kompilacji jego największych przebojów "Legend", pozostającej do dziś najlepiej sprzedającą się płytą reggae wszech czasów. Urodził się 6 lutego 1945 roku.

1982 - Stan wojenny: W Poznaniu pobity został 19-letni Piotr Majchrzak, uczeń Technikum Ogrodniczego, który w wyniku obrażeń zmarł 18 maja. Według rodziny wylegitymowany i pobity został przez patrol ZOMO. Śledztwo umorzono "z powodu niewykrycia sprawców przestępstwa". Jest uznawany za jedną z ofiar stanu wojennego.

1983 - Zmarł Benedykt Zientara, profesor, historyk, znawca dziejów średniowiecza, autor syntezy "Historia powszechna średniowiecza", współautor "Dziejów gospodarczych Polski" oraz "Pocztu królów i książąt polskich". Urodził się 15 czerwca 1928 roku.

1985 - W pożarze drewnianych trybun stadionu piłkarskiego w angielskim Bradford zginęło 56 osób, a ponad 300 odniosło obrażenia.

1987 - Przed sądem w Lyonie we Francji stanął niemiecki zbrodniarz wojenny Klaus Barbie, współodpowiedzialny za deportację do obozów zagłady 7,5 tysiąca Żydów, zamordowanie 4342 ludzi oraz aresztowanie i torturowanie 14 tysięcy 311 członków ruchu oporu. W związku z tym otrzymał przydomek "Kata Lyonu”. Skazano go na najwyższy wymiar kary we Francji - dożywocie. Klaus Barbie zmarł z powodu białaczki w więzieniu w 1991 roku.

1988 - Zmarł Edmund Sobkowiak, bokser wagi muszej i koguciej, odnoszący największe sukcesy zawodnicze w okresie międzywojennym. Uczestniczył w Powstaniu Warszawskim, był dwukrotnie ranny, a po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej. Przed wojną Edmund Sobkowiak trzykrotnie wywalczył mistrzostwo Polski w 1935 i 1936 w kategorii muszej, a w 1939 w wadze koguciej. Reprezentował też Polskę w igrzyskach olimpijskich w Berlinie w 1936 roku. Urodził się 25 stycznia 1914 roku.

1992 - Polska i Niemcy podpisały umowę o utworzeniu wspólnego parku krajobrazowego w dorzeczu dolnej Odry. W 1995 roku w powiecie Uckermark w Brandenburgii powstał niemiecki Park Narodowy Doliny Dolnej Odry, zajmujący ponad 10 tysięcy hektarów. Po polskiej stronie znajdują się Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry i Cedyński Park Krajobrazowy.

1993 - Jan Paweł II otworzył proces beatyfikacyjny Pawła VI. Papież z lat 1963-1978 został kanonizowany i wpisany w katalog świętych 14 października 2018 podczas mszy kończącej Synodu Biskupów na temat młodzieży wraz z sześcioma innymi błogosławionymi.

1997 - Garri Kasparow, mistrz świata w grze w szachy, przegrał z komputerem Deep Blue, skonstruowanym przez koncern IBM. Po przegranym meczu Garri Kasparow powiedział, że czasami zauważał głęboką inteligencję i kreatywność w ruchach maszyny, których to ruchów on sam nie rozumiał. Zasugerował także, że ludzie mogli pomagać komputerowi podczas meczu Szachista zażądał rewanżu, jednak koncern IBM odmówił.

2000 - Populacja Indii przekroczyła miliard. Obecnie liczba ludności w tym kraju liczy około miliarda 400 milionów mieszkańców.

2001 - Oddano do użytku stacje metra warszawskiego Świętokrzyska i Ratusz - obecnie Ratusz Arsenał. Pierwszy odcinek linii M1 otwarto w 1995 roku, a pierwszy odcinek linii M2 - w 2015. Łącznie warszawskie metro ma obecnie 34 stacje.

2005 - Trybunał Konstytucyjny uznał Traktat akcesyjny za zgodny z Konstytucją RP. Traktat został podpisany 16 kwietnia 2003 roku w Atenach i jest prawną podstawą przystąpienia 10 krajów: Polski oraz Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Słowacji, Słowenii i Węgier do Unii Europejskiej.

2005 - Zmarł Oskar Hansen, polski architekt, fińskiego pochodzenia. Jest między innymi projektantem osiedla imienia Słowackiego w Lublinie oraz dwóch warszawskich osiedli "Przyczółek Grochowski” i "Rakowiec". Urodził się 12 kwietnia 1922 roku.

2007 - Trybunał Konstytucyjny RP orzekł o częściowej niekonstytucyjności ustawy lustracyjnej. Między innymi, jako niekonstytucyjne uznał lustrację dziennikarzy i naukowców ze szkół prywatnych oraz spisy agentów, które miał przygotować IPN.

2009 - Podejrzany o zbrodnie wojenne 89-letni Ukrainiec Iwan Demianiuk został zatrzymany w swym domu w Cleveland w Stanach Zjednoczonych i niezwłocznie deportowany do Niemiec. Po dwóch latach procesu niemiecki sąd uznał Demianiuka za winnego współudziału w masowej zagładzie Żydów w obozie w Sobiborze i skazał go na pięć lat więzienia. Iwan Demianiuk zmarł 17 marca 2012 roku w bawarskim domu opieki. 15. rocznica

2010 - Zmarł Maciej Kozłowski, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Wystąpił między innymi w filmach: "Ogniem i mieczem”, "Wiedźmin”, "Psy”, "Janosik. Prawdziwa historia” i "Lista Schindlera". Z małego ekranu znany głównie z serialu "M jak miłość". W 2005 roku chcąc oddać krew w ramach kampanii "Krewniacy", Maciej Kozłowski dowiedział się, że jest zakażony wirusem zapalenia wątroby typu C. Mimo choroby pozostawał aktywny zawodowo. Zmarł na raka wątroby pięć lat później. Urodził się 8 września 1957 roku.

2014 - Separatyści z obwodów donieckiego i ługańskiego zorganizowali referenda niepodległościowe, nieuznawane przez władze ukraińskie. Następnego dnia ogłosili suwerenność i zaapelowali do Rosji o rozważenie włączenia tego regionu w skład Federacji Rosyjskiej. 10. rocznica

2015 - Zmarł Roman Huszczo, scenarzysta i reżyser filmów animowanych, współtwórca "Pomysłowego Dobromira", "Dziwnych przygód Koziołka Matołka" oraz serii "Pies, kot i..." Wieloletni współpracownik Związku Harcerstwa Polskiego, kierownik literacki "Gawędy”. Urodził się 10 lipca 1930 roku.

2016 - Brazylijski parlament zawiesił w pełnieniu obowiązków prezydent Dilmę Rousseff. 55 senatorów, spośród 77, głosowało za impeachmentem. Formalnym powodem były bezprawne działania rządu, których celem było domknięcie budżetu państwa i ukrycie powiększenia się deficytu. 31 sierpnia 2016 Senat Brazylii stosunkiem głosów 61 - za, 20 - przeciw, odwołał Dilmę Rousseff ze stanowiska prezydenta kraju.

2019 - W serwisie YouTube odbyła się premiera filmu dokumentalnego "Tyllko nie mów nikomu" w reżyserii Tomasza Sekielskiego. Film opowiada o wykorzystywaniu seksualnym małoletnich przez księży katolickich w Polsce i ukrywaniu tych praktyk przez kościelnych hierarchów. Trwający 121 minut film był niezależną produkcją braci Tomasza i Marka Sekielskich, w całości sfinansowaną dzięki zbiórce internetowej. Był to najpopularniejszy polski film w 2019 roku na YouTube. 5. rocznica

2020 - Zmarł Jerry Stiller, amerykański komik i aktor komediowy. Współautor popularnego duetu komediowego "Stiller and Meara”, który w latach 60. i 70. prowadził z żoną Anną. Odtwórca roli Arthura Spoonera w serialu komediowym "Diabli nadali", którą grał przez dziewięć lat. Jego dwoje dzieci Ben i Amy także są aktorami. Urodził się 8 czerwca 1927 roku.

2021 - Zmarł Norman Lloyd, amerykański aktor, reżyser oraz producent filmowy, który pozostawał aktywny w branży filmowej nieprzerwanie od końca lat 30. XX wieku. Pierwsze role zagrał w filmach Alfreda Hitchcocka: "Sabotaż" i "Urzeczona". Wystąpił też w filmach: "Morderca", "Światła rampy", "Stowarzyszenie Umarłych Poetów" i "Wiek niewinności". Norman Lloyd miał na swoim koncie około 60 filmowych ról. Urodził się 8 listopada 1914 roku.

2022 - Zmarła Maryna Miklaszewska, bohemistka, dziennikarka i pisarka, działaczka opozycji antykomunistycznej. Młodsza córka Gwidona Miklaszewskiego, artysty plastyka. Przed stanem wojennym pracowała w III programie Polskiego Radia, zwolniona w wyniku weryfikacji w okresie stanu wojennego -rozpoczęła działalność w drugim obiegu wydawniczym. Posługiwała się pseudonimem "Miłosz Kowalski". Współpracowała z "Radiem Solidarność" przygotowując audycje dla radiowęzłów zakładowych, W 1982 działała w Prymasowskim Komitecie Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Należała też do Duszpasterstwa Środowisk Twórczych. Urodziła się 4 stycznia 1947 roku.

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »