Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-04-16, 07:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

16 kwietnia - Święto Wojsk Inżynieryjnych - Dzień Sapera, obchodzony przez Wojsko Polskie, dla upamiętnienia sforsowania Odry i Nysy Łużyckiej przez wojska I Armii Wojska Polskiego w 1945 roku.

16 kwietnia - Światowy Dzień Walki z Niewolnictwem Dzieci. Upamiętnia śmierć Pakistańczyka Iqbala Masiha, zamordowanego w wieku 12 lat za to, że zbuntował się przeciwko swojemu niewolniczemu życiu.
1660 - Urodził się Hans Sloane, brytyjski lekarz i przyrodnik, którego biblioteka i zbiory okazów historii naturalnej stały się zalążkiem British Museum, powstałego w 1753 roku. W czasie pobytu na Jamajce odkrył lecznicze właściwości czekolady, dzięki czemu zaczęła być ona sprzedawana w aptekach londyńskich, jako lekarstwo. Zmarł 11 stycznia 1753 roku.

1742 - Urodził się Józef Orłowski, generał, komendant Warszawy i Księstwa Mazowieckiego w powstaniu kościuszkowskim. Był jednym z najbliższych współpracowników Tadeusza Kościuszki. Zmarł 28 grudnia 1807 roku.

1788 - Zmarł Georges Leclerc de Buffon, francuski przyrodnik, filozof i matematyk, jeden z pierwszych uczonych, który próbował szukać naturalnych, pozareligijnych wyjaśnień dla powstania Układu Słonecznego. Twierdził, że Ziemia i inne planety powstały dzięki zderzeniu Słońca z wielką kometą. Kawałki materii słonecznej miały potem stygnąć i zamienić się w planety. Swoją wiedzę zawarł w 44 tomach “Historii naturalnej ogólnej i szczegółowej”. Urodził się 7 września 1707 roku.

1792 - Ignacy Wyssogota Zakrzewski został wybrany na pierwszego konstytucyjnego prezydenta Warszawy. Stanowisko to pełnił przez zaledwie cztery miesiące.

1817 - w Częstochowie urodził się Teodor Heneczek, górnośląski drukarz, redaktor i wydawca. Założył w Piekarach Śląskich własną drukarnię. Wydawał książeczki do nabożeństwa, śpiewniki, literaturę staropolską, kalendarze oraz dzieła górnośląskich pisarzy. Drukował również polskie czasopisma, takie jak: „Dziennik Górnośląski”, „Tygodnik Katolicki”, „Poradnik dla Ludu Górnośląskiego”, „Zwiastun Górnośląski”. W 2017 roku dla uczczenia drukarza powstał krój czcionki Heneczek. Teodor Heneczek zmarł 10 listopada 1888 roku.

1828 - Zmarł Francisco Goya, hiszpański malarz, jeden z najbardziej oryginalnych twórców przełomu XVIII i XIX wieku. Nadworny malarz Karola III, Karola IV i Ferdynanda VII Burbona. Autor kompozycji o tematyce rodzajowej, religijnej, patriotycznej, mitologicznej, portretów oraz projektów arrasów. Stworzył freski w katedrze w Saragossie. Pionier rozwoju litografii w Hiszpanii. Urodził się 30 marca 1746 roku.

1838 - Urodził się Ernest Solvay, belgijski chemik i przemysłowiec, opracował tanią przemysłową metodę otrzymywania sody, używanej od niepamiętnych czasów, jako środek piorący. W 1863 roku uruchomił pierwszą fabrykę wytwarzającą sodę. W Polsce w latach 1906 -1989 istniały Krakowskie Zakłady Sodowe Solvay, w których podczas II wojny światowej pracował Karol Wojtyła, jako młody kleryk. Ernest Solvay zmarł 26 maja 1922 roku.

1844 - Urodził się Anatole France, francuski pisarz, poeta i krytyk, członek Akademii Francuskiej. Powszechnie jest uznany za jednego z mistrzów francuskiej prozy. W twórczości krytykował konwenanse religijno-obyczajowo-społeczne we Francji przełomu XIX i XX wieku. Autor powieści: "Zbrodnia Sylwestra Bonnard”, "Gospoda pod Królową Gęsią” i "Historia współczesna”. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1921 roku „za błyskotliwe osiągnięcia literackie wyróżniające się wykwintnością stylu, głębokim humanizmem i prawdziwie galijskim temperamentem". Zmarł 12 października 1924 roku. 180. rocznica

1856 - W Paryżu podpisana została tak zwana deklaracja paryska dotycząca prawa wojny morskiej. Dokument potwierdzał zniesienie korsarstwa i likwidował prawo do zagarniania łupów wojennych, którego korzenie sięgały średniowiecza.

1858 - Urodził się Stanisław Barcewicz, skrzypek wirtuoz, pedagog i dyrygent, przez współczesnych mu krytyków porównywany do Pablo Sarasatego. Występował w niemal w całej Europie, między innymi w Paryżu, Lipsku, Dreźnie, Hamburgu, Berlinie, Londynie, Moskwie i Rydze. Dyrektor Instytutu Muzycznego w Warszawie, dyrygent Opery Warszawskiej. Wykształcił pokolenie wybitnych polskich skrzypków, między innymi Mieczysława Karłowicza. Zmarł 29 sierpnia lub 1 września 1929 roku.

1867 - Urodził się Wilbur Wright, amerykański konstruktor i pilot lotnictwa. Wraz z bratem Orwillem budowali szybowce, potem dwupłatowce i samoloty silnikowe. W 1908 roku dokonali pierwszego w świecie przelotu z pasażerem na pokładzie, a rok później założyli w Stanach Zjednoczonych wytwórnię samolotów i szkołę pilotażu. Zmarł 30 maja 1912 roku.

1879 - Zmarła Bernadetta z Lourdes, właściwie Maria Bernada Sobirós, francuska zakonnica, kanonizowana w 1933 roku. W 1858 roku, kiedy miała 14 lat, kilkanaście razy ukazała się jej Matka Boża w jaskini Massabielle w Lourdes. Zmarła w wieku 35 lat na gruźlicę. Podczas procesu kanonizacyjnego w 1919 roku stwierdzono, że ciało Bernadety mimo upływu czasu pozostało nienaruszone. W 1925 papież Pius XI, w obecności ostatniego z jej braci, ogłosił Bernadetę-Marię błogosławioną, a osiem lat później zaliczył ją w poczet świętych. Życie Bernadety Sobirós stało się kanwą powieści Franza Werfla "Pieśń o Bernadecie", która została zekranizowana. Urodziła się 7 stycznia 1844 roku. 145. rocznica

1887 - Urodził się Ludwik Wertenstein, fizyk, pedagog i popularyzator nauki. Był asystentem Marii Skłodowskiej-Curie, kierował pracownią radiologiczną Towarzystwa Naukowego w Warszawie, która jest uznawana za zalążek Instytutu Badań Jądrowych. Przy jego współudziale odkryto nowe pierwiastki promieniotwórcze. Zmarł 18 stycznia 1945 roku.

1888 - Zmarł Zygmunt Wróblewski, fizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1883 roku - wspólnie z Karolem Olszewskim, chemikiem i również profesorem UJ - dokonał pierwszego na świecie skroplenia tlenu i azotu. Było to dla ówczesnego świata naukowego wydarzenie doniosłe. Uczeni wspólnie zestalili także dwutlenek węgla i alkohol. Zygmunt Wróblewski zmarł, kiedy miał 43 lata wskutek rozległych oparzeń. Kiedy w laboratorium pracował nad kolejną publikacją naukową, wylał na swoje ubranie zawartość lampy naftowej. Urodził się 28 października 1845 roku.

1889 - Urodził się Charles Chaplin, angielski aktor, reżyser i producent filmowy, twórca wielu klasycznych komedii filmowych zrealizowanych w Stanach Zjednoczonych: "Tramp”, "Dyktator”, "Gorączka złota”, "Brzdąc”, "Światła wielkiego miasta”, "Światła rampy”. Autor wspomnień "Moja autobiografia”. Jeden z najwybitniejszych i najlepiej rozpoznawalnych aktorów i reżyserów w historii światowego kina. American Film Institute umieścił go na 10. miejscu w rankingu "Największych aktorów wszech czasów". W 1972 roku otrzymał honorowego Oscara za całokształt osiągnięć. Zmarł 25 grudnia 1977 roku. 135. rocznica

1894 - Urodził się Jerzy Spława-Neyman, polsko-amerykański matematyk, profesor Uniwersytetu w Berkeley. Jeden z twórców nowoczesnej statystyki matematycznej i teorii prawdopodobieństwa. Autor pojęcia "przedział ufności", które wprowadził do teorii testowania hipotez statystycznych. Od 1938 roku przebywał w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 5 sierpnia 1981 roku w Oakland w USA. 130. rocznica

1895 - Urodził się Czesław Kaczmarek, katolicki duchowny, w latach 20. duszpasterz polski we Francji, biskup kielecki od 1938 do 1963 roku. W latach 1951 -1956 był więziony przez władze komunistyczne. Został skazany na 12 lat za prowadzanie antypaństwowego i antyludowego ośrodka oraz "za kolaborację z Niemcami, usiłowanie obalenia ustroju PRL i propagandę na rzecz waszyngtońsko-watykańskich mocodawców. Zmarł 26 sierpnia 1963 roku.

1896 - Urodził się Tristan Tzara, właściwie Samuel Rosenstock, pochodzący z Rumunii francuski poeta i eseista. Był jednym z inicjatorów dadaizmu - awangardowego nurtu w sztuce. Stworzył pierwsze dadaistyczne teksty i manifest tego ruchu. W późniejszych latach - surrealista. Zmarł 25 grudnia 1963 roku.

1911 - Urodził się Marian Gołębiewski, oficer WP, cichociemny, od 1943 roku komendant Obwodu Hrubieszów AK, szef Inspektoratu Zamojskiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W latach 1946-56 więziony przez władze komunistyczne. Działacz opozycji antykomunistycznej, współzałożyciel organizacji Ruch, aresztowany w 1970 roku i skazany na 4,5 roku więzienia za "prowadzenie przygotowań do obalenia przemocą ustroju". Działacz założonego w 1977 roku Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Zmarł 18 października 1996 roku.

1912 - Harriet Quimby, jako pierwsza kobieta, samotnie przeleciała samolotem nad kanałem La Manche. Jej wyczyn nie został szeroko odnotowany w prasie, ponieważ uwaga mediów skupiona była na zatonięciu "Titanica". Zginęła w wypadku lotniczym pilotowanego przez siebie samolotu w 1912 roku.

1914 - Otwarto Stadion Miejski w Krakowie. Z obiektu korzysta, na co dzień drużyna piłkarska Wisły Kraków, ale należy on do miasta. Kibice i działacze Wisły nie cieszyli się długo z nowo wybudowanego stadionu, gdyż został on w 1915 roku zniszczony przez pożar. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Wisła przystąpiła do prac mających na celu odbudowę swojego stadionu. Uroczyste otwarcie i poświęcenie nowego stadionu odbyło się 8 kwietnia 1922 roku. 110. rocznica

1915 - Urodził się Czesław Mostek, kapitan Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej. W latach 1935-1939 służył w żandarmerii, a następnie w Korpusie Ochrony Pogranicza na Wileńszczyźnie. Uczestniczył w Ceremonii Pogrzebowej Józefa Piłsudskiego. Był w asyście, która wiozła serce Marszałka do Wilna. Podczas wojny obronnej uczestniczył w obronie Warszawy. Podczas Powstania Warszawskiego służył w drużynie biorącej udział w natarciu na obsadzony przez Niemców Fort Bema. Po wojnie został aresztowany za działalność w Armii Krajowej i osadzony w praskiej katowni UB. Zmarł w wieku 103 lat, 19 listopada 2018 roku.

1916 - Urodził się Władysław Jakubiak, kanonier Wojska Polskiego, członek załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w wojnie obronnej 1939 roku. Zginął 2 września w wyniku wybuchu bomby. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

1921 - Urodził się Peter Ustinow, brytyjski aktor, reżyser, pisarz, autor wielu komedii satyrycznych. W latach 60. zdobył dwa Oscary - za role drugoplanowe w filmach "Spartakus" i "Topkapi". Był aktywnym działaczem UNICEF, ambasadorem dobrej woli. W 1977 roku został odznaczony przez Orderem Uśmiechu, który odebrał osobiście w Teatrze Wielkim w Warszawie. Zmarł 28 marca 2004 roku.

1921 - Urodził się Lech Ratajski, kartograf i geograf, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i członek Polskiej Akademii Nauk. Wydał około czterystu prac, opracował około tysiąca map oraz "Podręczny atlas świata”. Jako konsultant nazw geograficznych na potrzeby atlasów i słowników przyczynił się do ustalenia polskiego nazewnictwa geograficznego. Zmarł 22 listopada 1977 roku.

1922 - W Rapallo koło Genui targana wojną domową między bolszewikami a wojskami „białych” sowiecka Rosja i Niemcy, uznane w traktacie pokojowym zawartym w Wersalu pod Paryżem w 1919 roku winnymi wywołania konfliktu zbrojnego o charakterze globalnym i obciążone reparacjami wojennymi, zawarły układ, na mocy którego zrzekły się wzajemnych roszczeń finansowych. Trzy miesiące później do umowy dołączono tajny aneks o współpracy wojskowej będący zagrożeniem dla tzw. ładu wersalskiego w Europie. W ramach współpracy wojskowej Sowieci udostępnili poligony nad Wołgą i Kamą. Oficerowie niemieccy szkolili Armię Czerwoną, a na jej rozwój przeznaczono pieniądze pochodzące z kredytów udzielonych przez Niemców.

1923 - Urodziła się Alina Janowska, aktorka warszawskiego Teatru Syrena, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Grała w filmach: "Zakazane piosenki", "Rozmowy kontrolowane”, "Och, Karol”, a także w serialach: "Wojna domowa", "Stawka większa niż życie", "Lalka" i "Złotopolscy". Na scenie po raz ostatni pojawiła się w marcu 2013 roku, podczas Przeglądu Piosenki Aktorskiej, gdzie świętowała swój jubileusz pracy artystycznej. Zmarła 13 listopada 2017 roku.

1923 - Urodził się Andrzej Romocki "Morro", harcmistrz, żołnierz Szarych Szeregów, kapitan Armii Krajowej. Był dowódcą 2. kompanii "Rudy" batalionu "Zośka". Dowodził między innymi akcją "Gołąb", której celem było wysadzenie pociągu wiozącego żołnierzy niemieckich z frontu wschodniego. Był także dowódcą grupy atakującej posterunek niemiecki w akcji "Wilanów". Poległ w czasie Powstania Warszawskiego, 15 września 1944 roku.

1924 - Urodził się Henry Mancini, amerykański kompozytor i aranżer, autor muzyki do filmów - "Tarantula”, "Man Afraid”, "Dotyk zła”, "Śniadanie u Tiffaniego”, "Różowa Pantera”, "Strzał w ciemności” i "Zemsta Różowej Pantery”. Laureat czterech Oscarów za muzykę filmową. Nagrał ponad 90 albumów z muzyką - od jazzu, przez pop, aż po muzykę poważną. Osiem z nich zdobyło w Stanach Zjednoczonych status "złotej płyty”. Zmarł 14 czerwca 1994 roku. 100. rocznica

1927 - Urodził się Joseph Alois Ratzinger, od 19 kwietnia 2005 do 28 lutego 2013 roku papież Benedykt XVI, 265. w historii Kościoła. Obecnie emerytowany papież. Przez blisko osiem lat pontyfikatu Benedykt XVI odbył 24 podróże zagraniczne i 31 na terenie Włoch. Opublikował trzy encykliki: "Bóg jest miłością", "W nadziei zbawieni" i "Miłość w prawdzie", cztery adhortacje apostolskie oraz zwołał pięć konsystorzy, mianując 90 kardynałów. Decyzję o rezygnacji z urzędu ogłosił 11 lutego 2013 roku. Przed wyborem na papieża, w latach 1981- 2005 był prefektem Kongregacji Nauki Wiary. Jeden z najbliższych współpracowników Jana Pawła II. Autor ponad 60 książek, z których wiele zostało przetłumaczonych na języki obce. Zmarł 31 grudnia 2022 roku.

1927 - Na antenie Polskiego Radia po raz pierwszy zabrzmiał hejnał mariacki z Krakowa, stając się symbolem Programu Pierwszego. W kolejnych latach był nadawany kilkakrotnie w ciągu dnia, a od 15 stycznia 1928 roku rozbrzmiewa na antenie radiowej Jedynki codziennie, punktualnie o godzinie 12.00.

1929 - Urodziła się Elżbieta Dziębowska, pseudonim "Dewajtis", muzykolog, nauczyciel akademicki, w czasie II wojny światowej żołnierz Szarych Szeregów i oddziału dywersji bojowej Kedywu "Agat", uczestniczka Powstania Warszawskiego. Była najmłodszą wywiadowczynią oddziału "Agat" - miała zaledwie 14 lat. Za udział w akcji wykonania wyroku śmierci na Franzu Kutscherze otrzymała Krzyż Walecznych. Podczas Powstania Warszawskiego była łączniczką pułkownika Jana Mazurkiewicza pseudonim "Radosław”. Zmarła 4 kwietnia 2016 roku. 95. rocznica

1930 - Urodził się Antoni Boratyński, grafik, malarz, ilustrator książek dla dzieci i młodzieży, między innymi do "Niekończącej się historia od A do Z” Michaela Endego czy "Bajek” Bolesława Leśmiana. W 1978 roku został wpisany na międzynarodową Honorową Listę imienia Hansa Christiana Andersena. Zmarł 7 maja 2015 roku.

1930 - Urodził się Jan Ciechanowski, historyk, publicysta emigracyjny, profesor Uniwersytetu Londyńskiego, żołnierz Armii Krajowej i uczestnik Powstania Warszawskiego. Walczył w Zgrupowaniu "Siekiera". Badacz najnowszych dziejów Polski, autor między innymi prac: "Powstanie Warszawskie”, "Na tropach tragedii - Powstanie Warszawskie” oraz "O genezie i upadku II Rzeczypospolitej”. Od 1946 roku przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 13 stycznia 2016 roku w Londynie.

1934 - Urodziła się Halina Snopkiewicz, pisarka, tłumaczka literatury nowogreckiej, autorka utworów dla młodzieży: "Słoneczniki”, "Drzwi do lasu” i "Tabliczka marzenia”. Uznawana jest za pisarkę tak zwanych powieści dla dziewcząt, omawiających problemy życia wewnętrznego, szkolnego i społecznego. Zmarła 30 czerwca 1980 roku. 90. rocznica 1936 - "Krwawy czwartek" we Lwowie. Podczas pogrzebu uczestnika demonstracji bezrobotnych, zastrzelonego dwa dni wcześniej przez policję, doszło do gwałtownych starć z siłami porządkowymi. Od policyjnych kul zginęło 31 uczestników konduktu, kolejnych 18 zmarło na skutek ran.

1940 - Urodził się Paul Cox, australijski reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Pod koniec lat 80. nakręcił fabularyzowany film biograficzny o Vincentym van Goghu "Vincent - The life and death of Vincent van Gogh”, którym zdobył uznanie na całym świecie. Inne jego filmy to: "Niżyński”, "Moja pierwsza żona”, "Zemsta i pożądanie” oraz "Niewinność". Zmarł 18 czerwca 2016 roku.

1943 - Do Katynia przybyła Komisja Techniczna Polskiego Czerwonego Krzyża, która pracowała przy ekshumacjach do 9 czerwca 1943 roku. W 1940 roku funkcjonariusze NKWD rozstrzelali blisko 22 tysiące polskich oficerów i jeńców wojennych z obozów i więzień zachodniej Białorusi i Ukrainy.

1943 - Polska zwróciła się do Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża o wyjaśnienie zbrodni katyńskiej. Delegat PCK przy MCK w Genewie Stanisław Radziwiłł złożył oficjalną notę rządu RP w sprawie wysłania komisji do Katynia. Tego samego dnia, pół godziny wcześniej, również Niemcy, którzy odkryli masowe groby polskich oficerów, zwrócili się do MCK o wszczęcie dochodzenia. Działania władz niemieckich zmierzające do sprowokowania konfliktu pomiędzy aliantami, miały wywołać wrażenie, że postępowanie Berlina i polskiego rządu są ze sobą koordynowane. Ponadto zbieżność wystąpień Polski i Niemiec została wykorzystana przez ZSRR. Stalin potraktował to, jako pretekst do zerwania stosunków z rządem polskim na uchodźstwie, aby wprowadzić swoich przedstawicieli, którzy zaczęli tworzyć zależne od ZSRR struktury władzy w Polsce.

1943 - Przy okazji badań nad nowym lekiem stymulującym układ oddechowy i krążenia szwajcarski chemik Albert Hofmann zatrudniony w laboratoriach Sandoz (obecnie Novartis) w Bazylei odkrył psychoaktywne właściwości dietyloamidu kwasu lizergowego. Powstał on jako produkt uboczny badań. Wskutek kontaktu z substancją naukowiec doświadczył doznań euforycznych i halucynacji. Odkrycie utorowało drogę do produkcji popularnego w latach 60. związanego z kontrkulturą hippisowską narkotyku LSD. W związku z destrukcyjnym wpływem substancji w 1966 roku władze USA zakazały jej posiadania i produkcji. Kilka miesięcy później podobnie uczyniły rządy Niemiec i Szwajcarii.

1945 - Żołnierze I Armii Ludowego Wojska Polskiego, pod wodzą generała Stanisława Popławskiego, sforsowali Odrę w rejonie Siekierek, rozpoczynając północne natarcie w ramach operacji berlińskiej. Tego dnia Wojsko Polskie obchodzi Dzień Sapera.

1945 - Na Bałtyku sowiecki okręt podwodny L-3 zatopił niemiecki statek transportowy "Goya", przewożący oprócz żołnierzy, wielu uchodźców z Gdańska i Prus Wschodnich. Zginęło co najmniej sześć tysięcy osób, liczba uratowanych według różnych źródeł waha się od 98 do 334.

1947 - Wykonano wyrok śmierci na byłym komendancie niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau Rudolfie Hoessie. Został powieszony na terenie obozu, obok budynku komendantury, w której urzędował. Jego proces trwał około trzech tygodni. Zeznania złożyło 85 świadków, w tym więzień Auschwitz-Birkenau ówczesny premier Józef Cyrankiewicz. Hoess był osobiście odpowiedzialny za zbrodnię ludobójstwa i metody jej przeprowadzenia - komory gazowe z cyklonem B i krematoria. Szacuje się, że w Auschwitz-Birkenau zginęło nawet 1,5 miliona osób.

1948 - W Paryżu 16 państw uczestniczących w planie Marshalla, w celu koordynacji jego funkcjonowania, utworzyło Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej. We wrześniu 1961 roku została ona przekształcona w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju - OECD.

1950 - Federacja Polskich Organizacji Studenckich przekształciła się w jednolitą organizację - Zrzeszenie Studentów Polskich. Decyzję o powstaniu organizacji podjął Kongres Studentów Polskich.

1952 - Generał August Emil Fieldorf, pseudonim "Nil', organizator i dowódca Kedywu Armii Krajowej, zastępca Komendanta Głównego AK, został skazany przez Sąd Wojewódzki w Warszawie na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok zapadł po sfingowanym procesie, w którym przedstawiono wymuszone torturami zeznania podwładnych generała. W październiku Sąd Najwyższy, na tajnym posiedzeniu i pod nieobecność oskarżonego, wyrok zatwierdził. Prośba rodziny o ułaskawienie została odrzucona. Wyrok wykonano 24 lutego 1953 w więzieniu Warszawa-Mokotów przy ulicy Rakowieckiej. Generał Fieldorf pośmiertnie został uhonorowany Orderem Orła Białego, najstarszym i najwyższym polskim odznaczeniem państwowym.

1954 - Urodził się Tadeusz Wrona, pilot cywilny i szybownik. Rozgłos zdobył po udanym awaryjnym lądowaniu lotu PLL LOT 016. 1 listopada 2011 zmuszony awarią samolotu Boeing 767 lecącego z Newark, w stanie New Jersey w USA, wykonał manewr lądowania awaryjnego na lotnisku Chopina w Warszawie bez wysuniętego podwozia. Żadna z 231 osób znajdujących się na pokładzie nie ucierpiała. Przebieg lądowania pokazywały najważniejsze stacje telewizyjne na świecie. 70. rocznica

1957 - Utworzono Wielkopolski Park Narodowy. Położony kilkanaście kilometrów na południe od Poznania, liczy ponad 75 hektarów powierzchni. Jest odwiedzany przez ponad milion turystów rocznie. W parku można zobaczyć krajobraz polodowcowy. Atrakcją jest mnogość głazów narzutowych i różne formy polodowcowego ukształtowania terenu. Przygotowano pięć znakowanych szlaków turystyki pieszej, których łączna długość wynosi 85 kilometrów. Udostępniono także ponad sto kilometrów dróg dla rowerzystów oraz 30 kilometrów dla miłośników jazdy konnej.

1958 - Urodził się Rafał Markowski, duchowny katolicki, biskup pomocniczy warszawski. W czasie Światowych Dni Młodzieży w Krakowie w 2017 roku był ambasadorem tego wydarzenia. W Konferencji Episkopatu Polski w 2014 wszedł w skład Rady do spraw Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego, w latach 2016-2022 był przewodniczącym Rady do spraw Dialogu Religijnego i Komitetu do spraw Dialogu z Judaizmem, a w 2022 został przewodniczącym Rady do spraw Środków Społecznego Przekazu. Jest młodszym bratem wokalisty rockowego Grzegorza Markowskiego.

1959 - Zmarł Antoni Fertner, aktor komediowy. Występował już przed I wojną w filmach niemych, polskich i rosyjskich, w których zasłynął, jako dobroduszny prostak-niezdara, Antoś lub Antosza. Popularność przyniosły mu role w filmach okresu międzywojennego: "Papa się żeni”, "Ada! To nie wypada”, "Jaśnie pan szofer”, "Włóczęgi” i "Zapomniana melodia”. Po II wojnie światowej aktor nie wrócił już do filmu, skupiając się na pracy teatralnej. Urodził się 23 maja 1874 roku. 65. rocznica

1964 - Ukazał się pierwszy album zespołu The Rolling Stones zatytułowany "The Rolling Stones". W Wielkiej Brytanii, skąd pochodzi grupa, płyta zyskała wielką popularność, zwłaszcza utwory "Carol" i "Route 66". W Stanach Zjednoczonych album ukazał się pod tytułem "England's Newest Hitmakers" i został wydany pod koniec maja 1964. Łącznie The Rolling Stones sprzedali do tej pory około 250 milionów egzemplarzy wszystkich swoich albumów na całym świecie. 60. rocznica

1967 - Na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau odsłonięto pomnik ku czci ofiar nazistowskiego ludobójstwa. Podczas uroczystości odbyło się prawykonanie "Dies irae" Krzysztofa Pendereckiego.

1972 - Start amerykańskiego statku kosmicznego Apollo 16, z Charlesem Dukem juniorem, Thomasem Mattinglym i Johnem Youngiem na pokładzie. 20 kwietnia, po wylądowaniu na Księżycu, astronauci przeprowadzili badania Gór Księżycowych. Na Ziemię wrócili 27 kwietnia.

1973 - Z lotniska na warszawskim Okęciu wystartował do Nowego Jorku IŁ-62 "Mikołaj Kopernik", inaugurując regularne połączenie Warszawy z kontynentem amerykańskim.

1973 - Urodził się Paweł Janeczek, porucznik Biura Ochrony Rządu, szef ochrony prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, zginął w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku, 10 kwietnia 2010 roku. Ochraniał też: Ryszarda Kuklińskiego, papieża Jana Pawła II, premiera Leszka Millera oraz prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Brał też udział w operacjach w Afganistanie. Pośmiertnie został awansowany na stopień kapitana.

1973 - Urodził się Andrzej Poczobut, polsko-białoruski dziennikarz, publicysta i bloger związany z Grodnem, działacz mniejszości polskiej na Białorusi i więzień polityczny. Należy do przeciwników prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki, którego reżim niejednokrotnie krytykował w swoich artykułach. Za działalność społeczną i dziennikarską wielokrotnie zatrzymywany i aresztowany. W lutym 2023 został skazany na osiem lat więzienia o zaostrzonym rygorze.

1977 - Zmarł Alfred Lenica, malarz i scenograf, w latach 30. twórca obrazów figuratywnych, wzorowanych na kubizmie, przede wszystkim martwych natur i pejzaży. Na początku lat 50. współtwórca nurtu socrealistycznego. Od końca lat 50. skupił się na malarstwie abstrakcyjnym, o odcieniu surrealistyczno-ekspresjonistycznym. Urodził się 4 sierpnia 1899 roku.

1978 - Zmarł Lucius Dubignon Clay, generał US Army, szef amerykańskich sił zbrojnych w Europie i wojskowy gubernator amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech po II wojnie światowej. Autor planu mostu powietrznego mającego złamać sowiecką blokadę Berlina. Urodził się 23 kwietnia 1898 roku.

1985 - Zmarł Tadeusz Bartosik, aktor, w latach 1976 - 82 dyrektor i kierownik artystyczny Teatru imienia Adama Mickiewicza w Częstochowie. Wystąpił między innymi w filmach "Zezowate szczęście", "Historia współczesna", a także w serialach "Stawka większa niż życie" i "Doktor Murek". Urodził się 15 maja 1925 roku.

1988 - Komandosi izraelscy pod dowództwem przyszłego premiera Ehuda Baraka zabili w jego domu w Tunisie Abu Dżihada, najbliższego współpracownika szefa OWP Jasira Arafata.

1991 - Na warszawskiej giełdzie odbyła się pierwsza po ponad 50-letniej przerwie sesja papierów wartościowych. Notowano spółki: Tonsil, Próchnik, Krosno, Kable, Exbud. Wpłynęło 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót wyniósł 1990 złotych (dwa tysiące dolarów amerykańskich). Dziś Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest największą giełdą regionu Europy Środkowo-Wschodniej, prowadzi rynek regulowany dla akcji oraz instrumentów pochodnych, a także alternatywny rynek akcji NewConnect dla spółek wzrostowych.

1991 - Zmarł David Lean, brytyjski reżyser i producent filmowy. Jego dzieła to między innymi: "Oliver Twist”, "Doktor Żywago”, "Urlop w Wenecji”. Został nagrodzony statuetką Oscara dla najlepszego reżysera za filmy "Most na rzece Kwai" w 1957 roku i "Lawrence z Arabii" w 1962. Urodził się 25 marca 1908 roku.

1997 - Zmarł Roland Topor, francuski malarz, rysownik, pisarz, mistrz czarnego humoru, aktor i reżyser teatralny. Zaprojektował scenografię do filmu "Casanova" Felliniego oraz do opery "Król Ubu" Pendereckiego. Grał w filmach: "Nosferatu-wampir" Herzoga, "Miłość Swanna" Schloendorffa. Na kanwie jego powieści "Chimeryczny lokator" powstał obraz Romana Polańskiego zatytułowany "Lokator", w którym sam Topor zagrał drobną rolę. Urodził się 7 stycznia 1938 roku.

2003 - Przywódcy 25 państw podpisali w Atenach tak zwany Traktat Akcesyjny o rozszerzeniu Unii Europejskiej, będący prawną podstawą przyjęcia do Wspólnoty 10 krajów Europy Środkowej i Południowej. Na postawie dokumentu w skład UE zostały włączone: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry.

2004 - Zmarł Jan Szczepański, jeden z najwybitniejszych polskich socjologów. Autor ponad półtora tysiąca publikacji, książek i esejów, poświęconych teorii i historii socjologii oraz badaniom nad przekształceniami struktury społecznej. Jego prace to między innymi: "Socjologia. Rozwój problematyki i metod”, "Elementarne pojęcia socjologii”, "Socjologiczne zagadnienia wyższego wykształcenia”, "Raport o stanie oświaty”, "Polska wobec wyzwań przyszłości”. Urodził się 14 września 1913 roku. 20. rocznica

2005 - Zmarł Artur Hutnikiewicz, historyk literatury polskiej, wybitny znawca literatury okresu Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego. Autor ponad trzystu publikacji, między innymi monografii "Żeromski". Profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Urodził się 12 stycznia 1916 roku we Lwowie.

2008 - Zmarł Edward Lorenz, amerykański matematyk i meteorolog, twórca tak zwanej teorii chaosu, która uważana jest za jeden z kluczowych punktów zwrotnych w rozumieniu świata i rządzących nim praw. W latach 60. opisał za pomocą równań zjawiska atmosferyczne i pokazał, że niewielka zmiana w jednym z punktów atmosfery może być przyczyną wielkich zmian w innym jej obszarze. Jak dowodził, ruch skrzydeł motyla w Singapurze może wywołać burzę nad Karoliną Północną. Te zależności są dziś nazywane efektem motyla. Urodził się 23 maja 1917 roku.

2008 - Zmarł Przemysław Burchard, etnograf, prozaik, reportażysta, redaktor i wydawca, podróżnik i speleolog. Uprawiał taternictwo, kajakarstwo, łucznictwo. Prekursor polskiej speleologii, inicjator nurkowania swobodnego w Polsce. Autor wielu książek etnograficznych i podróżniczych. Podróżował po Ameryce Południowej i Środkowej, Australii i Oceanii, Nowej Gwinei, Afryce i Dalekim Wschodzie. W czasie stanu wojennego w Polsce aktywny działacz opozycji demokratycznej, działał w Prymasowskim Komitecie Pomocy Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom. Urodził się 5 lipca 1925 roku.

2011 - Zmarł Henryk Zomerski, muzyk, gitarzysta basowy, kompozytor, aranżer, współzałożyciel grupy Niebiesko-Czarni, członek zespołów Czerwone Gitary, Czerwono-Czarni i Hagoka Band. Skomponował utwory: "Czy krasnoludki są na świecie”, "Hipopotam”, "Mężczyzna nigdy nie płacze”, "Trochę dobrze, trochę źle”, "Pieskie życie”. Urodził się 9 grudnia 1942 roku.

2012 - Zmarł Marian Biskup, historyk, profesor nauk humanistycznych, specjalizujący się w historii Pomorza, strefy bałtyckiej, Średniowiecza oraz dziejów zakonu krzyżackiego. Urodził się 19 grudnia 1922 roku.

2016 - W trzęsieniu ziemi w Ekwadorze zginęły 673 osoby, a ponad 27 700 zostało rannych. Siła wstrząsów wyniosą 7,8 stopnia w skali Richtera.

2017 - Zmarł Piotr Komorowski, prawnik, aktor niezawodowy. Zagrał między innymi w filmach: "Serce na dłoni", "Brunet wieczorowa porą", "Tato", wystąpił też w serialu "Czterdziestolatek". Był bratem bliźniakiem aktorki Mai Komorowskiej. Urodził się 23 grudnia 1937 roku.

2019 - Na torze w meksykańskim Aguascalientes Belg Victor Campenaerts ustanowił kolarski rekord świata w jeździe godzinnej - 55 kilometrów i 89 metrów. 5. rocznica

2020 - Zmarł Elizer Grynfeld, pochodzący z Łodzi ocalały z Holokaustu, współautor książki autobiograficznej "Gwizd życia", działacz społeczny na rzecz upamiętnienia Żydów łódzkich w okresie holokaustu. Współpracował z instytutem Jad Waszem. Należał do zarządu Stowarzyszenia Łódzkich Żydów w Izraelu i Towarzystwa Przyjaźni Izraelsko-Polskiej. Odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Urodził się 18 października 1923 roku.

2021 - Zmarł ksiądz Władysław Basista, duchowny rzymskokatolicki, Kanonik Honorowy Kapituły Metropolitarnej w Katowicach, Kapelan Jego Świątobliwości. Był pedagogiem, wykładowcą homiletyki i fonetyki, a także logopedą, prowadził zajęcia w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Katowicach oraz w Wyższym Seminarium Duchownym Braci Mniejszych w Katowicach-Panewnikach. Należał do sekcji kaznodziejskiej w komisji ds. duszpasterstwa ogólnego Konferencji Episkopatu Polski, Był duszpasterzem mniejszości niemieckiej w Katowicach i organizatorem wymiany młodzieży akademickiej między Polską a Niemcami. Urodził się 14 lutego 1928 roku.

2022 - Zmarła Halina Winiarska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, pedagog. Zagrała między innymi w filmach: "Awantura o Basię", "Pora na czarownice", "Odjazd" i "Blizna". Występowała w teatrach w: Białymstoku, Rzeszowie, Zielonej Górze, Poznaniu i Gdańsku. Prowadziła też pracę pedagogiczną w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Urodziła się 8 października 1933 rok.

2023 - Finlandia uruchomiła największy w Europie i trzeci na świecie reaktor atomowy. Trzeci blok elektrowni Olkiluoto, która znajduje się na wyspie na Zatoce Botnickiej - wodno-ciśnieniowy reaktor OL3 osiąga moc 1600 megawatów. Pokrywa blisko 15 procent zapotrzebowania na energię elektryczną w Finlandii, zaś wszystkie trzy reaktory Olkiluoto łącznie - około 30 procent. Nowy reaktor ma pracować sześć dekad. Jego budowa trwała 18 lat. Pochłonęła 8 miliardów euro i była jedną z najdroższych inwestycji budowalnych na świecie. 1. rocznica

2023 - Zmarł profesor Wojciech Kostowski, lekarz, specjalista w zakresie farmakologii i neuropsychofarmakologii. Badał mechanizmy działania leków przeciwdepresyjnych, rolę serotoniny i noradrenaliny w regulacji zachowania. Prowadził też badania nad ośrodkowymi działaniami alkoholu, uzależnieniem alkoholowym i innymi uzależnieniami. Był współautorem podręcznika dla studentów medycyny i lekarzy „Farmakologia. Podstawy farmakoterapii”, członkiem PAN i PAU. Urodził się 30 marca 1939 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »