Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-05-06, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

6 maja - Europejski Dzień Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.

6 maja - Święto Gwardii Szwajcarskiej.
1527 - Podczas walk o Rzym zginęło 147 ze 189 gwardzistów, bohatersko broniących Klemensa VII. Rzym został zaatakowany przez liczącą 10 tysięcy osób armię najemników cesarza Karola V. Gwardziści ocalili papieża Klemensa, a ku pamięci tamtych wydarzeń i bohaterstwa gwardzistów - ustanowiono Święto Gwardii Szwajcarskiej. Co roku, 6 maja, organizowana jest uroczysta parada gwardzistów, audiencja papieska, a najmłodsi, nowoprzyjęci do służby składają przysięgę.

1543 - 23-letni król Zygmunt II August poślubił 17-letnią księżniczkę Elżbietę Habsburżankę. Uroczystości z tej okazji trwały dwa tygodnie. W dniu zaślubin na Wawelu odbyła się uczta, a kolejne wystawne przyjęcie następnego dnia. Organizowano także turnieje rycerskie. W uroczystościach uczestniczyli możnowładcy z całej ówczesnej Europy. Królowa Elżbieta zmarła bezpotomnie po dwóch latach małżeństwa. Cierpiała na epilepsję.

1638 - Zmarł Cornelius Jansen, flamandzki teolog, twórca jansenizmu, biskup Ypres. Swoje poglądy wyłożył w dziele "Augustinus”, nawiązującym do nauk świętego Augustyna. Jego praca została potępiona w 1643 roku przez Święte Oficjum. Urodził się w 1585 roku.

1758 - Urodził się Maksimilien Robespierre, działacz Klubu Jakobinów, jeden z przywódców Rewolucji Francuskiej, odpowiedzialny za masowy terror. Z powodu swojej nieskazitelnej uczciwości zwany Nieprzekupnym. 28 lipca 1794 roku został zgilotynowany w Paryżu.

1785 - Urodził się Antoni Jan Blank, malarz, profesor rysunku na Uniwersytecie Warszawskim, zasłużył się dokonaniem inwentaryzacji zbiorów pałacu Radziwiłłów, Królikarni i Nieborowa. Zajmował się malarstwem dekoracyjnym. Jego prace znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Zmarł 20 lutego 1844 roku.

1801 - W Wilnie otwarto cmentarz na Rossie. Spoczywają tam polscy żołnierze polegli w bojach w 1919, 1920, 1939 i 1944 roku, a także zasłużeni Polacy, Białorusini i Litwini, w tym: białoruski działacz narodowy Franciszak Alachnowicz, polski malarz Józef Bałzukiewicz, litewski działacz społeczny i pedagog Jurgis Šlapelis, polski historyk i działacz polityczny Joachim Lelewel. W pobliżu bramy cmentarnej znajduje się mauzoleum Matki i Serca Syna, gdzie spoczywa serce marszałka Józefa Piłsudskiego. Jako pierwszy na Cmentarzu Na Rossie pochowany został burmistrz Wilna Jan Müller.

1815 - Urodził się Eugene Labiche, francuski dramaturg, członek Akademii Francuskiej, autor ponad 100 komedii, fars i wodewilów, między innymi "Słomkowy kapelusz”. Zmarł 22 stycznia1888 roku.

1840 - W Wielkiej Brytanii w obiegu oficjalnym pojawiły się pierwsze znaczki pocztowe. Były to czarne znaczki o wartości pensa, przedstawiające królową Wiktorię. Penny Black były drukowane w arkuszach po 240 sztuk i oznaczane kontrolnymi literami. Wydrukowano ponad 68 milionów znaczków. Zyskały dużą popularność, jako sposób opłacania przesyłek przez nadawcę - i wkrótce zostały wprowadzone także w innych krajach. Na terenach Polski pierwszy znaczek pocztowy pojawił się w 1860 roku.

1851 - Amerykanin John Gorrie opatentował maszynę do produkcji sztucznego lodu.

1856 - Urodził się Robert Edwin Peary, amerykański podróżnik, odkrywca i badacz polarny, a także zawodowy żołnierz, który 6 kwietnia 1909 roku, prawdopodobnie, jako pierwszy dotarł na Biegun Północny. W swoim pamiętniku, pod datą 7 kwietnia 1909 roku napisał "Obóz Jesup - nareszcie na biegunie! Moje marzenie i ambicja od 23 lat wreszcie spełnione.” Za swoje osiągnięcie Peary otrzymał awans na stopień kontradmirała, a kongres amerykański podziękował mu specjalnym aktem 30 marca 1911. Peary został też uhonorowany przez wiele amerykańskich i europejskich stowarzyszeń naukowych. Zmarł 20 lutego 1920 roku.

1856 - Urodził się Zygmunt Freud, austriacki neurolog, twórca psychoanalizy. Był pierwszym naukowcem, który wskazał, że nieświadome i irracjonalne procesy mogą odgrywać istotną rolę w motywowaniu zachowania człowieka, a doświadczenia wczesnego dzieciństwa mogą mieć decydujący wpływ na właściwości psychiczne dorosłego człowieka. Ma ogromny, wciąż żywy, wpływ na nauki o kulturze, religioznawstwo i inne nauki społeczne. Kilkanaście razy był nominowany do nagrody Nobla. Jednak ostatecznie nagroda nie została przyznana, a twórca psychoanalizy pod koniec życia oświadczył, że gdyby nawet ją otrzymał - odmówiłby jej przyjęcia. Zmarł 23 września 1939 roku.

1859 - Urodził się Luis María Drago, argentyński mąż stanu, prawnik, minister spraw zagranicznych w latach 1902-1903. Autor tak zwanej doktryny Calvo-Drago, która głosiła, że wierzyciel zagraniczny nie ma prawa do uprzywilejowanego traktowania, a państwo, którego jest obywatelem, nie ma prawa do podejmowania interwencji w celu ściągania prywatnych wierzytelności. Zmarł 9 czerwca 1921 roku. 165 rocznica

1859 - Zmarł Alexander Humboldt, niemiecki przyrodnik i humanista, podróżnik i geograf, autor wielu dzieł, między innymi syntezy wiedzy przyrodniczo-geograficznej o ziemi i wszechświecie "Kosmos, czyli rys fizyczny opisu świata”. Współtwórca geografii roślin. Wprowadził izotermy do klimatologii i stworzył podstawy nowożytnej geografii. Jako jeden z pierwszych postulował ochronę przyrod. Jest twórcą określenia: "pomnik przyrody”. Urodził się 14 września 1769 roku. 165 rocznica

1868 - Urodził się Gaston Leroux, francuski pisarz i dziennikarz, twórca postaci detektywa Józefa Rouletabille’a. Pisał głównie powieści kryminalne. Jego pozycja w literaturze francuskiej XIX wieku porównywana bywa do Edgara Allana Poego i Arthura Conana Doyle'a. Najsłynniejszą powieścią Lerouxa jest "Upiór w operze". Powieść grozy była wielokrotnie filmowana, na jej podstawie powstał też musical. Zmarł 15 kwietnia 1927 roku.

1871 - Urodził się Victor Grignard, francuski chemik, profesor uniwersytetów w Nancy i Lyonie. Prowadził badania nad otrzymywaniem pochodnych magnezowych halogenowanych węglowodorów, które na jego cześć zostały nazwane są związkami Grignarda. W latach 1915-1918 zajmował się badaniami nad wykrywaniem i otrzymywaniem gazów bojowych. W 1912 roku został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii. Zmarł 13 grudnia 1935 roku.

1877 - Zmarł Johan Ludvig Runeberg, fiński poeta, autor pieśni i ballad, o tematyce patriotycznej. W swej twórczości skupiał się na życiu wiejskim, był piewcą fińskiego krajobrazu i kultury swojego narodu. Jego najważniejszy utwór "Opowieści chorążego Stoola” uważany jest za największy poemat epicki literatury fińskiej po "Kalevali”. Autor hymnu narodowego "Finlandia Maamme”. Urodził się w 5 lutego 1804 roku.

1882 - Urodził się Jan Stanisław Jankowski, wicepremier i Delegat Rządu RP na Kraj w latach 1943-1945. Został aresztowany w 1945 roku przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Zmarł 13 marca 1953 roku w sowieckim więzieniu we Władymirze nad Klaźmą. Został prawdopodobnie zamordowany na dwa tygodnie przed końcem odbywania kary.

1889 - W Paryżu otwarto Wystawę Światową, podczas której udostępniono publiczności wieżę Eiffla i zaprezentowano pierwszy samochód marki Benz. 135 rocznica

1895 - Urodził się Rudolf Valentino, aktor, włoskiego pochodzenia, amant kina niemego,. Podziwiano go w filmach: "Czterej jeźdźcy apokalipsy", "Dama kameliowa", "Syn szejka". Stał się pierwszym popularnym męskim idolem kultury masowej do tego stopnia, że kiedy po wizycie w Europie zapuścił brodę, krytyka fanów zmusiła go do jej zgolenia. Jego śmierć, w wieku 31 lat doprowadziła do histerii tysiące wielbicielek. Zmarł 23 sierpnia 1926 roku.

1895 - Urodziła się Helena Zarembina, aktorka teatralna i filmowa, popularna w latach 20. i 30. XX wieku. Zagrała między innymi w obrazach: "Królowa przedmieścia”, "Ada to nie wypada”, "Kocha, lubi, szanuje” i "Dziewczęta z Nowolipek”. Ostatnią jej rolą teatralną była postać Fiewdotii w "Rewizorze" Mikołaja Gogola w reżyserii Władysława Szypulskiego. Zmarła 9 stycznia1960 roku.

1901 - W Dreźnie uruchomiono najstarszą na świecie kolej podwieszaną. Łączy dzielnice Loschwitz i Oberloschwitz i jest elementem publicznego transportu miejskiego. Technicznie jest to kolej jednoszynowa z wagonikiem podwieszonym pod szyną. Całkowita długość trasy wynosi prawie 275 metrów.

1906 - Urodził się Stanisław Motyka, narciarz, taternik, olimpijczyk, przewodnik tatrzański. Był mistrzem i wicemistrzem Polski w sztafecie narciarskiej. Na igrzyskach olimpijskich w 1928 w St. Moritz zajął 24. miejsce w kombinacji norweskiej. Po zakończeniu kariery zawodniczej, na skutek poważnego upadku na skoczni narciarskiej, poświęcił się taternictwu. Jako pierwszy przeszedł około 50 dróg w Tatrach, powtórzył też wiele spośród najtrudniejszych przejść innych wspinaczy. Był pierwszą osobą bez góralskiego pochodzenia, która zdała egzamin Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego na przewodnika tatrzańskiego. Na początku II wojny światowej zajmował się transportowaniem osób na Słowację i Węgry. Był poszukiwany przez gestapo, ukrywał się w Warszawie, a następnie przez Zakopane i Tatry uciekł na Węgry, gdzie zatrzymał się w obozie polskich uchodźców w Leányfalu. Tam 7 lipca 1941 roku, w wieku 35 lat, utonął w Dunaju.

1908 - Urodził się Jan Kreczmar, aktor teatralny i filmowy, reżyser. Był rektorem i profesorem warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Zagrał między innymi w filmach: "Pasażerka”, "Życie rodzinne”, "Lalka”, "Piłat i inni” i "Za ścianą”. Zmarł 29. sierpnia 1972 roku.

1908 - Urodził się Mieczysław Kotlarczyk, reżyser, aktor, teatrolog, animator teatru ochotniczego w Wadowicach. Twórca krakowskiego Teatru Rapsodycznego, w którego zespole występował między innymi Karol Wojtyła. Zmarł 21 lutego 1978 roku.

1915 - Urodził się Orson Welles, amerykański twórca filmowy, teatralny oraz radiowy. Jeden z najbardziej wpływowych twórców tych dziedzin kultury. Do jego najważniejszych osiągnięć należą broadwayowska sztuka "Cezar" z 1937 roku, słuchowisko "Wojna światów” z 1938 oraz film "Obywatel Kane" z 1941, uznawany za jeden z najwybitniejszych obrazów wszech czasów zarówno przez krytyków jak i reżyserów filmowych. Zmarł 10 października 1985 roku.

1918 - Urodził się Stanisław Grzesiuk, pisarz, pamiętnikarz, piosenkarz, zwany bardem z Czerniakowa, z zawodu elektromechanik, działacz społeczny. Podczas II wojny światowej był przez pięć lat więźniem niemieckich obozów w Dachau i Mauthausen-Gusen. W swoich książkach opisuje folklor i obyczaje warszawskiego Czerniakowa, dzielnicy, w której się wychował oraz wspomnienia z obozów koncentracyjnych. Najbardziej znane książki to "Boso, ale w ostrogach" i "Pięć lat kacetu". Był wykonawcą ballad podwórkowych: "Siekiera, motyka”, "Bujaj się Fela”, "Bal na Gnojnej”, "Nie masz cwaniaka nad warszawiaka”. Wystąpił w audycjach Teatru Polskiego Radia: "Apaszem Stasiek był”, "Czerniakowskie zaloty”, "Piekutoszczak, Feluś i ja”, "Bujaj się Fela”. Wziął również udział w kilku "Podwieczorkach przy mikrofonie”. Zmarł 21 stycznia 1963 roku.

1919 - Urodził się John Edwin Ashley "Willy” Williams, australijski wojskowy, lotnik, as myśliwski okresu II wojny światowej. Został zestrzelony w 1942 roku nad Afryką Północną i wzięty do niewoli niemieckiej. Uczestnik "wielkiej ucieczki” ze Stalagu Luft III koło Żagania, schwytany i zamordowany przez gestapo 28 lub 29 marca 1944 roku. 105 rocznica

1921 - Urodził się Jan Bytnar "Rudy”, działacz konspiracyjny, harcmistrz, żołnierz Szarych Szeregów, od 1942 roku dowódca Hufca "Południe” Grup Szturmowych Szarych Szeregów Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. Przeprowadził kilka akcji małosabotażowych, w prasie konspiracyjnej określanych, jako brawurowe, między innymi zerwał wielką hitlerowską flagę z gmachu warszawskiej Zachęty oraz namalował symbol Polski Walczącej na pomniku Lotnika na placu Unii Lubelskiej. Aresztowany przez gestapo, odbity pod Arsenałem, zmarł na skutek ran odniesionych podczas brutalnego śledztwa, 30 marca 1943 roku. Bohater książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec”. Jego imię nosi wiele szkół i ponad 150 drużyn harcerskich w całej Polsce.

1923 - Zmarła Maria Krzymuska - Iwanowska, pisarka i nauczycielka. Wykształcona we Francji, w Beaugency koło Orleanu, przez wiele lat uczyła języka francuskiego, odbyła wiele podróży po Europie i Stanach Zjednoczonych. Pisała utwory o tematyce mistycznej i związanej z przeżyciami psychicznymi. Na jej twórczość spory wpływ miały prace Stanisława Przybyszewskiego. Autorka nowel z zbiorze "Stygmat" i powieści "U źródeł" Urodziła się w1878 roku.

1924 - Urodził się Stanisław Cisek, żeglarz, inżynier, w okresie Ii wojny światowej plutonowy podchorąży Armii Krajowej. . Był właścicielem jachtu "Narcyz", na którym w latach 70-tych przepłynął ze Świnoujścia do Wenezueli. Zmarł 14 czerwca 2007 roku. 100 rocznica

1924 - Urodziła się Anna Leszczyńska, działaczka turystyczna i przewodniczka PTTK. W okresie II wojny światowej należała do Armii Krajowej. Posługiwała się pseudonimem konspiracyjnym Nula, była łączniczką i sanitariuszką, uczestniczyła w Akcji „Burza”. Urodziła się 24 lipca 2018. 100 rocznica

1925 - W strzelaninie w gimnazjum w Wilnie zginęło pięć osób, a dziewięć zostało rannych. Broni użył jeden z uczniów piszących egzamin maturalny. Po tym jak zwrócił mu uwagę jeden z nauczycieli zaczął strzelać i zdetonował granat. Do pedagogów oddał strzały także jego kolega. Podczas śledztwa odkryto, że strzelanina była zawczasu przygotowana, a w domu jednego z zamachowców znaleziono list pożegnalny.

1929 - Urodził się Paul Lauterbur, amerykański chemik, laureat Nagrody Nobla w 2003 roku, w dziedzinie medycyny, za wykorzystanie rezonansu magnetycznego w medycynie. W 1988 roku Uniwersytet Jagielloński nadał mu doktorat honoris causa. Zmarł 27 marca 2007 roku. 95 rocznica

1930 - Urodził się Kazimierz Karabasz, reżyser filmów dokumentalnych i teoretyk tej dziedziny sztuki, twórca polskiej szkoły dokumentu, profesor i dziekan Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej imienia Leona Schillera w Łodzi w Łodzi. Zmarł 11 sierpnia 2018 roku.

1932 - Prezydent Francji Paul Doumer został postrzelony na targach książek w Paryżu przez rosyjskiego emigranta Paula Gorguloffa. Zmarł następnego dnia w szpitalu. Zamachowiec stwierdził, że zastrzelił prezydenta Francji, aby zaprotestować przeciwko "bierności Francji wobec bolszewizmu". Został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano. 1937 - Katastrofa niemieckiego sterowca Hindenburg na lotnisku Lakenhurst w New Jersey. Z 97 osób na pokładzie zginęło 35. Wypadek ten zakończył okres wykorzystywania sterowców w komunikacji lotniczej.

1942 - W obozie koncentracyjnym w Dachau zostali zamordowani księża katoliccy, męczennicy za wiarę: ks. Kazimierz Gostyński (urodzony 8 kwietnia 1884) ,błogosławiony Kościoła katolickiego, pedagog, opiekun harcerstwa, a także Jan Jędrychowski (urodzony 21 maja 1899), Sługa Boży Kościoła katolickiego. Jest jednym z 122 Sług Bożych, wobec których 17 września 2003 roku rozpoczął się, proces beatyfikacyjny drugiej grupy męczenników z okresu II wojny światowej.

1942 - W obozie zagłady na zamku Hartheim pod Linzem (obecnie Austria) zginał ksIądz Euzebiusz Józef Huchracki, franciszkanin (urodzony 15 października 1885), Sługa Boży Kościoła katolickiego i męczennik, zamordowany wraz z innymi chorymi i inwalidami. Należy do grona 122 duchownych, wobec których 17 września 2003 roku rozpoczął się, proces beatyfikacyjny drugiej grupy męczenników z okresu II wojny światowej.

1943 - Florian Marciniak, założyciel i pierwszy naczelnik Szarych Szeregów, został aresztowany przez gestapo. Koledzy z Szarych Szeregów próbowali bezskutecznie odbić dowódcę. Florian Marciniak próbował też uciec z samochodu przewożącego go do Poznania, jednak plan się nie powiódł. Zmaltretowany przez gestapowców trafił do najcięższej katowni poznańskiej. Dla jego uwolnienia zostało zawiązane stowarzyszenie "Białej Róży" - ale mimo wysiłków - jego działania nie przyniosły skutków. Dowódca Szarych Szeregów zginął zamordowany w niemieckim obozie koncentracyjnym w Gross Rosen, 20 lutego 1944 roku.

1944 - W Warszawie oddział dyspozycyjny "Pegaz" Kedywu Komendy Głównej AK próbował wykonać wyrok śmierci w alei Szucha na SS-Sturmbannfuehrera Waltera Stamma, szefa warszawskiego gestapo i zastępcę komendanta Policji Bezpieczeństwa i SD Dystryktu Warszawskiego. Podczas walk poległo lub odniosło śmiertelne rany ośmiu żołnierzy dywersji. Akcja "Stamm” była jedną z największych, a zarazem najtragiczniejszych operacji bojowych w historii warszawskiej konspiracji. 80 rocznica

1944 - Na skutek ran odniesionych podczas akcji "Stamm" zmarł Kazimierz Kardaś, ps. Orkan - dowódca akcji "Stamm", podporucznik, żołnierz Armii Krajowej, zastępca dowódcy II plutonu kompanii „Agat” (późniejszego batalionu „Parasol”). Urodził się 17 stycznia 1919 roku. 80 rocznica

1945 - 1. Dywizja Pancerna generała Stanisława Maczka zakończyła walki, zajmując bazę niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven. Szlak bojowy polskiej dywizji liczył 1800 kilometrów, a działania bojowe trwały 283 dni. W latach 1944-1945 1. Dywizja Pancerna walczyła z hitlerowcami we Francji Belgii, Holandii i Niemczech. Do niewoli wzięła ponad 52 tysiące żołnierzy Wehrmachtu. Zajęcie przez pancernych generała Maczka ostatniej bazy marynarki niemieckiej uczczono napisem na tablicy przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

1945 - II wojna światowa - klęska niemieckich oddziałów broniących Wrocławia, zamienionego przez hitlerowców w Festung Breslau. Kapitulacja podpisana przez komendanta twierdzy generała Hermanna Niehoffa została przyjęta przez dowódcę 6. Armii 1. Frontu Ukraińskiego generała Władimira Głuzdowskiego. Bilans strat Wrocławia: ponad 700 tysięcy przymusowo ewakuowanych z miasta cywilów, sześć tysięcy zabitych i 23 tysiące rannych spośród załogi twierdzy, 40 tysięcy ofiar cywilnych. Podczas walk zniszczeniu lub uszkodzeniu uległo około 70 procent miasta, a niektóre osiedla zrównano z ziemią.

1949 - Zmarł Maurice Maeterlinck, pisarz i filozof belgijski, tworzący w języku francuskim. Był czołowym reprezentantem symbolizmu w teatrze europejskim. Jego utwory odznaczają się tajemniczą atmosferą, nastrojowością, często nasycone są pesymizmem. Wyrażają lęk egzystencjalny człowieka oraz jego bezradność wobec przeznaczenia. Autor "Niebieskiego ptaka", który przyniósł mu światowe uznanie. W 1911 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Wielką poczytnością cieszyły się też jego eseje filozoficzno-przyrodnicze, w których dowiódł talentu wnikliwego obserwatora przyrody i umiejętności fascynującego jej opisywania. Urodził się 29 sierpnia 1862 roku. 75 rocznica

1949 - Zmarł Stanisław Grabski, ekonomista, publicysta i polityk orientacji prawicowej. W latach 1919-1927 poseł na Sejm, w latach 1925-1926 minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Profesor uniwersytetów: Lwowskiego, Warszawskiego i Jagiellońskiego. Autor prac: "Zarys rozwoju idei społeczno-gospodarczych w Polsce”, "Ekonomia społeczna”, "Na nowej drodze dziejowej”. Urodził się 5 kwietnia 1871 roku. 75 rocznica

1950 - Urodził się Zbigniew Wodecki, piosenkarz, skrzypek, trębacz, aranżer i kompozytor, związany z kabaretami "Piwnica pod Baranami" i "Anawa", a także z orkiestrą symfoniczną Polskiego Radia i Krakowską Orkiestrą Kameralną. W latach 1968-1973 akompaniator Ewy Demarczyk. Znany między innymi z piosenek: "Zacznij od Bacha”, "Chałupy welcome to”, "Z tobą chcę oglądać świat”. Zmarł 22 maja 2017 roku.

1950 - W torfowisku koło duńskiego Silkeborga znaleziono zmumifikowane ciało tak zwanego Człowieka z Tollund. Zwłoki mieszkańca Półwyspu Jutlandzkiego pochodzą z epoki żelaza - IV wiek przed naszą erą. W tym samym torfowisku 12 lat wcześniej odnaleziono zwłoki kobiety z Elling.

1951 - Zmarł Józef Dreyza, działacz społeczny i narodowy na Górnym Śląsku, powstaniec śląski. Z jego inicjatywy w 1918 roku założono Straż Obywatelską dla Górnego Śląska. Był współorganizatorem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Brał udział w powstaniach śląskich oraz akcji plebiscytowej w 1921. W latach 1923-1932 pełnił funkcję prezesa dzielnicy śląskiej Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół”, którego był założycielem. Urodził się 5 lipca 1863 roku.

1952 - Zmarła Maria Montessori, włoska lekarka i pedagog, jedna z największych reformatorek wychowania przedszkolnego. Stworzyła metodę Montessori, która kładzie nacisk na umożliwienie dziecku swobodnej aktywności oraz kształcenie jego zmysłów. Była pierwszą kobietą we Włoszech, która została doktorem medycyny. Urodziła się 31 sierpnia 1870 roku.

1953 - Po raz pierwszy przeprowadzono udaną operację serca z zastosowaniem sztucznej aparatury podtrzymującej krążenie w czasie zabiegu. Operację tę, polegającą na zszyciu ubytku międzyprzedsionkowego u 18-letniej pacjentki wykonali John Gibbon i Clarence Lillihei w Jefferson Medical College w Filadelfii.

1953 - Urodził się Tony Blair, brytyjski polityk, premier w latach 1997-2007, minister administracji państwowej Wielkiej Brytanii, przywódca Partii Pracy w latach 1994-2007.

1954 - W czasie zawodów uniwersyteckich w Oksfordzie Roger Bannister, brytyjski student medycyny, jako pierwszy na świecie przebiegł milę w czasie poniżej czterech minut. Zajęło mu to trzy minuty i 59 sekund. 70 rocznica

1956 - Urodził się Wital Taras, białoruski dziennikarz, publicysta, pisarz. Wiele lat pracował dla Radia Swaboda - białoruskiego oddziału Radia Wolna Europa. W 1996 roku za swoją pracę dziennikarską w Radiu Swaboda otrzymał od białoruskiego PEN Clubu nagrodę imienia Alesia Adamowicza. Jego wybrane publikacje zostały wydane w formie dwóch książek: "Zwykłaje zło" i 'Chronika biahuczych padziej". Zmarł 18 stycznia 2011 roku.

1959 - Zmarła Maria Dulęba, aktorka teatralna i filmowa, najbliższa współpracowniczka Juliusza Osterwy. Występowała głównie w teatrach warszawskich. W latach 1919-1923 należała do zespołu Reduty. Ma w dorobku ponad 300 ról teatralnych i kilkanaście filmowych, zagrała między innymi w obrazach: "Żona i nie żona”, "O czym się nie mówi”, "Dzieje grzechu”, "Obrona Częstochowy”, "Meir Ezofowicz”. Urodziła się 17 października 1881 roku. 65 rocznica

1960 - Urodziła się Anne Parillaud, francuska aktorka. Zagrała w ponad 30 filmach, między innymi: "Człowiek w żelaznej masce”, "Nikita” i "Niewinna krew”.

1960 - Zmarł Paul Ábrahám, węgierski kompozytor, profesor Akademii Muzycznej w Budapeszcie, twórca operetek: "Wiktoria i jej huzar”, "Kwiat Hawajów”, "Bal w Savoyu”. Urodził się 2 listopada 1892 roku.

1961 - Urodził się George Clooney, amerykański aktor, reżyser i scenarzysta. Grał między innymi w filmach: "Od zmierzchu do świtu”, "Okrucieństwo nie do przyjęcia”, "Złoto pustyni”, "Amerykanin”, "Spadkobiercy". Popularność przyniosła mu rola doktora Rossa w telewizyjnym serialu "Ostry dyżur”. Laureat Oscara i Złotego Globu za rolę Boba Barnesa w dramacie "Syriana". Zdobył ponownie Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu za rolę Everetta w przygodowej komedii kryminalnej braci Coen "Bracie, gdzie jesteś?". W 2013 wraz z Benem Affleckiem i Grantem Heslovem ponownie zdobył Oscara za najlepszy film za produkcję dreszczowca "Operacja Argo".

1962 - Zmarł Franciszek Borówka-Borowiecki, lutnik, który zbudował ponad sto skrzypiec, piętnaście altówek i tyle samo wiolonczel, a także dwa kontrabasy. Był jednym z członków założycieli Związku Polskich Artystów Lutników. Był samoukiem. Początkowo specjalizował się w renowacji starych, w tym włoskich, instrumentów i od 1909 prowadził własną pracownię lutniczą w Częstochowie a później w Lublinie. Był autorem własnego modelu skrzypiec, którym oryginalności dodawały rzeźbione główki, w miejsce ślimaka. Charakterystyczne były również lakiery w odcieniach od bursztynowego do ciemnowiśniowego. Urodził się 17 września 1868 roku.

1966 - Zmarł Edward Ligocki, poeta, pisarz, publicysta, dyplomata. Wydał szereg książek poświęconych generałowi Hallerowi: "Płonące Reims”, "Nowa legenda”, "Derwisz tańczący”, a także powieść "Sambra i Moza” o walkach Polaków we Francji. Urodził się 5 marca 1887 roku.

1972 - Urodził się Artur Rojek, muzyk rockowy, były lider zespołu Myslovitz, gitarzysta i wokalista, a także autor tekstów i kompozytor. Pomysłodawca i dyrektor artystyczny Off Festivalu w Katowicach. W 2013 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1976 - 989 osób zginęło w trzęsieniu ziemi w regionie Friuli we Włoszech.

1985 - Premiera filmu "Vabank II, czyli riposta" w reżyserii Juliusza Machulskiego. W komedii kryminalnej, której akcja toczy się w latach 30. XX wieku, główne role zagrali: Jan Machulski, Bronisław Wrocławski, Witold Pyrkosz i Leonard Pietraszak.

1990 - Premiera filmu "Korczak" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Jest to biograficzna opowieść o Januszu Korczaku, polskim lekarzu żydowskiego pochodzenia. Scenariusz, do czarnobiałego filmu, napisała Agnieszka Holland. Główną rolę zagrał Wojciech Pszoniak. Muzykę skomponował Wojciech Kilar.

1992 - Zmarł Tadeusz Michał Kielanowski, lekarz, pierwszy rektor Akademii Medycznej w Lublinie i Akademii Medycznej w Białymstoku, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku. Etyk i filozof medycyny, autor prac o fizjopatologii i filozofii medycyny. Założyciel pierwszego w Polsce telefonu zaufania. Urodził się 12 września 1905 roku.

1992 - Zmarła Marlena Dietrich, właściwe nazwisko Maria Magdalena von Losch, amerykańska aktorka i piosenkarka, pochodzenia niemieckiego. Była jedną z największych gwiazd ekranu lat 30. XX wieku, kiedy współpracowała z austriackim reżyserem Josephem von Sternbergiem. Podczas II wojny opowiedziała się przeciw III Rzeszy, występując na frontach dla amerykańskich żołnierzy. Miała na swoim koncie ponad 30 ról. Urodziła się 27 grudnia 1901 roku.

1994 - Pod kanałem La Manche został otwarty tunel łączący Wielką Brytanię z Francją. W uroczystości uczestniczyła królowa Wielkiej Brytanii Elżbieta II i prezydent Francji François Mitterand. Eurotunel długości około 50 kilometrów ma w rzeczywistości trzy nitki - dwie w obu kierunkach ruchu oraz tunel serwisowy. Jeżdżą nimi samochody i pociągi pasażerskie Eurostar. 30 rocznica

1995 - Zmarła Hanna Muszyńska-Hoffmannowa, pisarka, publicystka, autorka opowiadań, szkiców i powieści historyczno-biograficznych. Urodziła się 26 stycznia 1913 roku.

2001 - W czasie pielgrzymki do Damaszku Jan Paweł II - jako pierwszy papież - odwiedził meczet. Był to kolejny historyczny krok Papieża Polaka w jego misji dialogu międzyreligijnego. W 1985 roku odwiedził, jako pierwszy zwierzchnik Kościoła katolickiego synagogę w Rzymie. W meczecie w Damaszku wezwał chrześcijan i muzułmanów do wzajemnego wybaczenia win przeszłości.

2002 - Zmarł Bronisław Pawlik, aktor, reżyser teatralny. Od 1952 roku był związany ze scenami teatrów warszawskich - Narodowego, Polskiego, Ateneum, Powszechnego i Współczesnego. Zagrał Rzeckiego w filmowej adaptacji "Lalki" Bolesława Prusa, wystąpił też filmach Barei: "Miś" oraz "Mąż swojej żony", a także w serialach telewizyjnych: "Polskie drogi", "Kariera Nikodema Dyzmy" i "Alternatywy 4". Był aktorem Teatru Polskiego Radia, między innymi odtwórcą roli "Mordeczki” w cyklicznym słuchowisku "Okno na świat" Programu Trzeciego Polskiego Radia. W 1988 roku został nagrodzony "Wielkim Splendorem” - prestiżową nagrodą przyznawaną przez Zespół Artystyczny Teatru Polskiego Radia dla aktorów-wykonawców słuchowisk radiowych. Urodził się 8 stycznia 1926 roku.

2006 - Zmarła Lillian Asplund, Amerykanka, ostatnia żyjąca ocalona pasażerka "Titanica". Po katastrofie opowiadała dziennikarzom, że pamięta wiele sytuacji, ale najbardziej tę, gdy pokładowa orkiestra grała melodię "wysłuchać proszę chciej” oraz moment, gdy wraz z matką i bratem, widzieli tonący statek z ojcem i braćmi na pokładzie. W momencie katastrofy miała pięć lat. Kiedy "Titanic" uderzył w górę lodową, ojciec Asplund obudził całą rodzinę i włożył do kieszeni dokumenty oraz pieniądze. Lillian wraz z matką i bratem Felixem zostali umieszczeni w szalupie. Została uratowana przez RMS "Carpathia". Urodziła się 21 października 1906 roku.

2013 - Zmarła Maria Okońska, uczestniczka Powstania Warszawskiego, bliska współpracownica kardynała Stefana Wyszyńskiego. W 1948 roku aresztowana przez UB za działalność duszpasterską. Była świadkiem składania przez kardynała Wyszyńskiego Jasnogórskich Ślubów Narodu. Była założycielką Instytutu Prymasa Wyszyńskiego. W 2009 roku została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodziła się 16 grudnia 1920 roku.

2013 - Zmarł Waldemar Szysz, malarz i grafik, wykładowca Europejskiej Akademii Sztuki w Warszawie, założyciel i opiekun artystyczny Galerii Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie i Galerii Norwid w Lublinie, autor ponad 20 wystaw indywidualnych. Urodził się 22 lutego 1958 roku.

2015 - Zmarł Włodzimierz Wilkosz, aktor. Występował między innymi w teatrach - Wrocławia, Szczecina i Warszawy. Zagrał w filmach: "Wilczy bilet", "Cała naprzód", "Czwartki ubogich". Urodził się 5 lipca 1928 roku.

2016 - Zmarł Lucjan Pracki, dziennikarz, publicysta, pułkownik Wojska Polskiego w stanie spoczynku, działacz kombatancki oraz społeczny, współzałożyciel i wieloletni wiceprezes Fundacji "Warszawa Walczy 1939-1945”. W czasie II wojny światowej należał do Armii Krajowej. W okresie PRL był członkiem misji wojskowej w Korei. Był dziennikarzem "Polski Zbrojnej”, "Żołnierza Wolności” oraz redaktorem "Głosu Pracy”. Był również dyrektorem Czołówki Filmowej Wojska Polskiego. Urodził się 8 czerwca 1923 roku.

2017 - Zmarł Youssef Anis Abi-Aad, libański duchowny katolicki posługujący w Syrii, arcybiskup Aleppo w latach 1997-2013. Arcybiskupem Aleppo mianował go papież Jan Paweł II. W listopadzie 2013 ze względu na wiek na ręce papieża Franciszka złożył rezygnację z zajmowanej funkcji. Urodził się 12 stycznia 1940 roku.

2017 - Zmarł Min Bahadur Sherchan, nepalski himalaista. 25 maja 2008 został najstarszym zdobywcą Mount Everest w historii, pobijając rekord należący do Katsusuke Yanagisawy, który rok wcześniej zdobył szczyt, mając 71 lat. W 2013 rekord Sherchana został pobity przez Yuichiro Miurę. Nepalczyk zmarł na Mont Everest podczas próby odzyskania rekordu. Urodził się 20 czerwca 1931 roku.

2018 - Zmarł Paolo Ferrari, włoski aktor filmowy, radiowy i telewizyjny. W 1938 roku, w wieku dziewięciu lat, zadebiutował, jako syn kuriera w historycznym filmie Alessandra Blasettiego "Ettore Fieramosca". Stał się znany, jako Balilla Paolo, postać grana w licznych programach radiowych dla dzieci i młodzieży. Urodził się 26 lutego 1929 roku.

2019 - Urodził się Archie Mountbatten-Windsor, potomek brytyjskiej rodziny królewskiej, syn Henryka, księcia Sussexu, i jego żony Meghan, księżnej Sussexu, wnuk króla Karola III. Zajmuje szóste miejsce w linii sukcesji brytyjskiego tronu. Poprzez swojego przodka, Jana Wilhelma Friso, księcia Oranii spokrewniony jest ze wszystkimi rodzinami królewskimi i książęcymi panującymi w Europie. 8 stycznia 2020 jego rodzice ogłosili, że rezygnują z pełnienia oficjalnych obowiązków w rodzinie królewskiej i przeprowadzają się do Ameryki Północnej. 5 rocznica

2020 - Zmarł Brian Howe, angielski piosenkarz rockowy i kompozytor, najlepiej znany jako główny wokalista Bad Company. Urodził się 22 lipca 1953 roku.

2021 - Zmarł Bolesław Pawlus, śpiewak operowy, tenor, związany z Operą Śląską w Bytomiu. Wykształcony między innymi w mediolańskiej La Scali i w Accademii di Santa Cecilia w Rzymie, podczas swojej ponad 35 letniej kariery zagrał między innymi Księcia Mantui w Rigoletcie, Manrico w Trubadurze, Alfreda w Traviatcie, Radamesa w Aidzie, Don Joségo w Carmen. Urodził się 12 grudnia 1929 roku.

2022 - Zmarł Mirosław Pietrewicz, polityk i ekonomista, profesor nauk ekonomicznych. W latach 1993-1996 kierował Centralnym Urzędem Planowania w rządach Waldemara Pawlaka, Józefa Oleksego i Włodzimierza Cimoszewicza. Następnie był wicepremierm i ministrem skarbu państwa. Zasiadał też w Sejmie III kadencji w latch 1997-2001 zaś od 2014 do 2010 roku był czlonkiem Rady Polityki Pieniężnej. Urodził się 2 stycznia 1941 roku.

2023 - Zmarł Jacek Kęcik, reżyser i scenarzysta widowisk i programów telewizyjnych, a także reklam. W latach 1989-1991 był dyrektorem artystycznym Odeon CMC, pierwszej firmy produkującej filmy reklamowe w Polsce. Urodził sie 11 stycnia 1958 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »