Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-04-23, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

23 kwietnia - Uroczystość Świętego Wojciecha, biskupa, męczennika, jednego z patronów Polski.

23 kwietnia - Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich, ustanowiony przez UNESCO.

23 kwietnia - Dzień Języka Angielskiego w ONZ w ramach dni języków.

23 kwietnia - Dzień Języka Hiszpańskiego.

23 kwietnia - Dzień Geografa, obchodzony w Polsce.

23 kwietnia - Anglia - Dzień Świętego Jerzego, patrona Anglii
303 - Zmarł Święty Jerzy, rzymski żołnierz, święty Kościoła katolickiego, jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli. Jako Jerzy Zwycięzca został ogłoszony wielkim męczennikiem przez Kościół prawosławny. Święty Jerzy jest patronem między innymi Anglii, Gruzji, Portugalii, Holandii, Niemiec, Szwecji, Litwy, Rosji, Bośni, Serbii, Czarnogóry i Etiopii. Nie jest znana data jego urodzin.

997 - Zginął Święty Wojciech, czeski duchowny katolicki, biskup praski, benedyktyn, misjonarz, męczennik, święty Kościoła katolickiego. Obok Matki Bożej Królowej Polski i świętego Stanisława główny patron naszego kraju. Przez katolików jest uznawany również za patrona Czech i Prus. Został zabity przez Prusów, którym przewodził niejaki Sicco, w okolicy pruskiego grodu granicznego Chollin, na południowych brzegach jeziora Drużno. Ciało świętego wykupił Bolesław Chrobry i pochował w Gnieźnie. Urodził się około 956 roku.

1155 - Papież Hadrian IV wydał "Bullę wrocławską", opisującą obszar i uposażenie diecezji wrocławskiej. Zapisano w niej ponad 50 polskich nazw osób i miejsc, dlatego też bywa nazywana Srebrną bullą śląską. Stanowi też jeden z najstarszych zabytków języka polskiego na Śląsku. Jej oryginał zaginął w 1945 roku.

1313 - Pierwsza wzmianka o Warszawie pojawia się w tytulaturze książęcej księcia warszawskiego Siemowita II. Historia miasta sięga IX wieku.

1343 - W Estonii, która była częścią królestwa Danii, wybuchło pierwsze powstanie ludowe skierowane przeciwko niemieckojęzycznym panom ziemskim. Z powodu niemieckiej dominacji, ludność rodzima została zepchnięta do roli poddanych feudalnych chłopów lub miejskiego plebsu. Po stłumieniu powstania król duński sprzedał swe inflanckie posiadłości Krzyżakom w 1346 roku.

1348 - Król Anglii Edward III ustanowił Order Podwiązki. Jest to trzecie w hierarchii odznaczenie brytyjskie. Nadanie orderu oznacza osobiste szlachectwo z tytułem "Sir" w przypadku mężczyzn lub tytułem "Lady" w przypadku kobiet.

1401 - Papież Bonifacy IX udzielił dyspensy od przeszkody małżeńskiej dla poślubienia Anny Cylejskiej przez króla Polski Władysława II Jagiełłę. Papież udzielił dyspensy, bowiem Anna była w trzecim stopniu spokrewniona z pierwszą żoną Jagiełły, Jadwigą. Przed swoją śmiercią królowa Jadwiga zaleciła Władysławowi II Jagielle, aby ten ożenił się z Anną von Cilli, córką Wilhelma von Cilli, w Polsce zwaną Anną Cylejską. Anna była wnuczką Kazimierza Wielkiego, więc jej pokrewieństwo z Piastami zapewnić miało królowi utrzymanie tronu. Do ślubu z Anną Cylejską doszło 29 stycznia 1402 roku.

1516 - W Ingolstadt zostało ogłoszone i podpisane przez księcia Bawarii Wilhelma IV "Bawarskie Prawo Czystości", które regulowało ceny piwa i wymieniało jego składniki - słód jęczmienny, wodę i chmiel. Po wprowadzeniu prawa czystości wysokiej jakości piwo z Bawarii szybko znalazło uznanie nie tylko w państwach niemieckojęzycznych, ale również w całej Europie, a samo prawo stanowiło wzór do naśladowania w innych krajach. Od 1994 dzień uchwalenia ustawy jest obchodzony w Niemczech, jako Dzień Piwa Niemieckiego.

1564 - Urodził się William Szekspir, angielski dramaturg, poeta i aktor, uważany za geniusza pióra i teatru. Jest autorem 38 sztuk i 154 sonetów, przetłumaczonych na większość języków nowożytnych. Jego dzieła, takie jak: “Sen nocy letniej”, “Romeo i Julia”, “Hamlet”, “Makbet” czy “Burza” sprawiły, że William Szekspir do dzisiaj jest uważany za niedoścignionego dramaturga wszechczasów. Pozostaje najczęściej inscenizowanym i ekranizowanym autorem sztuk w historii. Zmarł 23 kwietnia 1616 roku. 460 rocznica

1605 - Zmarł Borys Godunow, car Rosji od 1598 roku. Dbał o rozwój gospodarczy i kulturalny kraju. Prowadził kolonizację terytoriów północnej Azji na wschód od Uralu, gdzie koloniści rosyjscy założyli szereg miast, między innymi Tomsk w 1604 roku. Jednak w latach 1601-1603 wielka susza w Rosji spowodowała głód w wielu rejonach kraju, niepokoje i wędrówki zbiegłych i bezdomnych chłopów, którzy porzucili swe miejsca zamieszkania. Śmierć Borysa Godunowa rozpoczęła w Rosji okres tak zwanej wielkiej smuty, czyli anarchii i zamieszek, trwających do 1613 roku. Urodził się około 1551 roku.

1616 - Zmarł Miguel de Cervantes Saavedra, hiszpański pisarz, autor "Don Kichota" - arcydzieła literatury światowej. To jemu Cervantes zawdzięcza miano twórcy nowożytnej powieści europejskiej. Urodził się 29 września 1547 roku.

1616 - Zmarł William Szekspir, angielski dramaturg, poeta i aktor, uważany za geniusza pióra i teatru. Jest autorem 38 sztuk i 154 sonetów, przetłumaczonych na większość języków nowożytnych. Jego dzieła, takie jak: “Sen nocy letniej”, “Romeo i Julia”, “Hamlet”, “Makbet” czy “Burza” sprawiły, że William Szekspir do dzisiaj jest uważany za niedoścignionego dramaturga wszechczasów. Pozostaje najczęściej inscenizowanym i ekranizowanym autorem sztuk w historii. Urodził się 23 kwietnia 1564 roku.

1635 - W Bostonie powstała pierwsza publiczna szkoła na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Boston Latin School jest zarazem najstarszą szkołą w Ameryce. W programie nauczania jest obowiązkowa nauka łaciny. Według US News & World Report w 2019 roku szkoła zajęła 33 miejsce wśród 100 najlepszych szkół średnich w Stanach Zjednoczonych.

1775 - Urodził się William Turner, angielski malarz, znany przede wszystkim z romantycznych pejzaży. Uważany za prekursora impresjonizmu. Jego obrazy charakteryzują się pięknymi barwami. W swych pracach potrafił świetnie uchwycić grę światła. Najbardziej znane prace to: "Zachód słońca", "Deszcz, para, szybkość", "Upadek Kartaginy" oraz "Burza śnieżna na morzu". Zmarł 19 grudnia 1851 roku.

1794 - Rozpoczęła się insurekcja wileńska będąca częścią powstania kościuszkowskiego. Po zaciętej walce Wilno znalazło się pod kontrolą powstańców. Następnego dnia na placu Ratuszowym odczytano "Akt Powstania Narodu Litewskiego”, który określił jedność celów insurekcji wileńskiej z celami powstania kościuszkowskiego. 230 rocznica

1804 - Urodziła się włoska tancerka Maria Taglioni. Jej biały strój i gładkie uczesanie do dziś są elementem wyglądu tancerki klasycznej. Była najbardziej sławną tancerką XIX wieku. W licznych podróżach po całej Europie, trzykrotnie wystąpiła w Warszawie w 1838,1841oraz w 1844 roku. Zmarła 24 kwietnia 1884 roku. 220 rocznica

1810 - W kościele pod wezwaniem Świętego Rocha i Świętego Jana Chrzciciela w Brochowie został ochrzczony Fryderyk Chopin. Pochodził z polsko-francuskiej rodziny, od 21. roku życia mieszkał we Francji. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych kompozytorów wszechczasów. Zmarł w Paryżu 17 października 1849 roku.

1850 - Zmarł William Wordsworth, angielski poeta, wraz z Samuelem Taylorem Coleridge'em uznawany za prekursora romantyzmu w literaturze brytyjskiej. Jeden z tak zwanych "poetów jezior”. Poezje Wordswortha odcisnęły duży wpływ na twórczość kolejnych romantyków, także polskich. Urodził się 7 kwietnia 1770 roku.

1857 - Urodził się Ruggiero Leoncavallo, włoski kompozytor, przedstawiciel opery werystycznej, twórca muzyki baletowej, operetki i pieśni. Do jego najbardziej znanych oper należą: "Pajace", "Cyganeria" i "Zaza". Zmarł 9 sierpnia 1919 roku.

1858 - Urodził się Max Planck, niemiecki fizyk, autor prac z zakresu termodynamiki, promieniowania cieplnego, energii, dyspersji, optyki, teorii względności, a przede wszystkim teorii kwantów. Koncepcja, zgodnie z którą energia może być emitowana tylko w określonych porcjach, zwanych kwantami, dała początek mechanice kwantowej. W 1918 roku został laureatem Nagrody Nobla. Zmarł 4 października 1947 roku.

1880 - Urodził się Stanisław Knothe, inżynier górnictwa, przemysłowiec, filantrop, wspierający opiekę zdrowotną i oświatę w Zagłębiu Dąbrowskim. Budował kopalnie, a zyski z ich działalności przeznaczał na pomoc społeczną. W czasie II wojny światowej współpracował z Armią Krajową, przewoził między innymi rozkazy Delegatury Rządu na Kraj, broń, prasę podziemną, aprowizację dla oddziałów partyzanckich. W PRL Stanisław Knothe uczestniczył w uruchamianiu kopalń węgla brunatnego na Ziemiach Odzyskanych. Zmarł 28 lutego 1958 roku.

1890 - W Białej Krakowskiej, dziś dzielnicy Bielska-Białej, doszło do demonstracji robotniczej, która przerodziła się w zamieszki antysemickie. W wyniku starć z żandarmerią zginęło 11 osób.

1891 - Urodził się Siergiej Prokofiew, rosyjski kompozytor i pianista. Jest twórcą między innymi muzyki do baletów: "Romeo i Julia”, "Kopciuszek” oraz oper: "Miłość do trzech pomarańczy”, "Ognisty anioł”, "Wojna i pokój” i baśni symfonicznej "Piotruś i wilk”. Jest też autorem muzyki do filmów Siergieja Eisensteina "Aleksander Newski” i "Iwan Groźny". Był jednym z najważniejszych twórców awangardy pierwszej połowy XX wieku. Współtworzył różne nurty modernizmu, w tym futuryzm, ekspresjonizm, prymitywizm i neoklasycyzm, zachowując przy tym oryginalność i idiomatyczność stylu. Zmarł 5 marca 1953 roku.

1992 - Zmarł Sygurd Wiśniowski, pisarz, reportażysta, tłumacz, nowelista, felietonista, podróżnik. W latach 1858-1859 podróżował po Turcji i Rumunii. We Włoszech należał do oddziałów Garibaldiego, a następnie studiował w Polskiej Szkole Wojskowej w Cuneo. Od roku 1862 do 1872 podróżował po Australii, Nowej Zelandii i Fidżi. Pracował tam także, jako poszukiwacz złota, pracownik rolny, marynarz i dziennikarz. Jego felietony z podróży ukazywały się w "Gazecie Narodowej” wydawanej we Lwowie. Zostały zebrane i wydane wspólnie w 1873 roku "Dziesięć lat w Australii". Następnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych, a po powrocie do Polski zamieszkał w Galicji, gdzie kupił tereny naftowe. Reportaże Wiśniowskiego z podróży do Australii i Ameryki należą do klasyki reportaży. Komiksowa wersja jego biografii "Po australijskie złoto" ukazała się w 1987 roku. Urodził się 6 kwietnia 1841 roku.

1900 - Urodził się Stanisław Michalski, porucznik Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po agresji ZSRR na Polskę na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został zabrany w jednym z pierwszych transportów do Katynia i tam zginął z rąk funkcjonariuszy NKWD. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców. Przy jego zwłokach znaleziono legitymację urzędnika i różaniec. Został pochowany w mogile na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

1901 - Zmarł Stanisław Korab-Brzozowski, poeta okresu Młodej Polski, tłumacz literatury francuskiej. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych twórców dekadentyzmu, mistrza poetyckiej formy i stylu. Związany był z czasopismem "Chimera". Niewielka liczebnie i rozproszona po różnych czasopismach spuścizna literacka Stanisława Koraba-Brzozowskiego zebrana została pośmiertnie w tomie "Nim serce ucichło". Urodził się w 1876 roku.

1902 - Rozpoczęła się faza aktywności wulkanu Montagne Pelée na karaibskiej wyspie Martynika. W czasie jej trwania, 8 maja 1902 roku, doszło do najtragiczniejszego w skutkach wybuchu wulkanu w XX wieku. Wybuch Montagne Pelée zniszczył wówczas całkowicie pobliskie miasto Saint-Pierre, powodując śmierć około 30 tysięcy osób.

1902 - Urodził się Janusz Wojciech Libicki, prawnik, porucznik kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. W latach 1920-1921 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a następnie w III powstaniu śląskim. Po wybuchu II wojny światowej 1939, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września, został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

1906 - Urodził się Bronisław Wojciech Linke, malarz, karykaturzysta, ilustrator, twórca ekslibrisów. Współpracował między innymi ze "Szpilkami” i "Polityką”. Jego najwcześniejszy cykl rysunków - z lat 1931-1932 - nosi tytuł "Wojna”. Jednak najsłynniejszy jego cykl powstał już po wojnie, w latach 1946-56. Przedstawia wizję ruin Warszawy. Reprodukcje prac z tego cyklu zostały w 1959 roku wydane w albumie "Kamienie krzyczą" ze wstępem Marii Dąbrowskiej. Zmarł 6 października 1962 roku.

1906 - W nocy z 23 na 24 kwietnia Organizacja Bojowa PPS uwolniła z carskiego więzienia na Pawiaku 10 więźniów politycznych skazanych na karę śmierci.

1907 - Koło Polskie w Dumie przedłożyło projekt autonomii Królestwa Polskiego.

1908 - Urodził się Władysław Turowicz, inżynier, generał Pakistańskich Sił Powietrznych i ich współtwórca. Po II wojnie światowej, w czasie której służył w brytyjskim lotnictwie, nie chcąc wracać do rządzonej przez komunistów Polski, skorzystał z zaproszenia do Pakistanu. Władysław Turowicz mający doświadczenie w organizowaniu i wyposażeniu sił powietrznych, które nabył w Anglii wraz z grupą polskich wyższych oficerów lotnictwa i techników przybył do Karaczi w 1948 roku. Jego zadaniem było zorganizowanie i szkolenie sił powietrznych Pakistanu. Trzyletni kontrakt z Pakistańskimi Siłami Powietrznymi przekształcił się w stałą i pełną awansów 18-letnią pracę. Zginął w wypadku samochodowym 8 stycznia 1980 roku w Karaczi.

1910 - We Lwowie władze austriackie zarejestrowały Związek Strzelecki. Ta paramilitarna organizacja społeczno-wychowawcza działała do 1914 roku i była podstawą budowania struktur wojskowych Legionów Polskich. Do tradycji Związku nawiązują niektóre istniejące obecnie organizacje paramilitarne.

1911 - Urodził się Józef Cyrankiewicz, polityk, działacz socjalistyczny i komunistyczny, członek władz PPS i PZPR, pięciokrotny premier Polski w latach 1947-1952 i 1954-1970, przewodniczący Rady Państwa. W czasie okupacji niemieckiej oficer Związku Walki Zbrojnej. Podczas działalności konspiracyjnej zorganizował akcję odbicia z rąk gestapo Jana Karskiego. Był więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz oraz Mauthausen. Po wojnie znalazł się we władzach koncesjonowanej przez komunistów PPS. Od czasu Kongresu Zjednoczeniowego pełnił wysokie funkcje we władzach PZPR, w tym sekretarza KC. Zmarł 20 stycznia 1989 roku.

1911 - Urodził się Bolesław Miciński, eseista, poeta i filozof, autor napisanych językiem literackim, bliskich poezji esejów i szkiców filozoficznych opublikowanych w tomach "Podróże do piekieł" oraz "Portret Kanta i trzy eseje o wojnie". Zmarł 30 maja 1943 roku we Francji.

1919 - Ponad 50 Żydów zginęło w czasie pogromu po zajęciu Wilna przez polskie oddziały w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Żydzi zostali oskarżeni o sprzyjanie bolszewikom i strzelanie do wkraczających wojsk polskich. Legioniści zdewastowali cmentarze żydowskie, a także zaatakowali dzielnicę żydowską plądrując mieszkania i sklepy. 105 rocznica

1919 - Rozpoczęła się zorganizowana przez bolszewików akcja otwarcia relikwii Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, mająca obalić rozpowszechniany przez Cerkiew pogląd, że ciała świętych nie ulegają po śmierci rozkładowi. Polecenie to potwierdziła 30 lipca 1919 Rada Komisarzy Ludowych, nakazując całkowitą likwidację kultu relikwii w Rosji. 105 rocznica

1920 - Urodził się Jacek Woźniakowski, historyk sztuki, pisarz, eseista, publicysta, dziennikarz, edytor, wydawca, tłumacz literatury pięknej, prezydent Krakowa w latach 1990-1991, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Założyciel i redaktor naczelny Wydawnictwa "Znak”. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 29 listopada 2012 roku.

1920 - Zostało utworzone Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji, jednoizbowy parlament Republiki Tureckiej. Stało się jednym z filarów państwa tworzonego przez Kemala Atatürka po I wojnie światowej. Zgromadzenie tworzone jest obecnie przez 600 deputowanych wybieranych na pięcioletnią kadencję.

1928 - Urodziła się Shirley Temple, największa dziecięca gwiazda w dziejach kina. W latach 30. wystąpiła w ponad 40 filmach między innymi w: "Małej Miss Marker”, "Złotowłosym brzdącu” i "Małym pułkowniku”. American Film Institute umieścił ją na 18. miejscu na liście największych aktorek wszech czasów. Zmarła 10 lutego 2014 roku.

1931 - Urodził się Radek Pilař, czechosłowacki rysownik, twórca graficznego wizerunku rozbójnika Rumcajsa, laureat Orderu Uśmiechu. Zmarł 7 lutego 1993 roku.

1935 - Prezydent Ignacy Mościcki podpisał nową konstytucję Rzeczypospolitej, zwaną "kwietniową". Weszła w życie następnego dnia. Konstytucja "kwietniowa" wprowadziła w Polsce system prezydencki o charakterze autorytarnym. 22 lipca 1944 w ogłoszonym w Moskwie manifeście marionetkowy Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego uznał konstytucję kwietniową za bezprawną, co było podstawą odrzucenia przezeń ciągłości prawnej rządu RP na uchodźstwie.

1936 - Urodził się Roy Orbison, amerykański wokalista, gitarzysta, autor tekstów i producent nagrań. Światowy sukces odniósł w pierwszej połowie lat 60., jako wykonawca nastrojowych ballad: "Only the Lonely”, "Crying” i "Oh Pretty Woman”. Jego ostatni koncert odbył się w Cleveland, 4 grudnia 1988 - dwa dni przed śmiercią. Znany był ze swojej wstydliwości i traumy, które zwalczał nosząc ciemne okulary przeciwsłoneczne. Zmarł 6 grudnia 1988 roku.

1937 - Sejm uchwalił ustawę o święcie narodowym 11 listopada dla upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku, po 123 latach zaborów. Przed II wojną światową narodowe święto obchodzono tylko dwa razy - w latach 1937 i 1938. W 1945 roku listopadowe święto zostało zniesione. W jego miejsce wprowadzono 22 lipca. W 1989 roku 11 listopada został przywrócony, jako święto państwowe i dzień wolny od pracy.

1938 - Zmarł Stefan Drzewiecki, inżynier, wynalazca, pionier żeglugi podwodnej i lotnictwa. Skonstruował okręt podwodny poruszany siłą ludzkich mięśni, wyrzutnie torped, dromograf, zastosował peryskop w okręcie podwodnym. Był prekursorem aerodynamiki i teorii napędów śmigłowych. Urodził się 26 lipca 1844 roku.

1940 - Urodził się Wojciech Duryasz, aktor filmowy i teatralny, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Dramatycznym. Zadebiutował na deskach teatru w 1963 roku w sztuce "Śmierć porucznika" Sławomira Mrożka w reżyserii Aleksandra Bardiniego. Występował także w Teatrze Telewizji. Zagrał między innymi w filmach: "Kolumbowie", "Tajemnica Enigmy" i "Marszałek Piłsudski". W 2013 przy okazji premiery spektaklu "Porwanie Sabinek" w Teatrze Kamienica obchodził 50-lecie pracy artystycznej.

1941 - W odwecie za ucieczkę więźnia komendant niemieckiego KL Auschwitz Rudolf Hoess po raz pierwszy skazał 10 więźniów na śmierć głodową. Karę tę stosowano później wielokrotnie. Podlegali jej zakładnicy wybrani w czasie apelu z bloku lub komanda, z którego pochodził uciekinier. Zakładnicy byli odprowadzani do ciemnic w bloku 11, gdzie nie otrzymując żadnego pożywienia, mieli przebywać tak długo, aż zbiegły więzień zostanie odnaleziony. Jednakże we wszystkich znanych przypadkach zakładnicy zmarli śmiercią głodową. W ten sposób zginął między innymi franciszkanin Maksymilian Kolbe. Po blisko dwutygodniowym pobycie w celi głodowej został dobity zastrzykiem fenolu w serce.

1942 - Bitwa o Anglię: Luftwaffe przeprowadziło nalot bombowy na Exeter, rozpoczynając akcję niszczenia miast brytyjskich o znaczeniu historycznym, w odwecie za zbombardowanie Lubeki przez samoloty RAF. W wyniku niemieckich nalotów na pięć brytyjskich miast zginęło ponad 1,5 tysiąca mieszkańców, ponad 1700 zostało rannych, a zniszczonych zostało ponad 50 tysięcy budynków

1943 - Urodził się Jerzy Perzanowski, filozof i logik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Toruńskiego. To on wprowadził pojęcie kognitywistyki, które stało się oficjalnym polskim odpowiednikiem angielskiego cognitive science. Był założycielem charytatywnej Fundacji "Wspólnota Nadziei" oraz Farmy Życia - pierwszego w Europie Środkowo-Wschodniej ośrodka pobytu stałego i pracy oraz terapii i rehabilitacji osób dotkniętych autyzmem. Zmarł 17 maja 2009 roku.

1943 - W piątym dniu powstania w getcie warszawskim Niemcy podzielili jego obszar na 24 odcinki, które przeczesywały wzmocnione oddziały szturmowe. Niemcy rozstrzelali 200 osób, a kilkaset pognali na Umschlagplatz przed wywiezieniem ich do niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Polakom zakazano wstępu na teren getta po groźbą zastrzelenia. Żydowska Organizacja Bojowa wydała odezwę do polskiej ludności Warszawy, w której powstańcy zapowiadali, że będą walczyć do końca. Powstanie w getcie warszawskim upadło 16 maja.

1943 - Około 600 Polaków zostało zamordowanych w Janowej Dolinie na Wołyniu przez oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz tak zwanej "czerni" - okolicznego ukraińskiego chłopstwa. Polacy byli zabijani strzałami z broni palnej lub siekierami, część dzieci wbito na pale. Po wycofaniu się UPA kilkunastu Polaków, którzy posiadali broń, zabiło w odwecie pięcioro Ukraińców oraz małżeństwo Rosjan, których pomyłkowo uznano za Ukraińców.

1943 - Pododdział "Zagra-lin” Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych Armii Krajowej przeprowadził zamach bombowy na pociąg z żołnierzami Wehrmachtu stojący na Dworcu Głównym we Wrocławiu. Według polskich źródeł zginęło czterech niemieckich żołnierzy, a kilkunastu odniosło obrażenia. Niemcy przyznali się jedynie do czterech ciężko rannych i kilkunastu lekko rannych.

1944 - Urodziła się Anda Rottenberg, historyk sztuki, krytyk, kurator sztuki i publicystka. W latach 1993-2001 dyrektor Państwowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie. Jest autorką popularnych serii, artykułów naukowych, esejów zamieszczanych w krajowych i zagranicznych wydawnictwach poświęconych sztuce. W 2009 roku wydała autobiografię "Proszę bardzo", sagę rodzinną, w której codzienne życie przeplata się z wydarzeniami historycznymi. W 2014 ukazał się wywiad rzeka Doroty Jareckiej z Andą Rottenberg "Rottenberg. Już trudno". W 2018 objęła kierownictwo działu kultury w polskiej edycji miesięcznika "Vogue”. 80 rocznica

1945 - Amerykańskie wojska wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny we Flossenbürgu w Bawarii. Przebywało w nim wówczas około 1600 najbardziej wycieńczonych więźniów. Łącznie w obozie zmarło lub zostało zamordowanych 30 tysięcy osób. 20 kwietnia 1945 SS zarządziła ewakuację obozu. W "Marszu Śmierci” 22 tysiące więźniów ruszyło w kierunku obozu w Dachau. Jedna trzecia z nich zginęła przed dotarciem do punktu docelowego.

1951 - Po inwazji chińskich wojsk na Tybet w Pekinie podpisano chińsko-tybetańskie porozumienie przyznające autonomię Tybetowi, jako integralnej części Chińskiej Republiki Ludowej. Obecnie w ramach ChRL istnieje Tybetański Region Autonomiczny, który jednak zajmuje zaledwie około połowy historycznego obszaru Tybetu. Władze emigracyjne Tybetu rezydują w indyjskim mieście Dharamsala, a ich głównym przedstawicielem jest XIV Dalajlama, Tenzin Gjaco.

1953 - Premiera westernu "Jeździec znikąd" w reżyserii George’a Stevensa. Film został zrealizowany według powieści Jacka Schaefera pod tym samym tytułem. Uchodzi za klasyk tego gatunku filmowego. Główne role zagrali: Alan Ladd, Jean Arthur i Van Heflin.

1956 - Aresztowano pierwszych funkcjonariuszy PRL-owskiego Urzędu Bezpieczeństwa: wiceministra Romana Romkowskiego i dyrektora X Departamentu Anatola Fejgina. Za torturowanie zatrzymanych sądy skazały w 1957 roku Romkowskiego na 15 lat więzienia, a Fejgina na karę 12 lat pozbawienia wolności. Po siedmiu latach obaj zostali ułaskawieni i wypuszczeni na wolność.

1956 - Sejm uchwalił ustawę o amnestii, obejmującą między innymi przestępstwa polityczne.

1960 - Otwarto studencki klub "Pod Jaszczurami” w Krakowie. Jest jednym z najstarszych klubów studenckich w Polsce. Mieści się w sięgającej korzeniami średniowiecza Kamienicy "Pod Jaszczurką". W klubie organizowane są koncerty, debaty polityczne, wieczory z poezją, pokazy filmów, dyskoteki, wystawy i inne imprezy. Klub "Pod Jaszczurami" to nieodłączna część krakowskiego życia kulturalnego.

1961 - Ukazał się album "Sticky Fingers" grupy The Rolling Stones. Była to jedenasta w Wielkiej Brytanii i szesnasta w Stanach Zjednoczonych płyta tej kapeli. W 2003 album został sklasyfikowany na 63. miejscu listy 500 albumów wszech czasów dwutygodnika "Rolling Stone".

1964 - Zainaugurował działalność moskiewski Teatr na Tagance. Tego dnia budynek został oddany w użytkowanie grupie teatralnej złożonej z absolwentów Wyższej Szkoły Teatralnej imienia Borysa Szczukina. Pierwszą wystawioną tam sztuką był dramat Bertolda Brechta "Dobry człowiek z Seczuanu”, wyreżyserowany przez Jurija Lubimowa. Jednym z najbardziej znanych aktorów teatru był Włodzimierz Wysocki. 60 rocznica

1965 - Z powodu budowy nowej linii metra wysadzono w powietrze gmach Teatru Narodowego w Budapeszcie. Od 1983 roku zaczęto gromadzić pieniądze na budowę nowego budynku. Kilkakrotnie zmieniano jednak jego lokalizację. Ostatecznie nowy Teatr Narodowy powstał na wschodnim brzegu Dunaju w dzielnicy Ferencváros. Został uroczyście otwarty 2 stycznia 2002.

1967- Odsiadujący karę 20 lat pozbawienia wolności 39-letni recydywista James Earl Ray uciekł z więzienia stanowego w Jefferson City w stanie Missouri. Niespełna rok później zastrzelił w Memphis w stanie Tennessee pastora Martina Luthera Kinga. Został skazany za to zabójstwo na 99 lat więzienia. Urodził się 10 marca 1928 w Alton, a zmarł 23 kwietnia 1998 w Nashville.

1969 - Zmarł Krzysztof Komeda, pianista i kompozytor jazzowy. Jest twórcą znanych na całym świecie standardów jazzowych i muzyki filmowej. Napisał muzykę do 65 filmów. Pierwszym z nich była etiuda Romana Polańskiego "Dwaj ludzie z szafą", ostatnim zaś również film tego reżysera - "Dziecko Rosemary” ze słynną "Kołysanką", jako motywem przewodnim. Urodził się 27 kwietnia 1931 roku. 55 rocznica

1970 - Zmarł Marian Wyrzykowski, aktor teatralny filmowy i radiowy. Przed wojną związany ze scenami Wilna i Warszawy. Wystąpił wówczas również w filmach "Znachor” i "Geniusz sceny”. W latach 30. XX wieku największy sukces przyniosła mu rola Kordiana w Teatrze Ateneum, kierowanym wówczas przez Leona Schillera. Po wojnie aktor Teatru Polskiego w Warszawie. Przez wiele lat współpracował z Polskim Radiem, jako recytator. Urodził się 15 lipca 1904 roku.

1971 - Urodził się Daniel Brett Weiss, amerykański pisarz, scenarzysta i producent telewizyjny. Wraz z Davidem Benioffem jest twórcą popularnego serialu HBO "Gra o tron".

1981 - Zmarł Henryk Józewski, polityk, artysta malarz, komendant POW w Kijowie w 1919 roku, wojewoda wołyński, zwolennik polsko-ukraińskiej współpracy; szef MSW, wojewoda łódzki, od października 1939 do kwietnia 1940 roku komendant Okręgu Warszawa-Miasto, a następnie Warszawa-Województwo w SZP-ZWZ; wydawca podziemnej prasy. Po 1945 pozostał w podziemiu, współpracował z Delegaturą Sił Zbrojnych i Zrzeszeniem WiN. W 1953 roku aresztowany przez władze komunistyczne, skazany na dożywocie. W 1956 roku zwolniony z więzienia. Urodził się 6 sierpnia 1892 roku.

1982 - Rozpoczęła się sprzedaż komputera domowego ZX Spectrum brytyjskiej firmy Sinclair Research Ltd. Komputer ten, jako alternatywa dla salonów gier komputerowych miał w zależności od wersji 16 KB lub 48 KB pamięci operacyjnej RAM. Z założenia miał być to komputer, który pozwalał odejść od gier typowych, które widywało się w salonach gier, a dać szansę tym rodzajom, które wymagały myślenia. ZX Spectrum z mniejszą pamięcią kosztował 125 funtów, z większą 175 funtów.

1985 - Coca-Cola Company zaprezentowała napój New Coke, który zastąpił dotychczasowy jej flagowy napój Coca-Colę. Wprowadzenie marki New Coke równoczesne z wycofaniem dotychczasowego produktu było wielką porażką marketingową. 10 lipca 1985 roku przywrócona została oryginalna Coca-Cola, początkowo pod nazwą Coca-Cola Classic, a z większości rynków szybko wycofano nowy produkt.

1986 - Zmarł Harold Arlen, amerykański kompozytor. Napisał balladę "Over the Rainbow" do filmu "Czarnoksiężnik z Oz", którą jako pierwsza zaśpiewała Judy Garland. W 1939 roku Harold Arlen otrzymał za nią Oscara. Urodził się 15 lutego 1905 roku.

1989 - Zmarł Stefan Korboński, polityk ruchu ludowego, prawnik, publicysta, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, Delegat Rządu na Kraj od marca do końca czerwca 1945 roku, poseł na Sejm Ustawodawczy z listy Polskiego Stronnictwa Ludowego. W 1947 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Kawaler Orderu Orła Białego. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Urodził się 2 marca 1901 roku. 35 rocznica

1990 - Zarejestrowano Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej. ZHR odwołuje się do tradycji ideowej skautingu i polskiego harcerstwa, zasad programowych, metodycznych i organizacyjnych Związku Harcerstwa Polskiego lat 1918-1939. Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej wychowuje w oparciu o wartości chrześcijańskie.

1991 - Brytyjski przedsiębiorca branży jubilerskiej Gerald Ratner, opowiadając publicznie niefortunny żart o słabej jakości oferowanych przez siebie produktów, doprowadził w ciągu chwili swoje imperium Ratners Group na skraj bankructwa. W swoim wystąpieniu w Instytucie Dyrektorów w Londynie przyrównał cenę wytworzenia biżuterii do ceny kanapki, twierdząc, że kanapki są o wiele trwalsze. Wypowiedź Ratnera stała się w mediach tematem dnia, a jej autor trafił na okładki niemal wszystkich brytyjskich magazynów. Powiedzenie "doing a Ratner", "robiąc Ratnera", weszło do języka angielskiego, jako określenie kompromitującej wypowiedzi podczas publicznego wystąpienia. Wartość firmy Ratners Group spadła o ponad pół miliarda funtów. Gerald Ratner przestał być prezesem i udziałowcem firmy. Nowy zarząd, aby ratować sytuację, zdecydował się we wrześniu 1993 roku na zmianę nazwy sieci - obecnie nosi nazwę Signet Group.

1992 - Sejm przyjął Ustawę Konstytucyjną o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa ta stanowiła, iż Konstytucję RP uchwala Zgromadzenie Narodowe, zaś przyjmuje ją Naród w drodze referendum konstytucyjnego.

1994 - Z połączenia Unii Demokratycznej i Kongresu Liberalno-Demokratycznego powstała Unia Wolności. Pierwszym przewodniczącym został Tadeusz Mazowiecki, a jego zastępcą Donald Tusk. Na kongresie w maju 2005 roku partia została przekształcona w Partię Demokratyczną - demokraci.pl. 30 rocznica

1996 - Zmarła Pamela Lyndon Travers, australijska poetka i pisarka książek dla dzieci. Sławę przyniosła jej seria książek o Mary Poppins. Na ich podstawie powstał film, wiele sztuk teatralnych i skomponowana została suita. Urodziła się 9 sierpnia 1899 roku.

1997 - Zmarł Jan Zylber, muzyk jazzowy, perkusista w sekstecie Krzysztofa Komedy, propagator ruchu jazzowego w Polsce, organizował między innymi Jazz Campingi na Kalatówkach. Był menedżerem Ewy Demarczyk, duetu Marek i Wacek oraz kabaretu Silna Grupa pod Wezwaniem. Statystował w filmie Andrzeja Wajdy "Niewinni czarodzieje" z 1960 roku. W 1991 został posłem na Sejm I kadencji z ramienia Polskiej Partii Przyjaciół Piwa. Urodził się 14 kwietnia 1936 roku.

1999 - Lotnictwo NATO ostrzelało pociskami manewrującymi stację radiowo-telewizyjną w Belgradzie. Mimo wystosowanego przez władze Sojuszu ostrzeżenia o mającym nastąpić uderzeniu, śmierć poniosło 16 pracujących w budynku osób. Nalot był częścią operacji militarnej Sojuszu Północnoatlantyckiego "Allied Force”, która miała doprowadzić do zakończenia czystek etnicznych na terenie Kosowa i przywrócenia wieloetnicznego charakteru tej prowincji oraz wymuszenia procesu demokratyzacji w Jugosławii. 25 rocznica

2005 - Nagranie wideo "Me at the zoo" stało się pierwszym filmem opublikowanym w serwisie YouTube. W filmie jeden z twórców serwisu Jawed Karim stoi przed wybiegiem dla słoni, opowiadając o ich długich trąbach. Wideo trwa 18 sekund. Do kwietnia 2022 roku film miał ponad 226 milionów wyświetleń.

2007 - Zmarł Borys Jelcyn, pierwszy w historii prezydent Federacji Rosyjskiej, polityk, który doprowadził do rozwiązania Związku Radzieckiego. Był prezydentem Rosji od czerwca 1991 roku do 31 grudnia 1999 roku. W 1991 podpisał wraz z ówczesnymi przywódcami Białorusi i Ukrainy - Stanisławem Szuszkiewiczem i Leonidem Krawczukiem - porozumienie o likwidacji Związku Radzieckiego i utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. Urodził się 1 lutego 1931 roku.

2011 - Zmarł Stanisław Gorgolewski, fizyk i astronom, specjalizujący się w radioastronomii, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmował się badaniami nad promieniowaniem radiowym Słońca. Odkrył promieniowanie radiowe Callista - satelity Jowisza. Urodził się 19 października 1926 roku.

2015 - Zmarł Marian Gołębiowski, działacz kulturalny, w latach 1959-1985 dyrektor Filharmonii Narodowej. W czasie II wojny światowej walczył z okupantem, później pomagał Żydom, ukrywał między innymi późniejszego prawnika, dziennikarza i pisarza Uriego Hupperta. Był przewodniczącym Sądu Koleżeńskiego Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Urodził się 15 sierpnia 1919 roku.

2017 - Arcybiskup metropolita warszawski kardynał Kazimierz Nycz podniósł kościół parafialny Miłosierdzia Bożego i Świętej Faustyny w Warszawie do rangi sanktuarium, a biskup Rafał Markowski dokonał uroczystej konsekracji świątyni.

2018 - Urodził się Ludwik z Cambridge, właściwie Ludwik Artur Karol, książę Zjednoczonego Królestwa, członek brytyjskiej rodziny królewskiej, syn Wilhelma, księcia Cambridge, i Katarzyny, księżnej Cambridge. Syn Wiliama i Kate jest piątą osobą w kolejce do tronu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, po swoim dziadku, ojcu, bracie i siostrze.

2018 - W wyniku ataku furgonetką na przechodniów w Toronto zginęło 10 osób, a 15 zostało rannych, w tym 13 ciężko. Kierowca, 25-letni Alek Minassian, prowadzący samochód dostawczy z dużą prędkością uderzył w tłum pieszych. Sprawca ataku został aresztowany i oskarżony o 10 zabójstw pierwszego stopnia i 13 usiłowań zabójstwa.

2019 - Zmarł Tadeusz Pluciński, aktor filmowy i teatralny. Najczęściej grywał role amantów. Aktor Teatru Polskiego we Wrocławiu i Teatru Dramatycznego w Poznaniu oraz scen warszawskich: Ateneum, Współczesnego, Polskiego i Syreny. Wystąpił między innymi w filmach: "Tulipan", "Brunet wieczorową porą", "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz" oraz serialach: "Na dobre i na złe", "Kariera Nikodema Dyzmy" i "Tajemnice Enigmy". Wspomnienia aktora wydano w książce "Na wieki wieków amant". Urodził się 25 września 1926 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł profesor Janusz Symonides, prawnik, dyplomata i wykładowca uniwersytecki, specjalizujący się w prawie międzynarodowym, ze szczególnym uwzględnieniem prawa morza, człowieka i organizacji międzynarodowych. Był jednym z przedstawicieli Polski podczas prac nad Konwencją o Prawie Morza z Montego Bay. Urodził się 5 marca 1938 roku.

2020 - Zmarł Norbert Bluem, niemiecki polityk, działacz Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej, poseł do Bundestagu, w latach 1982-1998 minister pracy i spraw społecznych, wieloletni bliski współpracownik kanclerza Helmuta Kohla. Urodził się 21 lipca 1935 roku.

2021 - Zmarła Milva, właściwie Maria Ilva Biolcati, włoska piosenkarka oraz aktorka teatralna i filmowa. Obok Miny i Ornelli Vanoni zaliczana jest do najbardziej znanych włoskich piosenkarek. Nosiła przydomek "Pantera z Goro". Brała udział w 15 konkursach piosenki na festiwalach w San Remo. Choć nigdy nie wygrała tego konkursu, to na festiwalu w 2018 otrzymała nagrodę za całokształt twórczości. W ciągu swej trwającej ponad pół wieku kariery wydała ponad 170 płyt, które zostały sprzedane w liczbie ponad 80 milionów egzemplarzy. Jako aktorka teatralna znana była z interpretacji piosenek do tekstów Bertolta Brechta. Zagrała też w kilku filmach między innymi "Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest..." Krzysztofa Zanussiego. Urodziła się 17 lipca 1939 roku.

2021 - Zmarł Yves Rénier, francusko-szwajcarski aktor i reżyser telewizyjny i filmowy, scenarzysta, najlepiej znany, jako sympatyczny i nieustraszony policjant Jean-Paul Moulin, który rozwiązuje poważne sprawy karne w serialu "Komisarz Moulin". Zagrał też w filmach: "Frantic" i "Hrabia Monte Christo". Urodził się 29 września 1942 roku.

2022 - Zmarł Tadeusz Zbigniew Rzemykowski, polityk Sojuszu Lewicy Demokratycznej i ekonomista. Był senatorem III, IV i V kadencji, w latach 1993-2005. W latach 1997-2001 był wicemarszałkiem Senatu IV kadencji. Przed przemianami ustrojowymi należał do PZPR. Urodził się 8 lipca 1946 roku.

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »