Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-04-14, 07:30 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

14 kwietnia - Święto Chrztu Polski, święto państwowe, ustanowione przez Sejm 22 lutego 2019 roku. Prawdopodobnie 14 kwietnia 966 roku, w Wielką Sobotę, odbył się chrzest Mieszka I, księcia Polan. Data ta jest uznawana za początek chrystianizacji ziem polskich. Chrzest uważa się również za symboliczne wydarzenie, które było początkiem państwa polskiego i Kościoła katolickiego na naszych ziemiach.

14 kwietnia - Dzień Ludzi Bezdomnych, zainicjowany przez Marka Kotańskiego, twórcę stowarzyszenia Monar i Ruchu Wychodzenia z Bezdomności Markot. Pierwsze obchody święta zorganizowano w 1996 roku.

14 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Dobrych Uczynków.
216 - Urodził się Mani, znany także, jako Manes i Manicheusz, perski myśliciel, twórca manicheizmu. Poglądy religijne Maniego łączyły wpływy różnych religii, z których najważniejszy jest związek z zoroastryzmem. Przez całe życie prowadził działalność misyjną. Jednym z bardziej znanych manichejczyków był święty Augustyn. Zginął śmiercią męczeńską, około 276 roku.

966 - Prawdopodobnie tego dnia, w Wielką Sobotę, odbył się chrzest Mieszka I, księcia Polan. Data 14 kwietnia 966 roku jest uznawana za początek chrystianizacji ziem polskich. Chrzest uważa się również za symboliczne wydarzenie, które było początkiem państwa polskiego i Kościoła katolickiego na naszych ziemiach. W 1988 roku na Ostrowie Lednickim pod Gnieznem archeologowie odnaleźli fragmenty zabudowań pałacu Mieszka I i kaplicę z dwoma basenami chrzcielnymi. W jednym z nich prawdopodobnie został ochrzczony władca Polan.

1527 - Urodził się Abraham Ortelius, flamandzki geograf, kartograf, historyk i wydawca. W 1570 roku wydał pierwszy usystematyzowany zbiór map świata "Theatrum Orbis Terrarum”, zawierający także mapę Polski. Zmarł 28 czerwca 1598 roku.

1570 - Zawarto ugodę sandomierską - porozumienie między wyznaniami reformowanymi w I Rzeczypospolitej: luteranami, kalwinami oraz braćmi czeskimi. Chodziło o wspólną obronę przed kontrreformacją. Postanowiono uznawać wzajemnie sakramenty oraz kaznodziejów, a także organizować wspólne synody. Ugodę sandomierską uważa się za najstarszy akt ekumeniczny w Europie.

1629 - Urodził się Christian Huygens, holenderski astronom, fizyk i matematyk, prekursor falowej teorii światła, twórca zegara wahadłowego, odkrywca jednego z księżyców Saturna. W wieku 28 lat opublikował pierwszy podręcznik rachunku prawdopodobieństwa. Jeden z pierwszych myślicieli, którzy wysunęli ideę życia pozaziemskiego. Wyobrażał sobie planety pełne pozaziemskich istot, które tak jak ludzie na XVII-wiecznej Ziemi budują swoje cywilizacje. Zmarł 8 lipca 1695 roku. 395. rocznica

1759 - Zmarł Georg Friedrich Händel, niemiecki kompozytor i organista, największy - obok Jana Sebastiana Bacha - kompozytor okresu baroku. Tworzył głównie oratoria, utwory orkiestrowe i organowe. Autor oper: "Giulio Cesare”, "Orlando”, "Deidamia”, oratoriów: "Samson”, "Mesjasz”, "Juda Machabeusz”, a także kantat, arii, koncertów organowych. Urodził się 23 lutego 1685 roku. 265. rocznica

1803 - Urodziła się Leontyna Halpertowa, aktorka, tłumaczka sztuk francuskich. Obdarzona wielkim talentem i niezwykłą urodą świetnie sprawdzała się w rolach komicznych i tragicznych zyskując w swoim czasie sławę najwybitniejszej aktorki w Polsce. Zreformowała teatralna dykcję, czyniąc ją bardziej naturalną, uczyła też mistrzowskiej recytacji. Była uważana za jedną z najpiękniejszych kobiet epoki. Zmarła 19 marca 1895 roku.

1805 - Urodził się Stanisław Wysocki, inżynier, projektant, główny inżynier budowy Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, Budowa rozpoczęła się 1845 roku a kolej wiodła w granicach zaboru rosyjskiego do granicy austriackiej w Maczkach. Była pierwszą linią kolejową na ziemiach Królestwa Polskiego, a zarazem drugą linią w całym Imperium Rosyjskim. Już w pierwszym roku przewieziono nią ponad 143 tysiące pasażerów. Stanisław Wysocki był także założycielem pierwszej w Polsce fabryki asfaltu. Zmarł 21 maja 1868 roku.

1832 - W Wielkim Księstwie Poznańskim władze pruskie wprowadziły język niemiecki jako urzędowy w korespondencji instytucji administracyjnych, sądowych i kościelnych. Był to kolejny akt prawny zmierzający do pełnej germanizacji ziem polskich pod zaborem pruskim. Wcześniej, w 1819 roku, zakazano stosowania języka polskiego w szkołach. Germanizacja obejmowała także przemysł, który w większości był w rękach niemieckich - zakazano zatrudniania robotników znających język polski.

1861 - Urodził się Stefan Szolc-Rogoziński, podróżnik, pisarz, etnograf, badacz Kamerunu. Autor książek: "Żegluga wzdłuż brzegów Zachodniej Afryki" i "Pod równikiem". Zorganizował pierwszą polską wyprawę badawczą do Afryki Zachodniej. Po powrocie popularyzował wiedzę o tym kontynencie w kraju i za granicą. Jego dokonania stały się podstawą polskiej afrykanistyki. Zmarł 1 grudnia 1896 roku.

1865 - Abraham Lincoln, prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1861-1865, został postrzelony przez zamachowca. Zmarł dzień później. Napastnik - John Wilkes Booth, był sympatykiem Konfederacji i chciał powstrzymać działania prezydenta, zmierzające do uwolnienia niewolników i nadania im pewnych praw obywatelskich. Abraham Lincoln urodził się 12 lutego 1809 roku.

1886 - Urodził się Edward Chace Tolman, amerykański psycholog. Zajmował się badaniem zachowania zwierząt, teorią uczenia się i ogólną teorią zachowania. Zaliczany do neobehawiorystów - wprowadził między innymi pojęcie uczenia utajonego, wynikającego z dążenia organizmu do osiągnięcia konkretnego celu - na przykład zdobycia pożywienia. Zmarł 19 listopada 1959 roku.

1889 - Urodził się Walery Goetel, geolog, podróżnik, działacz ochrony przyrody, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i członek Polskiej Akademii Nauk, współtwórca parków narodowych - Tatrzańskiego, Pienińskiego i Babiogórskiego. Był twórcą nowej gałęzi nauki - sozologii, która łączy w sobie problematykę ochrony przyrody z racjonalnym użytkowaniem jej zasobów. Zmarł 6 listopada 1972 roku. 135. rocznica

1896 - W USA opatentowano płatki kukurydziane. Dwa lata wcześniej doktor John Harvey Kellogg, dyrektor Battle Creek Sanitarium w stanie Michigan umieścił płatki w menu zakładu.

1897 - Urodził się Horace McCoy, amerykański pisarz, autor krótkiej powieści "Czyż nie dobija się koni?", sfilmowanej w 1969 roku, o wyczerpującym maratonie tanecznym w czasach Wielkiego Kryzysu. Innym znanym jego utworem jest powieść w stylu noir "Kiss Tomorrow Goodbye", sfilmowana z Jamesem Cagneyem w roli głównej. Był uczestnikiem I wojny światowej, służył w lotnictwie amerykańskim we Francji, za co otrzymał francuski Krzyż Wojenny. Zmarł 15 grudnia 1955 roku.

1904 - Urodził się John Gielgud, brytyjski aktor i reżyser, uważany za najlepszego współczesnego odtwórcę ról szekspirowskich. Grał główne role w dramatach Szekspira, między innymi: "Hamlet", "Makbet", "Ryszard III". Popularność zdobył, jako aktor filmowy. Zagrał w kilku polskich obrazach, między innymi w "Dyrygencie" Andrzeja Wajdy. W 1981 roku dostał Oscara za najlepszą rolę drugoplanową, w amerykańskiej komedii "Arthur". Do jego przodków należał między innymi Antoni Giełgud, generał w powstaniu listopadowym. Zmarł 21 maja 2000 roku. 120. rocznica

1904 - Urodził się Zbigniew Sawan, aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny, dyrektor artystyczny teatrów. Jako szesnastoletni szwoleżer wziął udział w obronie Warszawy i kontrofensywie 1920 roku. W czasie II wojny światowej był więziony na Pawiaku i w niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau. Przed wojną występował w teatrach całej Polski, a po kapitulacji Niemiec zorganizował między innymi Teatr Polski w Szczecinie. Zmarł 4 czerwca 1984 roku. 120. rocznica

1909 - Urodził się Justyn Wojsznis, taternik i alpinista, redaktor i publicysta. Pierwszy zdobywca najwyższego wulkanu świata i drugiego pod względem wysokości szczytu obu Ameryk Ojos del Salado. Był głównym twórcą i współautorem dzieła zbiorowego "Przewodnik po Polsce" wydanego w 1963 roku. Zmarł 16 marca 1965 roku. 115. rocznica

1910 - Zmarł Michaił Wrubel, rosyjski malarz i grafik, tworzący w stylu secesji i symbolizmu. Malował portrety oraz kompozycje figuralne, motywy czerpiąc z ruskich podań i baśni oraz poezji romantycznej. Jego obrazy przenika nastrój tajemniczości, niepokoju i dramatyzmu. Zajmował się też ceramiką artystyczną, drobną rzeźbą i scenografią. Urodził się 17 marca 1856 roku.

1912 - W nocy z 14 na 15 kwietnia, po zderzeniu z górą lodową, w pobliżu Ameryki Północnej zatonął brytyjski parowiec transatlantycki "Titanic", z 2200 osobami na pokładzie. Uratowano około 700 osób. Katastrofa Titanika była badana przez dwie komisje, brytyjska i amerykańską, stała się też kanwą wielu utworów literackich i dzieł filmowych dokumentalnych i fabularnych. Najgłośniejszym z nich był "Titanic" kanadyjskiego reżysera Jamesa Camerona z 1997 roku. Film ten zdobył aż 11 Oscarów.

1915 - Urodził się Jan Zumbach, pilot, as myśliwski, w czasie II wojny światowej dowódca słynnego Dywizjonu 303. Podczas II wojny zestrzelił, według oficjalnych danych, 13 samolotów na pewno i kilka prawdopodobnie. Po wojnie zajmował się przemytem, był współwłaścicielem firmy lotniczo-taksówkarskiej, która prowadziła działalność przemytniczą. Posługując się pseudonimem Johnny "Kamikaze” Brown walczył, jako najemnik w Afryce. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach 3 stycznia 1986 roku we Francji. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

1916 - Urodził się Wojciech Żukrowski, pisarz, autor utworów o tematyce wojenno-okupacyjnej i współczesnej. Do najbardziej znanych należą: opowiadanie "Z kraju milczenia" oraz powieści - "Dni klęski" i "Kamienne tablice". Jest także autorem reportaży i szkiców z: Wietnamu, Laosu oraz Indii. Zmarł 26 sierpnia 2000 roku.

1917 - Zmarł Ludwik Zamenhoff, lekarz, poliglota, twórca międzynarodowego języka esperanto. Był tłumaczem i wydawcą dzieł literatury światowej w stworzonym przez siebie języku. Jego marzeniem było zbliżenie do siebie ludzi różnych kultur, języków i religii. Ośmiokrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Urodził się 15 grudnia 1859 roku. 15 grudnia obchodzony jest, jako Dzień Ludwika Zamenhofa.

1917 - Urodził się Eugeniusz Walerian Haneman, fotograf, operator filmowy, i wykładowca. Znany z fotografii dokumentujących wydarzenia Powstania Warszawskiego - był fotoreporterem Delegatury Rządu na Kraj. Uratował z powstania 15 rolek filmów, które przekazał do Muzeum Warszawy. 237 jego fotografii można znaleźć w zbiorach Muzeum Powstania Warszawskiego. Zmarł 15 stycznia 2014 roku.

1919 - W Warszawie rozpoczęły się obrady Sejmu Nauczycielskiego, czyli Ogólnopolskiego Zjazdu Oświatowego, poświęcone przyszłości oświaty w powstającym państwie polskim. Po raz pierwszy uczestniczyli w spotkaniu nauczyciele wywodzący się ze wszystkich zaborów. Omawiano między innymi sprawę uprawnień władz centralnych oraz samorządów i przedstawicieli społeczeństwa w zarządzaniu oświatą, dążenia do wyższego poziomu kształcenia nauczycieli szkół powszechnych oraz kwestie organizacji szkolnictwa. Obradom przewodniczył poeta Jan Kasprowicz. 105. rocznica

1921 - Urodził się Thomas Schelling, amerykański ekonomista, specjalista w dziedzinie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa narodowego i strategii nuklearnej. Laureat Nagrody Nobla w 2005 roku, wraz z Robertem Aumannem, za prace dotyczące zastosowania teorii gier w naukach społecznych i mikroekonomii. Zmarł 13 grudnia 2016 roku.

1923 - Urodziła się Lidia Clarke-Heston amerykańska fotografka i aktorka. Jej największym osiągnięciem był udział w filmie "Atomowe miasto". W 1953 roku za główną rolę otrzymała nominację do Oskara. Była żoną laureata Oscara - Charltona Hestona. Zmarła 3 września 2018 roku.

1924 - W Warszawie wznowiła działalność Mennica Państwowa. Została zamknięta w 1868 roku przez władze carskie. Do 1928 roku Mennica Państwowa miała monopol na "wyrób pieczęci z orłem państwowym”, jej zadaniem było także wydawanie ekspertyz i orzeczeń w sprawie autentyczności monet oraz pieczęci urzędowych i ich odcisków. W czasie II wojny światowej mennica została częściowo zniszczona a jej zbiory zrabowane przez okupanta. 100. rocznica

1924 - Prezydent RP Stanisław Wojciechowski wydał rozporządzenie o zmianie ustroju pieniężnego - złoty zastąpił markę polską po kursie 1 800 000 marek polskich za 1 złotego. Nowa waluta została oparta na parytecie złota, co zapewniało jej stabilność. Wartość nowej jednostki monetarnej odpowiadała wartości 9/31 grama czystego złota. Za dolara płacono 5 złotych 18 groszy. Złotówka była równa frankowi szwajcarskiemu. Zmiana ustroju pieniężnego była elementem reformy premiera Władysława Grabskiego, która pozwoliła ustabilizować walutę - polski złoty do II wojny światowej był jedną z najbardziej stabilnych walut na świecie, zwalczyć hiperinflację i uporządkować bankowość w odrodzonej Polsce. 100. rocznica

1924 - Urodził się Andrzej Zalewski, dziennikarz radiowy, z wykształcenia magister inżynier rolnik. Od czerwca 1990 prowadził audycję "Ekoradio" w Pierwszym Programie Polskiego Radia - codzienne felietony radiowe, połączone z przedstawieniem prognozy pogody, będące jego autorskim pomysłem. Był inicjatorem Święta Polskiej Niezapominajki. W czasie II wojny światowej był zaangażowany w działalność konspiracyjną, jako harcerz ZHP, a później żołnierz Armii Krajowej. Zmarł 21 lipca 2011 roku. Za wybitne zasługi dla Polskiego Radia został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. 100. rocznica

1927 - Oficerska Szkoła Lotnictwa została przeniesiona z Grudziądza do Dęblina. Uczelnia miała szkolić pilotów i obserwatorów w technice pilotażu i zadaniach bojowych, jednak wkrótce skupiono się na wyszkoleniu obserwatorów. W 1929 roku w Dęblinie powołano także Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa. Po wojnie szkoła została reaktywowana i jako jedyna kształciła pilotów wojskowych. Obecnie uczelnia działa pod nazwą Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych.

1929 - Rozegrano pierwszy wyścig samochodowy o Grand Prix Monako. Zwyciężył William Grover-Williams, który jeździł samochodem bugatti. Charakterystyczny, zielony kolor nadwozia stał się w przyszłości rozpoznawalnym znakiem Brytyjczyków w sportach samochodowych. Wyścigi w Monte Carlo, zaliczane do mistrzostw świata Formuły 1, są jedną z najbardziej prestiżowych imprez tego typu. 95. rocznica

1930 - Zmarł Włodzimierz Majakowski, rosyjski poeta, autor liryk, poematów i sztuk satyrycznych. Początkowo zwolennik i piewca rewolucji - z czasem stał się wobec niej bardziej krytyczny, wdawał się w otwarte polemiki z socrealistami, w efekcie był oskarżany o wypaczenia i odejście do doktryny komunizmu. Zginął w niejasnych okolicznościach, oficjalnie podano wersję samobójstwa. Po jego śmierci, twórczość z wczesnego okresu była sztandarową poezją okresu stalinizmu. Urodził się 19 lipca 1893 roku.

1930 - Urodził się Vytautas Žalakevičius, litewski reżyser teatralny, scenarzysta filmowy, uznawany za ojca kina litewskiego. Zmarł 12 listopada 1996 roku.

1932 - Urodził się Marek Lusztig, kompozytor, reżyser, pedagog, współtwórca Studenckiego Teatru Satyryków - STS, współpracownik Polskiej Kroniki Filmowej. Zginął tragicznie w wypadku samochodowym w Szwecji, 10 maja 1972 roku.

1935 - Urodził się Andrzej Gwiazda, działacz związkowy, jeden z założycieli Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. W sierpniu 1980 roku członek Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, współautor 21 Postulatów Sierpniowych, współzałożyciel NSZZ "Solidarność". Kawaler Orderu Orła Białego.

1935 - Urodził się Erich von Däniken, szwajcarski pisarz, podróżnik i poszukiwacz cywilizacji pozaziemskich, autor filmów. Pierwszą książkę "Wspomnienia z przyszłości" wydał w 1968 roku, w nakładzie trzech tysięcy egzemplarzy. Jest propagatorem paleoastronautyki - poglądu, że współczesną cywilizację ukształtowali przybysze z kosmosu. Do tej pory jego książka na ten temat została przetłumaczona na ponad 30 języków. Jego teorie są uznawane za pseudonaukowe.

1938 - Urodziła się Elżbieta Czyżewska, jedna z najpopularniejszych polskich aktorek lat 60. Od lat 70. pracowała w Stanach Zjednoczonych. Grała w teatrze, między innymi Daisy w "Nosorożcu" Ionesco i Mirandę w "Don Juanie" Frischa, a także w filmach: "Gdzie jest generał”, "Małżeństwo z rozsądku”, "Giuseppe w Warszawie” i "Samotność w sieci”. Zmarła 17 czerwca 2010 roku w USA.

1941 - Urodziła się Julie Christie, angielska aktorka, zagrała w filmach: "Nashville", "Nie ma takiej rzeczy", "Troja", "Billy kłamca", "Marzyciel". Za rolę w obrazie "Darling" otrzymała w 1996 roku Oscara.

1941 - Urodziła się Pola Raksa, aktorka. Grała między innymi w serialu "Czterej pancerni i pies". Wystąpiła też w wielu innych filmach kinowych i telewizyjnych, jednak to Marusia stała się jej najbardziej rozpoznawalną rolą. Obecnie nie pracuje, jako aktorka. Zajmuje się różnymi formami plastyki. "Za jej Poli Raksy twarz każdy by się zabić dał" - tak o urodzie aktorki śpiewał zespół Perfect w piosence "Autobiografia”.

1942 - Urodziła się Danuta Wawiłow, poetka, tłumaczka literatury rosyjskiej, autorka słuchowisk radiowych i utworów dla dzieci i młodzieży. Najbardziej znane to: "Rupaki", "Nic się nie stało", "Wiersze dla niegrzecznych dzieci" i "Dziwna bajeczka". Jej książki weszły do kanonu literatury dziecięcej, Zmarła 29 maja 1999 roku.

1943 - W nocy z 13 na 14 kwietnia grupa ukraińskich nacjonalistów zamordowała 10 polskich mieszkańcach wsi Bilcze w województwie wołyńskim. Mieszkało tam zaledwie 1215 rodzin polskich. Część z nich, na wieść o napadach na Polaków, uciekła na początku kwietnia 1943 do Łucka.

1944 - Brytyjski frachtowiec SS "Fort Stikine" z 800 tonami amunicji eksplodował w porcie w Bombaju. Zginęło około 800 osób, a około trzech tysięcy zostało rannych. 80. rocznica

1948 - Urodziła się Hanna Maria Giza-Tomann, dziennikarka radiowa, aktorka, autorka adaptacji i reżyser słuchowisk radiowych. Pracowała w programie trzecim i drugim Polskiego Radia. Przeprowadzała wywiady radiowe między innymi z Umberto Eco, Władimirem Bukowskim, Stanisławem Lemem, Normanem Daviesem, Ryszardem Kapuścińskim, Hanną Krall, Jerzym Giedroyciem i Günterem Grassem. W latach 1970-1983 była aktorką Teatru Ateneum w Warszawie. Występowała też w spektaklach Teatru Telewizji, filmach fabularnych i serialach telewizyjnych. Karierę aktorską zakończyła pod koniec lat 80.

1950 - Przedstawiciele Kościoła katolickiego i władz państwowych podpisali porozumienie regulujące wzajemne stosunki. Kościół zobowiązał się do nieingerowania w sprawy publiczne i kierowania się polską racją stanu. W zamian ocalił katechizację w szkołach, duszpasterstwo wojska i chorych. Porozumienie było wynikiem sytuacji przymusowej, w jakiej stanął polski Kościół w czasie represji stalinowskich. Ze strony kościelnej podpisano je z nadzieją, że szykany zelżeją. Postanowienia układu zostały jednak zignorowane przez władze, które nie zmniejszyły prześladowań Kościoła a ponadto sygnatariusze ze strony kościelnej byli krytykowani przez Watykan i niektórych polskich hierarchów za to, że układ jest zbyt daleko idącym ustępstwem, a w dodatku został zwarty przez przedstawicieli polskiego Kościoła bez porozumienia z Rzymem.

1953 - W Warszawie zakończył się proces pułkownika Wacława Kostka-Biernackiego, żołnierza Legionów Polskich, komendanta twierdzy brzeskiej, organizatora obozu w Berezie Kartuskiej. Po agresji Niemiec na Polskę, we wrześniu 1939 roku prezydent Ignacy Mościcki powierzył mu funkcję Głównego Komisarza Cywilnego. W czasie ewakuacji rządu do Rumunii wraz z Kwaterą Główną Naczelnego Wodza został internowany do 1944, a następnie przekazany władzom komunistycznym. Został skazany na karę śmierci, zamienioną na 10 lat więzienia. Po dwóch latach zwolniono go z więzienia ze względu na zły stan zdrowia. Zmarł 25 maja 1957 roku.

1956 - W Chicago zaprezentowano pierwszy magnetowid. Producentem było amerykańskie przedsiębiorstwo Ampex. Nagranie było rejestrowane na taśmie magnetycznej o szerokości dwóch cali (około 5 centymetrów). Pierwszym programem, zarejestrowanym do późniejszego odtwarzania, były wiadomości telewizyjne.

1958 - Nad Bornholmem spłonął w atmosferze Sputnik 2 z martwym psem Łajką. Drugi z serii radzieckich satelitów, jako pierwszy w historii, wyniósł na orbitę okołoziemską żywe zwierzę. Ponieważ ówczesna technika nie pozwalała bezpiecznie sprowadzić psa z powrotem na Ziemię, zamierzono uśpić go w dziesiątym dniu lotu. Łajka przeżyła jednak w kapsule zaledwie kilka godzin z powodu temperatury sięgającej 40 stopni Celsjusza i silnego stresu.

1962 - Urodził się Rafał Paczkowski, realizator dźwięku, muzyk, kompozytor. Realizował muzykę do takich filmów jak: "Trzy kolory" Krzysztofa Kieślowskiego, "Tajemniczy ogród" Agnieszki Holland, "Przedwiośnie" Filipa Bajona oraz "Bandyta" Macieja Dejczera. Znany jest, jako realizator dźwięku wielu albumów polskich wykonawców. Do najbardziej znanych pozycji, które realizował należą: "Tak! Tak! i Obywatel G.C." Obywatela G.C., "Biała armia" Bajmu, "Dotyk" Edyty Górniak, oraz "Love" Edyty Bartosiewicz. Na wielu płytach brał czynny udział jako muzyk grający na instrumentach klawiszowych.

1966 - W tysiąclecie chrztu Mieszka Pierwszego rozpoczęły się główne obchody religijne Milenium Chrztu Polski. Inicjatorem obchodów millenijnych był kardynał Stefan Wyszyński. W centralnych uroczystościach na Jasnej Górze 3 maja Prymas Tysiąclecia, odnowił akt zawierzenia Matce Boskiej i powierzenia narodu polskiego pod jej opatrzność na kolejne tysiąc lat. Władza ludowa nakazała w tym czasie obchodzenie świeckiej rocznicy Tysiąclecia Państwa Polskiego.

1972 - Urodził się Wojciech Kowalczyk, piłkarz, reprezentant kraju, zdobywca tysięcznego gola dla reprezentacji Polski. W kadrze rozegrał 39 meczów zdobywając 11 goli. Uważany za błyskotliwego napastnika, świetnie spisywał się w meczach Legii Warszawa, z którą zdobył trzy Mistrzostwa Polskim jednak nie udało mu się zrobić międzynarodowej kariery. Znany był z niepokornego charakteru. W 1993 po odebraniu Legii tytułu mistrza kraju zrezygnował na pewien czas z występów w drużynie narodowej.

1973 - Urodził się Adrien Brody, amerykański aktor, grał między innymi w filmach: "Cienka czerwona linia”, "Mordercze lato”, "Obłęd”, "King Kong”. W 2003 roku został wyróżniony Oscarem za rolę Władysława Szpilmana, w filmie "Pianista” Romana Polańskiego. Jego pradziadek był polskim Żydem, który wyemigrował do USA przed II wojną światową. Krewni, którzy pozostali w Polsce, zginęli w niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau.

1974 - Zmarł Wacław Okulicz-Kozaryn, jeden z pierwszych polskich zapaśników, olimpijczyk z Paryża, w 1924 roku. Wychowanek Władysława Pytlasińskiego. Urodził się 8 lutego 1884 roku. 50. rocznica

1980 - Ukazał się debiutancki album brytyjskiej grupy Iron Maiden "Iron Maiden". Zespół uważany jest za jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych w gatunku oraz jeden z najlepszych, a zarazem najbardziej wpływowych zespołów koncertowych w historii rocka. Przez 40 lat światowej kariery muzycy formacji zostali laureatami setek nagród muzycznych, otrzymali ponad 500 złotych i platynowych płyt. Łączny nakład ich krążków to ponad 100 milionów sprzedanych egzemplarzy.

1981 - Zakończyła się debiutancka, trwająca dwa dni, misja promu kosmicznego Columbia. Pierwszy wahadłowiec NASA poleciał w kosmos około 30 razy. Podczas powrotu z ostatniej misji 1 lutego 2003 roku doszło do rozszczelnienia osłony termicznej poszycia skrzydła, w wyniku, czego prom spłonął wchodząc do atmosfery. Zginęła cała, 7-osobowa załoga, a loty wahadłowców zawieszono.

1986 - Zmarła Simone de Beauvoir, pisarka francuska, filozofka i feministka, przedstawicielka egzystencjalizmu, poruszająca w swoich utworach problematykę wolności i zagadnienia moralne. Autorka między innymi powieści: "Cudza krew", "Mandaryni", a także eseju "Druga płeć". Była żoną Jean-Paula Sartre'a. Urodziła się 9 stycznia 1908 roku.

1992 - Zmarł Sammy Price, amerykański pianista jazzowy, "król boogie-woogie". W latach 60. XX wieku działał, jako obrońca praw człowieka, zajmował się prawami socjalnymi i obywatelskimi osób bezdomnych. W latach 70. i 80. grywał w klubach i restauracjach w Nowym Jorku, Nowym Orleanie i Bostonie Występował z takimi muzykami jak Benny Goodman i Buddy Rich. Urodził się 6 października 1908 roku.

1993 - W Moskwie rozpoczął się proces uczestników puczu zorganizowanego przeciwko Michaiłowi Gorbaczowowi w sierpniu 1991 roku. W rezultacie puczu zorganizowanego przez Gienadija Janajewa, a stłumionego przez władze, zawieszono działalność a następnie zlikwidowano KPZR. W ocenie historyków było to wstępem do upadku systemu komunistycznego w ZSRR i samego Związku Radzieckiego. Wydarzenia te były nazywane "rewolucją sierpniową” lub "drugą rewolucją rosyjską”.

1996 - Proklamowano Dzień Ludzi Bezdomnych. Jest obchodzony z inicjatywy Marka Kotańskiego, założyciela MONAR. Ideą było upowszechnienie w społeczeństwie wiedzy o sytuacji osób bezdomnych i ich problemach. W tym dniu organizowane są różne wydarzenia charytatywne.

1999 - Zmarł Nicola Trussardi, znany włoski stylista, producent damskiej i męskiej odzieży. Rozpoczął działalność od produkcji rękawiczek, przez lata doprowadzając swoją firmę do rangi światowej marki. Fundacja Nicoli Trussardi promuje współczesną sztukę i kulturę. Jej założyciel opowiadał się za wydzieleniem w Mediolanie obszaru "Citta della Moda", gdzie wszyscy mediolańscy projektanci mieliby przestrzeń wystawową. Jednak ten projekt został po jego śmierci zarzucony. Urodził się 17 czerwca 1942 roku. 25. rocznica 2005 - Pierwszy pociąg towarowy z kontenerami przejechał z Chin do Niemiec. Czas przejazdu wyniósł 16 dni, a skład miał ponad kilometr długości. Pociąg uruchomiły koleje rosyjskie wspólnie z białoruskimi, polskimi i niemieckimi. Transport kolejowy okazał się tańszy i szybszy niż przesyłanie kontenerów drogą morską. Z Chin do Europy przyjeżdżają wagony głównie ze sprzętem elektronicznym i odzieżą, natomiast do Państwa Środka z Europy transportowana jest żywność, alkohole oraz samochody i artykuły motoryzacyjne.

2007 - Zmarł René Remond, francuski historyk i politolog, autor około 50 dzieł poświęconych historii politycznej, intelektualnej i religijnej Francji w wieku XIX i XX, między innymi "Życie polityczne we Francji” oraz "Wprowadzenie do historii naszych czasów”. Urodził się 30 września 1918 roku.

2008 - Zmarł Ollie Johnston, amerykański rysownik i animator. Był ostatnim żyjącym członkiem grupy The Nine Old Men, która z Waltem Disneyem stworzyła takie postacie, jak Królewna Śnieżka, Bambi, Pinokio czy Piotruś Pan. Przez 43 lata pracował w wytwórni Disneya. Urodził się 31 października 1912 roku.

2009 - Zmarł Stanisław Cejrowski, animator i działacz jazzowy. Był organizatorem festiwalu Jazz Jamboree, na którym w latach 70. występowały największe światowe gwiazdy. Uruchomił Klub Płytowy Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego "Biały Kruk Czarnego Krążka”. Udzielał się, jako menedżer muzycznych grup bigbitowych. Był pomysłodawcą muzycznego tryptyku z okazji Igrzysk Olimpijskich w Moskwie - nagrane zostały i wydane trzy płyty: "Na brzegu światła" zespołu Budka Suflera, "Droga ludzi" Skaldów oraz "Żagiel Ziemi" Breakoutu. Ojciec polskiego podróżnika Wojciecha Cejrowskiego. Urodził się 22 maja 1939 roku. 15. rocznica

2011 - Zmarł William Lipscomb, amerykański chemik. Laureat Nagrody Nobla W 1976 roku, w dziedzinie chemii, za badania nad strukturą boranów. Urodził się 9 grudnia 1919 roku.

2011 - Zmarł Walter Breuning, Amerykanin, znany z długowieczności. Był ostatnim żyjącym mężczyzną urodzonym w 1896, a także ostatnim Amerykaninem urodzonym przed rokiem 1900. Należy do niego niekwestionowany rekord długowieczności mężczyzn w Stanach Zjednoczonych. Po śmierci Brytyjczyka Henry'ego Allinghama, 18 lipca 2009, został najstarszym żyjącym mężczyzną na świecie. Był jednym z czterech najdłużej żyjących mężczyzn w historii. Jego recepta na długie życie była prosta: "Bądź aktywny, nie jedz dużo i bądź dobry dla innych”. Urodził się 21 września 1896 roku.

2013 - Zmarł sir Colin Rex Davis, angielski dyrygent. Występował z wieloma orkiestrami, najdłużej z London Symphony Orchestra, z którą związany był od 1959 do 2006 roku. Gościnnie pojawiał się na estradach koncertowych i scenach operowych prawie całego świata. Znany, jako wyjątkowy interpretator dzieł Wolfganga Amadeusza Mozarta, Jeana Sibeliusa i Hectora Berlioza. Urodził się 25 września 1927 roku.

2013 - Zmarł Andrzej Garlicki, historyk i publicysta, zajmujący się najnowszą historią Polski, współpracownik tygodników "Kultura” i "Polityka”. Autor monografii "Józef Piłsudski” oraz prac: "U źródeł obozu belwederskiego”, "Rycerze Okrągłego Stołu”, "Przewrót majowy”, "Bolesław Bierut” i "Piękne lata trzydzieste”. Był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa w latach 1953-1955 i 1964-1965. Urodził się 3 czerwca 1935 roku.

2014 - W nocy z 14 na 15 kwietnia terroryści z ekstremistycznej islamistycznej Sunnickiej Grupy na rzecz Nawracania na Islam i Dżihadu, znanej jako Boko Haram porwali ponad 300 licealistek w wieku od 12 do 18 lat, w większości chrześcijanek, ze szkoły w mieście Chibok na północnym wschodzie Nigerii. 57 dziewcząt zdołało uciec kilka godzin po porwaniu, wyskakując z ciężarówek, którymi je wieziono. 107 zostało uwolnionych w latach 2016-2017, w wyniku negocjacji między rządem Nigerii a Boko Haram, w zamian za wydanie przetrzymywanych przez nigeryjskie władze dżihadystów. Kilkanaście dziewcząt zmarło w niewoli. Mimo zaangażowania w uwolnienie uczennic osobistości ze świata polityki, nauki i kultury z całego świata, los ponad setki porwanych jest nieznany. Wiadomo, że porwane uczennice zostały zmuszone do poślubienia dżihadystów. Boko Haram - jedna z najbardziej okrutnych organizacji terrorystycznych na świecie - od 2009 roku prowadzi zbrojną walkę o przekształcenie Nigerii w muzułmańskie państwo wyznaniowe, w którym obowiązywałoby prawo szariatu. Zwalcza zachodnią edukację, chce, aby w Nigerii obowiązywała wyłącznie edukacja islamska, obejmująca tylko chłopców. 10. rocznica

2015 - Zmarł Roberto Tucci, włoski kardynał, jezuita, dziennikarz, organizator pielgrzymek papieskich. W latach 1965-1989 był radcą Papieskiej Rady do spraw Komunikacji Społecznej. Od 1973 pracował w Radiu Watykańskim, między innymi na stanowisku dyrektora generalnego oraz prezydenta Komitetu Zarządzającego Radia. Urodził się 19 kwietnia 1921 roku.

2019 - Zmarł Jacek Namieśnik, chemik, profesor nauk chemicznych, specjalizujący się w chemii analitycznej i środowiskowej. W latach 2016- 2019 był rektorem Politechniki Gdańskiej. Był autorem ponad 700 prac naukowych i ośmiu książek, Laureat licznych nagród i wyróżnień, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 10 grudnia 1949 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Jerzy Główczewski, architekt i wykładowca architektury, w czasie II wojny światowej lotnik dywizjonu 308 RAF. Odbył około 100 lotów bojowych, uczestniczył między innymi w bitwie nad Gandawą - jednej z ostatnich bitew II wojny światowej. Po wojnie wrócił do Polski, studiował architekturę na Politechnice Warszawskiej i uczestniczył w odbudowie Warszawy. Wyemigrował z kraju na początku lat 60. Zamieszkał w USA, gdzie także zajmował się architekturą. Urodził się 19 listopada 1922 roku.

2020 - Największy samolot transportowy świata, sześciosilnikowy Antonov AN-225 - „Mrija” [w języku ukraińskim: „Marzenie”] po raz pierwszy w historii wylądował na lotnisku Chopina w Warszawie. Przywiózł z Chin zakupione przez dwie spółki skarbu państwa - KGHM oraz LOTOS - środki ochrony przed koronawirusem - maseczki ochronne i kombinezony dla personelu medycznego w Polsce oraz sprzęt służący do walki z chorobą COVID-19. Stołeczne lotnisko musiało się przygotować na tę wizytę, wymagała ona też zgody Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Samolot An-225, jedyna taka maszyna na świecie, powstał pod koniec lat 80. XX wieku w Związku Radzieckim, by przenosić prom kosmiczny Buran. Latał w barwach ukraińskich. Gigant o wysokości 18 metrów, a więc wysokości sześciokondygnacyjnego budynku, długi na 84 metry mógł zabrać na pokład 250 ton ładunku, na przykład kadłub Boeinga 737. Wcześniej maszyna lądowała w Polsce w Poznaniu i Katowicach. Została zniszczona 27 lutego 2022 roku podczas ataku rosyjskich wojsk na lotnisko w Hostomlu pod Kijowem.

2021 - Zmarła Ewa Wawrzoń, aktorka teatralna, filmowa, telewizyjna i dubbingowa. Zagrała między innymi w filmach i serialach: "Samo życie", "Tato", "Poznańskie słowiki", "Przygoda noworoczna" i "Dwa żebra Adama". Urodziła się 11 maja 1937 roku.

2021 - Zmarł Bernard Madoff, amerykański finansista, twórca piramidy finansowej, znanej jako "Piramida Madoffa", w której poszkodowanych zostało około 13,5 tysiąca indywidualnych inwestorów i organizacji. W 2009 roku został za to skazany na karę 150 lat pozbawienia wolności. Urodził się 29 kwietnia 1938 roku.

2022 - W trwającym od 24 lutego 2022 ataku Rosji na Ukrainę - ta na Morzu Czarnym zadała duże straty agresorowi. Został trafiony (wieczorem 13 kwietnia) i w wyniku tego zatonął flagowy rosyjski okręt wojenny, krążownik "Moskwa". Okręt brał wcześniej udział w ataku na Wyspę Węży. Ukraińska załoga odmówiła poddania się, używając niewybrednych słów, które później znalazły się na znaczku wydanym przez pocztę Ukrainy.

2023 - Z portu kosmicznego w Gujanie Francuskiej wystartowała rakieta Ariane 5 z bezzałogową sondą kosmiczną "Juice" (Jupiter Icy Moons Explorer) na pokładzie. Kolejna duża misja Europejskiej Agencji Kosmicznej ma zbadać środowisko Jowisza i sprawdzić, czy na lodowych księżycach tej planety: Ganimedesie, Kallisto i Europie są ślady wody. Postara się odpowiedzieć, czy pod lodową skorupą księżyców Jowisza istnieje lub kiedyś istniało życie. "Juice" zbada też atmosferę wulkanicznego księżyca Io. W tworzenie trzech z dziesięciu instrumentów badawczych, w jakie jest wyposażona sonda, były zaangażowane polskie firmy oraz Centrum Badań Kosmicznych PAN. Polacy odegrali kluczową rolę, między innymi projektowali prototypy instrumentów oraz wykonywali modele lotne. Ważąca pięć ton sonda „Juice” ma dotrzeć na Jowisza w 2031 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »