Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-04-25, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

25 kwietnia - Dzień Świadomości Alienacji Rodzicielskiej.

25 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem, ustanowiony przez Ligę Niedosłyszących.

25 kwietnia - Międzynarodowy Dzień DNA - święto biologów molekularnych, przyjęte na pamiątkę ogłoszenia wyników badan, dowodzących, że DNA ma strukturę podwójnej helisy.

25 kwietnia - Światowy Dzień Malarii, ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia.

25 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Pracownika Administracyjnego.

25 kwietnia - Światowy Dzień Pingwina.
1333 - W katedrze wawelskiej arcybiskup gnieźnieński Janisław koronował Kazimierza III Wielkiego i jego żonę Aldonę Annę Giedyminównę na króla i królową Polski. Za panowania Kazimierza Wielkiego Polska stopniowo przekształciła się w silny organizm polityczny. Skarb był pełen, wzrosła liczba miast, wsi i zamków, rozwijał się handel, zreformowano skarb, administrację i prawo. Terytorium państwa wzrosło niemal trzykrotnie.

1459 - W Chebie został zawarty traktat między Królestwem Czech a Saksonią, w którym wytyczono wspólną granicę, jedną z najstarszych do dzisiaj istniejących w Europie. Granica między Czechami i Niemcami ma 646 kilometrów długości i biegnie od trójstyku z Austrią wzdłuż Szumawy i Lasu Czeskiego, następnie zakręca na północny wschód i biegnie wzdłuż Rudaw do trójstyku z Polską. 565 rocznica

1507 - Niemiecki kosmograf Martin Waldseemüller na swej mapie "Universalis Cosmographia" po raz pierwszy użył nazwy Ameryka dla niedawno odkrytego kontynentu na zachodzie. W wydanej równocześnie książce "Cosmographiae Introductio" Martin Waldseemüller wyjaśnił, że nazwa nowego kontynentu została nadana na cześć włoskiego podróżnika Amerigo Vespucciego.

1595 - Zmarł Torquato Tasso, włoski poeta, przedstawiciel późnego renesansu. Jego poemat epicki "Jerozolima wyzwolona” należy do największych osiągnięć poezji włoskiej. Urodził się 11 marca 1544 roku.

1744 - Zmarł Anders Celsius, Celsjusz, szwedzki fizyk i astronom, profesor uniwersytetu w Uppsali, twórca 100-stopniowej skali termometrycznej, nazwanej później jego imieniem. Zaproponował wykorzystanie w pomiarach temperatury dwóch punktów, topnienia lodu oraz wrzenia wody, i podzielenia skali pomiędzy nimi na 100 stopni. Urodził się 27 listopada 1701 roku. 280 rocznica

1770 - Zmarł Jean-Antoine Nollet, francuski fizyk eksperymentalny, duchowny katolicki, wynalazca elektrometru, twórca teorii o przepływie ładunku elektrycznego na skutek przyciągania i odpychania pomiędzy naładowanymi ciałami oraz teorii o możliwym korzystnym wpływie elektryczności na organizmy żywe. Urodził się 19 listopada 1700 roku.

1792 - Rewolucja francuska: Claude Joseph Rouget de Lisle napisał słowa i muzykę "Marsylianki". Pieśń została stworzona podczas wymarszu rewolucyjnej Armii Renu. Stąd jej oryginalna nazwa to: "Chant de marche de l'Armée du Rhin" lub "Chant de guerre pour l'armée du Rhin" - "Marsz wojenny Armii Renu" lub "Pieśń wojenna Armii Renu". Jej pierwsze wykonanie nastąpiło dzień później. Zdobyła wielką popularność w okresie rewolucji francuskiej. Wówczas, jako pierwsi śpiewali ją żołnierze z Marsylii, biorący udział w walkach o pałac Tuileries w Paryżu. Tak powstała jej nowa nazwa, najpierw "Marche de Marseille", a później ostatecznie "La Marseillaise", czyli "Marsylianka". 14 lipca 1795 została ogłoszona hymnem państwowym, zastępując zniesioną w 1792 pieśń "Vive la Henri IV".

1792 - Rewolucja francuska: wykonano pierwszy wyrok śmierci przy użyciu gilotyny. Nazwa gilotyna pochodzi od nazwiska pomysłodawcy zastosowania tego urządzenia, deputowanego do Zgromadzenia Narodowego z Paryża i chirurga Josepha Ignace Guillotina. Gilotynę stosowaną we Francji opracował inny lekarz, członek Académie Chirurgicale - Antoine Louis, a wykonał - niemiecki producent klawesynów Tobias Schmidt. Pierwszą osobą ściętą na gilotynie był rabuś, który grasował na traktach - Nicolas J. Pelletier. Najsłynniejszymi osobami straconymi na gilotynie byli król Ludwik XVI, królowa Maria Antonina Austriaczka, Georges Danton i ten, który sam był w znacznym stopniu odpowiedzialny za terror rewolucyjny - Maximilien de Robespierre.

1809 - Polskie wojska wygrały bitwę pod Radzyminem z armią austriacką. Bitwa ta była punktem zwrotnym wojny polsko-austriackiej 1809 roku. Polacy wygrali wojnę i Księstwo Warszawskie powiększyło się o obszar tak zwanej Nowej Galicji i okolice Zamościa. 215 rocznica

1810 - Urodził się Teodor Teofil Matecki, lekarz, działacz społeczny, członek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, inicjator wystawienia pomnika Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zapoczątkował, wraz z Ignacym Zielewiczem i Piotrem Seckim, nowoczesną chirurgię w Wielkim Księstwie Poznańskim stosując przy operacjach znieczulenie ogólne przy użyciu eteru i chloroformu. Zmarł 15 maja 1886 roku.

1817 - Urodził się Édouard-Léon Scott de Martinville, francuski zecer i księgarz, twórca pierwszego znanego urządzenia do zapisu dźwięku, nazwanego przez niego fonautografem i opatentowanego we Francji w 1857 roku. Był zafascynowany ideą graficznego utrwalenia dźwięku. W 1857 roku opracował wzorowane na błonie bębenkowej i kosteczkach słuchowych urządzenie, podobne częściowo do późniejszego fonografu Thomasa Edisona. Aparat składał się z tuby i membrany, która, pobudzona falami dźwiękowymi, drgała, co poruszało rylec dotykający do papierowego cylindra. Scott nie opracował natomiast metody odtwarzania swoich nagrań, ograniczając się do ich zapisu, który miał służyć do badań nad właściwościami fal dźwiękowych. Zmarł 26 kwietnia 1879 roku.

1822 - Urodził się James Lord Pierpont, amerykański autor tekstów piosenek, muzyk, kompozytor i organista. Napisał i skomponował melodię do standardu bożonarodzeniowego, piosenki "Jingle Bells” z 1857 roku. Utwór ten stał się jednym z symboli Bożego Narodzenia i jest jedną z najczęściej granych i najłatwiej rozpoznawalnych piosenek na świecie. W 1970 nazwisko Pierpointa zostało umieszczone w hali sław Songwriters Hall of Fame. Zmarł 5 sierpnia 1893 roku.

1840 - Trzęsienie ziemi o sile około pięciu stopni w skali Richtera nawiedziło okolice Pienin, na zachód od Czorsztyna. Odnotowano zniszczenia w Szczawnicy, Krościenku, Maniowach, Tylmanowej i Zaberzu.

1840 - Zmarł Siméon Denis Poisson, francuski mechanik teoretyk, fizyk i matematyk. Od jego nazwiska pochodzi wiele nazw pojęć matematycznych, między innymi "całka Poissona", "równanie różniczkowe Poissona” oraz "twierdzenie Poissona”. Urodził się 21 czerwca 1781 roku.

1874 - Urodził się Guglielmo Marconi, włoski elektrotechnik, pionier radiotechniki, wynalazca radia. W 1902 roku uzyskał łączność radiotelegraficzną przez Ocean Atlantycki. W 1909 otrzymał wraz z Karlem Braunem nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za swój wkład w rozwój telegrafii bez drutu. Zmarł 20 lipca 1937 roku. 150 rocznica

1880 - Urodził się Michaił Fokin, rosyjski tancerz i choreograf, solista Teatru Maryjskiego w Petersburgu, tancerz i choreograf Baletów Rosyjskich Diagilewa, reformator baletu. W 1914 roku opublikował pięć zasad zmian w balecie, które stały się podstawą współczesnej sztuki baletowej. Autor ponad 60 baletów, z których najbardziej znane są "Pietruszka”, "Szeherezada”, "Ognisty ptak”, "Sylfidy”. Zmarł 22 sierpnia 1942 roku.

1890 - Urodziła się Stefania Zahorska, pisarka, felietonistka, historyk sztuki. Autorka monografii malarzy oraz szkiców o plastyce i filmie. Od 1941 roku przebywała w Anglii, gdzie aktywnie uczestniczyła w życiu kulturalnym londyńskiego środowiska emigracyjnego, była współzałożycielką Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Zmarła 6 kwietnia 1961 roku.

1900 - Urodził się Wolfgang Pauli, szwajcarski fizyk, jeden z twórców mechaniki kwantowej. W 1925 roku sformułował regułę, według której dwa elektrony nie mogą znajdować się w tym samym stanie kwantowym, za co 20 lat później otrzymał Nagrodę Nobla. Zmarł 15 grudnia 1958 roku.

1902 - Urodziła się Jo Mihaly, niemiecka tancerka, aktorka, pisarka, działaczka społeczna, autorka najsłynniejszego dziecięcego dziennika z I wojny światowej. Od sierpnia 1914 do listopada 1918 spisywała dziennik, w którym zawarła informacje na temat Piły, swojej rodziny i przyjaciół. Opisała pracę babki w punkcie Czerwonego Krzyża na dworcu kolejowym w Pile. Dziennik odnalazła przypadkowo po latach. Pierwsze wydanie ukazało się w 1982 roku. Wraz z mężem Jo Mihaly angażowała się w działalność opozycyjnych i antynazistowskich lewicowych organizacji. Zmarła 29 marca 1989 roku.

1905 - Zmarł Samuel Siegfried Karl von Basch, austriacki lekarz, fizjolog, wynalazca sfigmomanometru, który, jako pierwszy był wykorzystywany w klinicznym pomiarze ciśnienia krwi. Von Basch przebadał nim 100 tysięcy pacjentów. Urodził się 9 września 1837 roku.

1912 - Zmarł Wacław Rolicz-Lieder, poeta końca XIX wieku, prekursor Młodej Polski. Kojarzony z początkami polskiego symbolizmu. Bliski przyjaciel i tłumacz niemieckiego poety Stefana George’a. Urodził się 27 września 1866 roku.

1915 - Urodził się Hieronim Powiertowski, profesor medycyny, pracownik między innymi Śląskiej Akademii Medycznej oraz Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Neurochirurgów. Opracował metodę leczenia kraniosynostozy - wady wrodzonej polegającej na zarośnięciu szwów czaszkowych. Zmarł 21 stycznia 1983 roku.

1917 - Urodziła się Ella Fitzgerald, amerykańska wokalistka jazzowa, zaliczana do najwybitniejszych śpiewaczek w historii muzyki jazzowej i rozrywkowej. Miała niezwykłe warunki wokalne, głos obejmujący trzy oktawy i perfekcyjną dykcję. Otrzymała 13 nagród Grammy i sprzedała ponad 40 milionów płyt. Solową karierę rozpoczęła na początku lat 40. XX wieku śpiewając w klubach Nowego Jorku. Po II wojnie światowej występowała między innymi w zespole Jazz at the Philharmonic, z którym koncertowała w Europie, między innymi w Polsce w 1965 roku. Zmarła 15 czerwca 1996 roku.

1919 - W Weimarze powołano do życia uczelnię Bauhaus, powstałą z połączenia Akademii Sztuk Pięknych i Szkoły Rzemiosł Artystycznych, działającą później w Dessau i Berlinie. Została utworzona przez Waltera Gropiusa. Istniała do 1934 roku. Określenie "Bauhaus" jest używane potocznie, jako nazwa stworzonego przez nią kierunku architektonicznego, jednego z odłamów niemieckiego modernizmu. 105 rocznica

1920 - W czasie wojny polsko-bolszewickiej polska armia rozpoczęła wyprawę kijowską. Po zwycięstwie nad Armią Czerwoną Wojsko Polskie i sprzymierzona armia Ukraińskiej Republiki Ludowej zajęły Kijów 7 maja. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego starając się, aby miejscowa ukraińska ludność nie odebrała czasowej obecności polskich wojsk, jako okupacji, poleciła, aby na siedzibach urzędów wywieszać wyłącznie ukraińskie flagi, a polskie tylko na budynkach zajmowanych przez polskie dowództwo.

1920 - Dwa lata po zakończeniu I wojny światowej Francja i Wielka Brytania podzieliły między siebie bliskowschodnie prowincje pokonanego Imperium Osmańskiego. Kontrola Francji i Wielkiej Brytanii nad tymi terytoriami została zalegalizowana poprzez system mandatowy Ligi Narodów. Rada państw Ententy przyznała Francji terytorium obejmujące Syrię i Liban, a Wielkiej Brytanii terytorium obejmujące Irak, Palestynę i Jordanię. Władza Francji i Wielkiej Brytanii nad tymi terytoriami zakończyła się po II wojnie światowej, po powstaniu na Bliskim Wschodzie niepodległych państw.

1923 - Urodziła się Anita Björk, szwedzka aktorka teatralna i filmowa. Występowała na scenie od 1945 roku w repertuarze klasycznym. Największą sławę przyniósł jej udział w filmowej wersji dramatu Augusta Strindberga "Panna Julia z 1951 roku. Wystąpiła także w dramacie Anji Breien Polowanie na czarownice z 1981. Zmarła 24 października 2012 roku.

1924 - Urodził się Władysław Cianciara, żołnierz Armii Krajowej, pseudonim "As", po wojnie działacz Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Od 1941 roku współpracował z konspiracyjną organizacją Wolność, Równość, Niepodległość - Polska Partia Socjalistyczna. Od 1944 należał do partyzanckiego plutonu w składzie baonu "Tygrys" w 74. Pułku Piechoty AK „Chrobry”. Po wojnie skończył studia ekonomiczne i został księgowym, jednocześnie angażował się w działalność społeczna w PTTK, w rejonie świętokrzyskim. Zmarł 12 grudnia 1982 roku. 100 rocznica

1926 - Urodził się Tadeusz Janczar, popularny aktor filmowy i teatralny, jeden z czołowych artystów Polskiej Szkoły Filmowej. Grał w obrazach "Kanał", "Pożegnania", "Piątka z ulicy Barskiej”, "Krajobraz po bitwie” oraz w serialu "Dom". Występował w Polskim Radiu, między innymi w roli Stacha w powieści radiowej "Matysiakowie". Zmarł 31 października 1997 roku.

1927 - Urodził się Albert Uderzo, francuski rysownik i scenarzysta komiksowy pochodzenia włoskiego, współautor - z René Goscinnym - opowieści o Asteriksie. W 1985 został odznaczony Legią Honorową. Zmarł 24 marca 2020 roku.

1930 - Urodził się Marek Kwiatkowski, historyk sztuki, muzealnik, varsavianista, pierwszy dyrektor Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie. Zmarł 10 sierpnia 2016 roku.

1937 - Zmarł Teodor Toeplitz, działacz spółdzielczy, radny miasta stołecznego Warszawy. Od 1925 roku był działaczem Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej i jej wieloletnim prezesem. W ramach zaangażowania spółdzielczego doprowadził do powstania Związku Miast Polskich, a także Towarzystwa Urbanistów Polskich. Członek Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie. Urodził się 3 lipca 1875 roku.

1937 - Zmarł Michał Drzymała, chłop wielkopolski, który stał się symbolem walki o polskość w zaborze pruskim. Od 1904 roku toczył spór z władzami pruskimi o postawienie domu na własnej ziemi. Nie otrzymawszy pozwolenia, zamieszkał w codziennie przesuwanym wozie cyrkowym. Wóz Drzymały stał się symbolem walki Polaków z germanizacją. Michał Drzymała został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 13 września 1857 roku.

1938 - Zmarł Aleksander Świętochowski, publicysta, prozaik, dramaturg, filozof. Uważany za czołowego ideologa polskiego pozytywizmu, autor manifestu "My i wy” z 1871 roku, zawierającego założenia programowe tego kierunku. Urodził się 18 stycznia 1849 roku. 1940 - Urodził się Al Pacino, amerykański aktor, producent filmowy pochodzenia włoskiego. Drogę do kariery otworzył mu film "Ojciec chrzestny” Francisa Forda Coppoli. W 1993 roku otrzymał Oscara za rolę niewidomego podpułkownika Franka Slade'a w filmie "Zapach kobiety". W 2007 roku odebrał Oscara za całokształt kariery aktorskiej.

1940 - Zmarł Wilhelm Dörpfeld, archeolog niemiecki, znawca architektury starożytnej Grecji. Był między innymi odkrywcą w Pergamonie ruin starożytnego miasta oraz Wielkiego Ołtarza Zeusa. Opracował metodę datowania starożytnych stanowisk archeologicznych. Urodził się 26 grudnia 1853 roku.

1942 - W Warszawie urodziła się Ewa Wiśniewska, aktorka, przez wiele lat związana ze stołecznym Teatrem Ateneum, obecnie w zespole Teatru Narodowego. Wystąpiła w filmach "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz", "Halo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy", "Paciorki jednego różańca", "Dolina Issy", "Cudzoziemka", "Ogniem i mieczem", "Stara baśń. Kiedy Słońce było bogiem", a także w serialu "Doktor Ewa". W 2003 roku za "wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej" została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1943 - Rząd radziecki ogłosił komunikat o zerwaniu stosunków dyplomatycznych z rządem polskim w Londynie, zarzucając mu antysowiecką kampanię w zmowie z III Rzeszą. Rzeczywistym powodem tej decyzji było ujawnienie przez Niemców masowych grobów Polaków w Katyniu oraz zwrócenie się polskiego rządu do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie sprawy katyńskiej. Stało się to 17 kwietnia 1943 roku, kiedy strona polska złożyła oficjalną notę w Genewie. Wcześniej o wszczęcie dochodzenia zwrócili się Niemcy. Sowieci wykorzystali ten fakt, by zerwać stosunki dyplomatyczne z rządem polskim w Londynie.

1943 - Niemiec Wilhelm Schuhmacher, funkcjonariusz gestapo, rozstrzelał na cmentarzu w Nowym Żmigrodzie na Podkarpaciu 16 niepełnosprawnych Łemków, Romów i Żydów. Po aresztowaniu w 1947 roku, przez żandarmerię francuską został przekazany stronie polskiej. Schuhmacher został skazany przez Sąd Okręgowy w Jaśle, na karę śmierci. Wyrok na zbrodniarzu wojennym wykonano 22 października 1949 roku w Rzeszowie.

1944 - Zmarł Emil Godlewski, profesor biologii i embriologii, organizator ruchomych kolumn sanitarnych i szpitali przejściowych w małych miastach w czasie I wojny światowej, a także akcji szczepień przeciwko czerwonce bakteryjnej, cholerze, ospie prawdziwej oraz durowi brzusznemu i osutkowemu. Urodził się 12 sierpnia 1875 roku. 80 rocznica

1945 - W San Francisco rozpoczęła się konferencja założycielska Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wzięło w niej udział 50 państw - pierwszych członków organizacji. Podczas konferencji, 25 czerwca, podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, akt prawny regulujący działalność ONZ. Za członka ONZ od założenia uznawana jest też Polska, której przedstawiciele nie zostali zaproszeni na konferencję w San Francisco. Mimo nieobecności przedstawicieli polskiego rządu na konferencji założycielskiej, w uznaniu dla wkładu w zwycięstwo nad faszyzmem Polskę zaliczono do grona członków pierwotnych organizacji, dopasowując odpowiednio brzmienie artykułu 3. Karty Narodów Zjednoczonych. Polska podpisała ją 15 października 1945 roku i ratyfikowała następnego dnia.

1945 - Podczas II wojny światowej w Torgau nad Łabą doszło do spotkania wojsk amerykańskich z wojskami radzieckimi. Dzień później spotkanie to zainscenizowano ponownie przed kamerami filmowymi i w formie kroniki filmowej obiegło ono świat.

1945 - Brytyjskie lotnictwo przeprowadziło dywanowy nalot na Berghof, rezydencję i kwaterę główną Adolfa Hitlera w Bawarii. Bombardowania dokonała formacja 255 bombowców RAF z licznym udziałem polskich lotników i dywizjonów. Rezydencja w Alpach Salzburskich została poważnie uszkodzona, a większa część wnętrz uległa wypaleniu. Reszty dokonała okoliczna ludność, całkowicie plądrując ruiny i rozległe podziemia wybudowane pod całym kompleksem, jako schrony.

1945 - Urodził się Björn Ulvaeus, szwedzki autor tekstów piosenek, kompozytor, gitarzysta oraz wokalista i współzałożyciel zespołu ABBA. W 1974 roku w barwach Szwecji zespół wygrał 19. Konkurs Piosenki Eurowizji z utworem "Waterloo”. Po rozpadzie grupy, wraz z Bennym Anderssonem rozpoczął twórczość musicalową. W 1984 roku premierę miał ich musical "Szachy”, w 1995 "Krystyna z Duvemali”, a w 1999 roku "Mamma Mia!”, którego scenariusz oparty był na przebojach zespołu ABBA.

1946 - Urodził się Andrzej Seweryn. Choć jego ojciec marzył o synu oficerze, Andrzej Serweryn od najmłodszych lat interesował się teatrem. W 1968 ukończył warszawską PWST i rozpoczął pracę w Teatrze Ateneum, z którym był związany do 1980 roku. Wystąpił też w wielu liczących się polskich filmach, współpracował między innymi z Andrzejem Wajdą, Krzysztofem Zanussim i Jerzym Hoffmanem. Po sukcesach w kraju wyjechał do Francji, gdzie stał się jednym z najbardziej poważanych artystów. Jest członkiem Comedie Francaise i jest drugim w historii tego teatru aktorem obcego pochodzenia, któremu zaproponowano pracę w prestiżowej grupie. W 2010 roku wrócił do Polski. 1 stycznia 2011 objął stanowisko dyrektora Teatru Polskiego

1947 - Urodził się Johan Cru?ff, holenderski piłkarz grający na pozycji ofensywnego pomocnika, reprezentant kraju, trener. Jeden z najlepszych zawodników w historii piłki nożnej. Wychowanek Ajaxu Amsterdam, zawodnik hiszpańskiej FC Barcelony, amerykańskiego Los Angeles Aztecs, Washington Diplomats, hiszpańskiego Levante oraz Feyenoordu, trzykrotny zdobywca Złotej Piłki. Z reprezentacją Holandii zdobył wicemistrzostwo świata w 1974 roku oraz brązowy medal mistrzostw Europy w 1976. Jako trener prowadził Ajax oraz FC Barcelonę, która pod wodzą Cruijffa nazywana była "Dream Teamem" oraz reprezentację Katalonii. Poza Holandią jego nazwisko zapisywane jest często, jako Cruyff. Zmarł 24 marca 2016 roku w Barcelonie.

1953 - W czasopiśmie „Nature” opublikowano pracę Jamesa Deweya Watsona i Francisa Cricka opisującą model budowy przestrzennej podwójnej helisy DNA. Odkrycie to, nagrodzone potem Noblem, zrewolucjonizowało biologię i medycynę.

1955 - Urodził się Kim Eric Drexler, amerykański fizyk. W 1986 roku wydał książkę "Motory tworzenia”, w której po raz pierwszy użył słowa nanotechnologia. W 1991 roku obronił pierwszy na świecie w dziejach nauki doktorat z nanotechnologii molekularnej.

1957 - W Warszawie rozpoczął obrady I Zjazd Związku Młodzieży Socjalistycznej, organizacji młodzieżowej będącej "kuźnią kadr" PZPR, podporządkowanej jej ideologicznie i politycznie.

1961 - Amerykanin Robert Noyce uzyskał patent na układ scalony. Wcześniej, 6 lutego 1959 roku, układ scalony opatentował inny Amerykanin Jack Kilby. Przez lata Noyce i Kilby toczyli walkę prawną o prawo do patentu. Obecnie obaj są uznawani za twórców układów scalonych.

1962 - Premiera filmu "Jutro premiera" w reżyserii Janusza Morgensterna. Jest to satyra na środowisko teatralne, oparta na dość karkołomnym pomyśle: to film o teatrze, na podstawie sztuki o wystawianiu przedstawienia. "Trzeci dzwonek" jest tytułem jednocześnie literackiej podstawy scenariusza i przedstawienia ukazanego w filmie. Główne role zagrali: Gustaw Holoubek, Irena Malkiewicz i Aleksander Bardini.

1967 - Premiera komedii muzycznej "Kochajmy syrenki" w reżyserii Jana Rutkiewicza. Akcja toczy się na Mazurach. Dwaj przyjaciele - Marek i Aleksander - kupują używaną, dwucylindrową syrenkę. Ponieważ do spłaty wozu brakuje im pieniędzy, podejmują pracę akwizytorów. Wkrótce popadają w konflikt z muzykami Pimonowem i Łaputem. W filmie wystąpił zespół Tajfuny oraz zespół Janusza Senta. Główne role zagrali: Bohdan Łazuka, Jacek Fedorowicz i Czesław Wołłejko.

1968 - Zmarł Tadeusz Bocheński, konferansjer, jeden z pierwszych spikerów warszawskiej rozgłośni Polskiego Radia, nestor polskich spikerów. Po raz pierwszy stanął przed mikrofonem 26 kwietnia 1926 roku. Urodził się w 11 października 1900 roku.

1971 - Zakończyła się radziecka misja kosmiczna Sojuz 10, której celem było zadokowanie do stacji kosmicznej Salut 1, dokonanie wyznaczonych zadań i powrót na ziemię. Misja przebiegła z komplikacjami, a załoga przeżyła chwile zagrożenia życia, ponieważ okazało się, że systemy podtrzymywania życia w stacji Salut działały tylko w 25 procentach. Najpierw Sojuz nie mógł zadokować do stacji Salut 1, a kiedy załodze udało się to zrobić - przez kilka godzin trwały próby oddzielenia się Sojuza od stacji. Podczas powrotu na Ziemię nastąpiła kolejna awaria - kapsuła wypełniła się trującym dymem. Załodze jednak udało się przeżyć i wylądować.

1974 - W Portugalii grupa oficerów o poglądach lewicowych przeprowadziła wojskowy zamach stanu, w wyniku którego obalono dyktatorskie rządy następcy Antónia Salazara - Marcela Caetana. Zamach stanu został przeprowadzony pokojowo, a jedynymi ofiarami były cztery osoby zastrzelone przez funkcjonariuszy policji politycznej PIDE podczas oblężenia jej siedziby. Zamach został nazwany "rewolucją czerwonych goździków” od kwiatów, które Portugalczycy wkładali do karabinów żołnierzy i policjantów. 50 rocznica

1976 - Zmarł Carol Reed, brytyjski reżyser, twórca filmów dokumentalnych i spektakli teatralnych. Współpracował z największymi gwiazdami kina między innymi: Burtem Lancasterem i Mią Farrow. Światową sławę przyniósł mu dokument "Niepotrzebni mogą odejść". Otrzymał Oscara za musical "Oliver!". Urodził się 30 grudnia 1906 roku.

1980 - 146 osób, 138 pasażerów i ośmiu członków załogi, zginęło w katastrofie Boeinga 727 brytyjskich linii Dan-Air, do której doszło podczas podchodzenia do lądowania na Teneryfie w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Czarterowy samolot z powodu dużej liczby podchodzących do lądowania maszyn został skierowany przez obsługę lotniska Los Rodeos do dodatkowego okrążenia wyspy. W czasie okrążania Teneryfy uderzył w chmurze w zbocze góry na wysokości około 1600 metrów.

1981 - W klubie studenckim "Od Nowa” w Toruniu odbył się pierwszy koncert grupy Republika. W 2002 roku po śmierci lidera i wokalisty Grzegorza Ciechowskiego grupa została definitywnie rozwiązana.

1988 - Początek kilkumiesięcznej fali strajków, które pośrednio przyczyniły się do podjęcia próby porozumienia między komunistyczną władzą a opozycją w ramach obrad Okrągłego Stołu. 25 kwietnia rozpoczął się strajk załogi MPK w Bydgoszczy i Inowrocławiu. Dzień później stanęła Huta imienia Lenina w Krakowie. Strajkujący domagali się podwyżek płac i przywrócenia do pracy działaczy Solidarności wyrzuconych w stanie wojennym. W kolejnych tygodniach strajkowano też w wielu innych przedsiębiorstwach, między innymi w Hucie Stalowa Wola, Stoczni Gdańskiej, Kopalni Manifest Lipcowy w Jastrzębiu-Zdroju, porcie w Szczecinie.

1992 - Otwarto Muzeum Czarnobylskie w Kijowie. Powstało jako pomnik ofiar katastrofy elektrowni atomowej w Czarnobylu. Zostało otwarte w przeddzień szóstej rocznicy katastrofy w specjalnie na ten cel przystosowanym budynku straży pożarnej. 25 kwietnia 1998 w 12. rocznicę awarii elektrowni atomowej prezydent Łeonid Kuczma podniósł muzeum czarnobylskie do rangi narodowego. Ekspozycję tworzą tysiące zdjęć przedstawiających wysiedlonych mieszkańców Prypeci i okolicznych wiosek. Uzupełniają ją krótkie filmy pokazujące miasto w 1986 oraz później, jako wymarłego miasta. Przed muzeum są zaparkowane dwa samochody UAZ 469B i RAF 2203158, które brały udział w akcji ratunkowej po awarii elektrowni. Symbolem muzeum jest obumarła w połowie jabłoń - drzewo poznania dobra i zła.

1995 - Zmarła Ginger Rogers, amerykańska aktorka i tancerka. Wraz z Fredem Astaire'm tworzyli najlepszy duet tańczących aktorów, zagrali razem w 10 filmach. W 1940 roku postanowiła zmienić artystyczny wizerunek i wystąpiła w dramacie "Kitty Foyle", za który zdobyła Oscara. W 1991 roku wydała autobiografię "Ginger, moja historia". Urodziła się 16 lipca 1911 roku.

1997 - Sejm uchwalił ustawę o Polskiej Akademii Nauk.

1998 - Wszedł w życie Konkordat między Polską a Stolicą Apostolską. Umowa została podpisana pięć lat wcześniej przez Krzysztofa Skubiszewskiego, ministra spraw zagranicznych w rządzie Hanny Suchockiej i arcybiskupa Józefa Kowalczyka, ówczesnego Nuncjusza Apostolskiego w Polsce. 23 lutego 1998 roku dokumenty ratyfikacyjne podpisali prezydent RP Aleksander Kwaśniewski i papież Jan Paweł II.

2002 - Południowoafrykański przedsiębiorca Mark Shuttleworth został drugim turystą kosmicznym, jako członek misji statku Sojuz TM-34 na Międzynarodową Stację Kosmiczną ISS.

2004 - Zmarła Estée Lauder, amerykańska założycielka koncernu kosmetycznego, miliarderka. Znalazła się na liście dwudziestu największych geniuszy biznesu XX wieku zamieszczonej w 1998 roku w tygodniku "Time". Podkreślała szczególne znaczenie sprzedaży, jako źródła sukcesu. Osobiście odwiedzała salony firmy i brała udział w promocjach produktów. Zmarła 25 kwietnia 2004 roku. Urodziła się 1 lipca 1906 roku. 20 rocznica

2007 - Zginęła Barbara Blida, polityk, minister budownictwa, posłanka SLD na Sejm. Popełniła samobójstwo podczas akcji przeszukiwania jej domu przez ABW, w związku z podejrzeniami o korupcję w handlu węglem. Urodziła się 3 grudnia 1949 roku.

2007 - W Moskwie odbył się pogrzeb Borysa Jelcyna, pierwszego w historii prezydenta Federacji Rosyjskiej, polityka, który doprowadził do rozwiązania Związku Radzieckiego. Był prezydentem Rosji od czerwca 1991 roku do 31 grudnia 1999. W 1991 podpisał wraz z ówczesnymi przywódcami Białorusi i Ukrainy - Stanisławem Szuszkiewiczem i Leonidem Krawczukiem - porozumienie o likwidacji Związku Radzieckiego i utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. Urodził się 1 lutego 1931 roku, a zmarł 23 kwietnia 2007.

2009 - Zmarła Jadwiga Żylińska, pisarka, autorka powieści dla młodzieży, powieści historycznych oraz słuchowisk. Jest autorką między innymi książek: "Odzyskana korona", "Złota włócznia", "Na bursztynowym szlaku", "Legenda o Liczyrzepie", "Dom, którego nie ma. Wspomnienia". Od 1951 roku współpracowała z Polskim Radiem. Urodziła się 17 sierpnia 1910 roku. 15 rocznica

2010 - Zmarł Ludwik Alfred Martel, pilot wojskowy, kapitan Wojska Polskiego, Królewskich Sił Powietrznych, uczestnik Bitwy o Anglię w czasie II wojny światowej. Urodził się 5 marca 1919 roku.

2010 - Zmarł Alan Sillitoe, angielski poeta, pisarz. Debiutował w końcu lat 50. i natychmiast uznano go za czołowego przedstawiciela brytyjskich młodych gniewnych. Autor powieści: "Z soboty na niedzielę”, "Drzewo w ogniu”, "Klucz do drzwi” i opowiadań, z których "Samotność długodystansowca” zostało przeniesione na ekran kinowy. Urodził się 4 marca 1928 roku.

2011 - Zmarł Zbigniew Motyczyński, pseudonim "Marek", ekonomista, kapitan Wojska Polskiego, w czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, założyciel, prezes, a następnie prezes honorowy Związku Piłsudczyków, współorganizator Światowego Związku Żołnierzy AK. Urodził się 6 czerwca 1925 roku.

2015 - 8964 osoby zginęły, a co najmniej 23 447 zostało rannych w wyniku trzęsienia ziemi w Nepalu. Siła wstrząsów miała 7,8 stopnia w skali Richtera. Dach nad głową straciło 490 tysięcy osób. Trzęsienie wywołało lawinę śnieżną na Mount Evereście, która zasypała jedną z baz zabijając 19 himalaistów.

2015 - Zmarł Alfred Schreyer, skrzypek i śpiewak żydowskiego pochodzenia. Był ostatnim żyjącym w Drohobyczu uczniem Brunona Schulza. Przez cztery lata uczęszczał na prowadzone przez niego zajęcia z rysunku i prac ręcznych. W czasie II wojny światowej została zamordowana cała jego rodzina. Ojciec, brat i babcia w komorze gazowej, a matka i dziadek zostali rozstrzelani. Był więźniem kilku niemieckich obozów koncentracyjnych, między innymi w Gross-Rosen i Buchenwaldzie. Urodził się 8 maja 1922 roku.

2018 - Zmarł Henryk Prajs, działacz społeczny i kombatancki pochodzenia żydowskiego. Był ostatnim żyjącym żołnierzem 3. pułku Szwoleżerów Mazowieckich imienia Pułkownika Jana Kozietulskiego w Suwałkach. Do zbiorów Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przekazał między innymi spisaną przez siebie w czasie niemieckiej okupacji historię Żydów z Góry Kalwarii. Urodził się 30 grudnia 1916 roku.

2019 - Zmarł Ryszard Żuchowski, dowódca wojskowy, generał brygady Wojska Polskiego. W latach 1996-2003 pełnił obowiązki szefa Wojsk Inżynieryjnych Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. W październiku 2000 roku na I Kongresie Stowarzyszenia Saperów Polskich został wybrany prezesem tego stowarzyszenia. Urodził się 12 listopada 1944 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Per Olov Enquist, szwedzki pisarz, autor sztuk teatralnych, publicysta i scenarzysta filmowy. Jego twórczość jest szeroko doceniana na świecie, przekładana na wiele języków. Po polsku zostały wydane między innymi "Biblioteka Kapitana Nemo", "Opowieść o Blanche i Marie", "Strącony Anioł". Autor został nagrodzony Oskarem za scenariusz sagi rodzinnej "Pele zwycięzca". Urodził się 23 września 1934 roku.

2022 - Zmarł Zygmunt Głuszek, dziennikarz i działacz sportowy, uczestnik Powstania Warszawskiego, odznaczony Krzyżem Walecznych. Publikował w Życiu Warszawy i Przeglądzie Sportowym. W latach 1971-1981 był redaktorem naczelnym miesięcznika „Lekkoatletyka”. W 1971 wydał książkę "Polscy olimpijczycy". Urodził się 22 maja 1928 roku.

2023 - Zmarł Harry Belafonte (Harold George Belafonte Jr.), amerykański piosenkarz, aktor, a także działacz społeczny. Wydał ponad 20 płyt, wśród nich "Calypso", "Homeward Bound", "Play Me" i "Paradise in Gazankulu". Na ekranie wystąpił między innymi w dramacie "Mój anioł stróż" Jána Kadára, a także w filmach "Gracz", "Pret-a-Porter" i "Kansas City" Roberta Altmana. W 1994 został odznaczony Narodowym Medalem Sztuk. Należał także do Rock and Roll Hall of Fame. Urodził się 1 marca 1927 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »