Duże straty finansowe rolników, spadek dochodów gmin oraz wzrost cen dla konsumentów – takie są potencjalne skutki Afrykańskiego pomoru świń. Obecność wirusa ASF potwierdzono już w sąsiedztwie Opolszczyzny. O tym zagrożeniu rozmawialiśmy w Samorządowej Loży Radiowej. Z naszymi mikrofonami byliśmy w pałacyku Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Łosiowie.

- Zagrożenie w naszym kraju jest realne i do tej pory występowało w jego wschodniej części, a teraz dowiedzieliśmy się o jego ogniskach zapalnych m.in. w województwie wielkopolskim i lubuskim – mówi Teresa Barańska, zastępca dyrektora ODR w Łosiowie, a zarazem radna Prudnika z Prawa i Sprawiedliwości. – Na Opolszczyźnie podejmujemy szereg działań, aby rolnik był jak najbardziej uświadomiony, wiedział jak skutecznie się zabezpieczać, jeżeli chodzi o wirus ASF. W tym zakresie prowadzimy porady indywidualne, których udzielamy blisko dwa tysiące. Rozprowadzamy broszury, informacje, ulotki. Organizujemy szkolenia. Oprócz tego, co miesiąc jesteśmy obligatoryjnie zobowiązani zdawać relacje, raport do Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Najważniejsze jest, aby rolnik przestrzegał bioasekuracji, czyli tego, co może chronić jego gospodarstwo przed wtargnięciem wirusa ASF. To jest stosowne ogrodzenie, maty dezynfekcyjne, bezwzględny zakaz wejścia osobom nieupoważnionym do budynków inwentarskich oraz zwracanie uwagi, co kto przywozi na gospodarstwo rolne. Zachować należy czystość i bezwzględnie współpracować ze służbami weterynaryjnymi. Rolnicy mogli pozyskać środki unijne PROW. Agencja Modernizacji Restrukturyzacji Rolnictwa dawała im możliwość skorzystania z działań zabezpieczających. Dofinansowanie gospodarstw wynosiło do 75 procent wydatków. Rolnicy są informowani o tym wsparciu i działaniach. Pozostaje kwestia, żeby poważnie podeszli do sprawy i przestrzegali tych kilku podstawowych zasad bioasekuracji, która jest obecnie jedynym ratunkiem przed tym, aby wirus nie wtargnął na gospodarstwo rolnika.

Przypadki ASF potwierdzono w sąsiednich województwach oraz 80 kilometrów od naszej granicy w Czechach. Czy zatem jesteśmy skazani na to, że ta groźna choroba zwierzęca wystąpi także na Opolszczyźnie?

- Teoretycznie jesteśmy na ASF skazani, a praktycznie może to być przysłowiowy cud, jeśli tego unikniemy – powiedział Wacław Bortnik, Wojewódzki Lekarz Weterynarii w Opolu. – Życie dyktuje niejednokrotnie taki scenariusz, który w zakresie zwierząt dzikich, a więc dzików, jest nieprzewidywalny. Często mówimy, że to może być udział osób treściach. Jest to domeną służb specjalnych, które powinny podchodzić do każdego takiego zagadnienia wraz z inspekcją weterynaryjną, jakby to było postępowanie kryminalne prowadzone przez policję i prokuraturę. Trzeba przeprowadzić depopulację dzików. Nie ma innego sposobu likwidacji roznosiciela tej jednostki chorobowej. Na drugim miejscu jest bioasekuracja. Dotyczy to właśnie rolników, hodowców, producentów świń. Trzecia sprawa to jest edukacja, czyli to, co wykonuje m.in. ODR, Izba Rolnicza i koła łowieckie, Lasy Państwowe, samorządy terytorialne, a więc wszyscy, którym na sercu leży dobro regionu, społeczeństwa i jednocześnie bezpieczeństwo żywności

Opolszczyzna jest znaczącym producentem wieprzowiny. Jaka jest świadomość zagrożenia ASF wśród naszych hodowców?

- Musimy zmienić mentalność naszych rolników – uważa Marek Froelich, prezes Izby Rolniczej w Opolu. - Dobrze to już było, a w tej chwili jest niebezpiecznie, a im większe gospodarstwo, tym łatwiej dotrzeć do tych ludzi i tym lepiej te gospodarstwa zabezpieczyć. Natomiast mamy problem z tymi gospodarstwami, które utrzymują mniejszą liczbę zwierząt i uważają, że ich temat nie dotyczy. Skrajnie nieodpowiedzialne przypadki to przewożenie np. zwierząt, prosiąt z innych rejonów, województw, przemieszczanie warchlaków, sprzedaż tego towaru po nocach. Tym się już powinny zajmować służby. To jest szalenie niebezpieczne. Takiemu przemieszczaniu się zwierząt powinniśmy postawić zdecydowaną tamę. Sama bioasekuracja nie jest w stanie w stu procentach zabezpieczyć gospodarstwa. Tym nośnikiem wirusa ASF może być ptactwo drapieżne, szczur, a nawet mysz. Nieodpowiedzialnością wykazują się też hodowcy trzody chlewnej, którzy wybierają się na spacery do lasu.

- Walka z ASF nie jest bezpośrednim zadaniem i kompetencją samorządu województwa - zaznacza Szymon Godyla, radny opolskiego sejmiku z Nowoczesnej. – Martwi to, że ta choroba rozprzestrzenia się po kraju, ponieważ pokazuje, że mimo tych wszystkich zaleceń, starań, nie radzimy sobie z tą epidemią. Chciałbym uświadomić tych, którzy myślą, że ich to nie dotyczy, bo nie są rolnikami. Jak najbardziej to dotyczy nas wszystkich, bo wiele osób utrzymuje się z hodowli trzody chlewnej. Gdy przetrzebione będą ich stada prosiąt, to ich finanse staną pod wielkim znakiem zapytania. Ich nie będzie stać, aby robić większe zakupy w lokalnych sklepach, żeby wydać pieniądze na usługi. Może to być poważny impuls zagrażający lokalnej gospodarce i biznesowi.

Powiatowi lekarze weterynarii mają prowadzić kontrole gospodarstw pod kątem wymogów bioasekuracji. Mogą nawet nakładać kary pieniężne. Czy na Opolszczyźnie mamy wystarczająca liczbę weterynarzy?

- Lekarze weterynarii są służbą zespoloną z powiatem – powiedział Tomasz Wiciak, rolnik, a zarazem wicestarosta namysłowski z Polskiego Stronnictwa Ludowego. - Blisko współpracujemy z powiatowym lekarzem weterynarii. Jeżeli wirus ASF wystąpi, to jesteśmy przygotowani do podjęcia pewnych kroków. Chciałbym zwrócić uwagę na to, że gdy wstępowaliśmy do Unii Europejskiej, wówczas pogłowie trzody chlewnej wynosiło 22 miliony. W 2018 roku wynosiło ok. 11 mln. O tym się nie mówi, ale ponad sześć milionów tuczników zostało do nas zaimportowanych. Przypadki AS występują w województwach odległych o 360 kilometrów od linii Wisły. Dlaczego tak jest? Dzik się tu nie przemieścił. Nosicielem wirusa musiał być człowiek. Dwa miliony obywateli Ukrainy przebywa w naszym kraju. Czy oni mogli przywlec tego wirusa? Będziemy budować płoty, podejmować różne działania, ale czy upilnujemy człowieka? Lekarz weterynarii nie skontroluje przepływu osób.

- Potrzebny jest większy odstrzał dzików – mówi Andrzej Gawlik, rolnik, a zarazem myśliwy ze Skarbimierza. - W tym momencie są one największym zagrożeniem. Jako myśliwi mamy problem z pseudoekologami. Zbiorowe polowania są ostatnio zawsze blokowane. Mamy narzucone plany łowieckie i nie możemy ich wykonać. Przyjeżdżają ekolodzy i uniemożliwiają te polowania.

Brak wykonawców oraz oferty znacznie przekraczające kosztorysy inwestycji, to główne powody niepowodzeń przetargów ogłaszanych przez opolskie samorządy lokalne. Zamówienia publiczne mają też wpływ na to, ile płacimy za śmieci. Opłaty za odbiór odpadów ciągle rosną, bijąc nas mocno po kieszeniach. Tym tematom poświęcona była Samorządowa Loża Radiowa z ratusza w Paczkowie.

Od początku roku w Opolu już 40-krotnie łamane były normy stężenia szkodliwych pyłów w powietrzu. Pod tym względem stolicę regionu wyprzedzają Zdzieszowice oraz Kędzierzyn-Koźle, gdzie notowany jest także podwyższony stan benzenu. W sezonie grzewczym powraca problem smogu i o tym dyskutowaliśmy w Samorządowej Loży Radiowej z Kędzierzyna-Koźla.

Maleje prestiż funkcji sołtysa, wieś się wyludnia, a jej mieszkańcy już nie tak chętnie angażują się w działalność społeczną. Sołectwa są istotnym ogniwem w funkcjonowaniu gmin. Jednocześnie są od nich uzależnione decyzyjnie i finansowo. Na Opolszczyźnie mamy ponad tysiąc sołectw. O ich funkcjonowaniu i perspektywach rozmawialiśmy w Samorządowej Loży Radiowej. Tym razem z naszymi mikrofonami odwiedziliśmy Biedrzychowice w gminie Głogówek. Program prowadzony był z Farskiej Stodoły, która jest wiejskim muzeum stworzonym przez mieszkańców tej wioski.

Skontrolowane gminy często lekceważyły kwestie zarządzania cmentarzami komunalnymi. Większość ograniczała się do spraw podstawowych: zapewnienia miejsc pochówku i kontroli czystości. Pozostałe zadania zlecano zewnętrznym firmom. Takie są wnioski z raportu Najwyższej Izby Kontroli. Zakładanie i rozszerzanie cmentarzy komunalnych należy do zadań własnych gminy. W związku z Dniem Zadusznym o funkcjonowaniu nekropoli rozmawialiśmy w Samorządowej Loży Radiowej.

Coraz więcej Polaków cierpi na choroby psychiczne. Liczba lekarzy psychiatrów lokuje nasz kraj na ostatnim miejscach w Europie. Zapewnienie opieki dla pacjentów z zaburzeniami psychicznymi jest również zadaniem samorządów lokalnych. Jednocześnie przybywa osób w wieku 60 plus. Barierą jest deficyt miejsc dla seniorów w całodobowych placówkach opiekuńczych podległych powiatom. O tych problemach rozmawialiśmy w Samorządowej Loży Radiowej ze Szpitala Specjalistycznego w Branicach.

Spada liczba placówek bibliotecznych, ubywa ich czytelników - takie informacje podaje Główny Urząd Statystyczny. Według raportu Biblioteki Narodowej tylko 37 procent Polaków przeczytało w ubiegłym roku minimum jedną książkę. Jak twierdzi wiceminister kultury, zdecydowanie za mało w tej sprawie robią samorządy lokalne. O tym wszystkim rozmawialiśmy w Samorządowej Loży Radiowej z zabytkowej szkolnej biblioteki nyskiego Carolinum.

- Gdy zaczynałem urzędowanie w 2002 roku, nasza gmina miała 20200 mieszkańców – mówi Marek Antoniewicz, burmistrz Grodkowa. - Obecnie jest ich 19500. Ten trend utrzymuje się od kilku lat, ale ma tendencję wzrostową. Wiele robimy, aby zatrzymać ludzi w Grodkowie. W przypadku młodych ludzi nie jest to takie proste, gdyż duże ośrodki miejskie oferują atrakcyjną pracę i jest tam wyższy poziom zarobków. Pokusą są też wyjazdy zagraniczne. Wszystkie dzieci, również i te na wsi, objęte są u nas opieką przedszkolną. Stworzyliśmy żłobek.



- Praca jest u nas m.in. w rodzimych firmach z branży budowlanej i metalowej – powiedział Dariusz Gajewski z Platformy Obywatelskiej, zastępca przewodniczącego rady miejskiej Grodkowa. - Firmy te zatrudniają po kilkaset osób. Są u nas tereny inwestycyjne, na których lokuje się już inwestor. Położenie Grodkowa jest takie, że nie ma problemów, aby w ciągu pół godziny dojechać do pracy we Wrocławiu. Grodków oferuje spokój małego miasteczka.



- Mieszkam w miejscowości, którą kilkadziesiąt lat temu zamieszkiwało 150 osób. Obecnie jest ich poniżej stu. Moim zdaniem jest to problem komunikacji. Przed wojną do mojej miejscowości prowadziło sześć dróg, którymi można było dojechać nawet samochodem. Dzisiaj jest tylko jedna droga – mówi Antoni Konopka z Polskiego Stronnictwa Ludowego, radny opolskiego sejmiku. Na obszarach wiejskich jest duże oczekiwanie na fundusze. Gdy rozmawiałem z wiceburmistrzem Głuchołaz to powiedział, że na drogi potrzebuje 150 mln zł, a rocznie z budżetu gminy może przeznaczyć na ten cel milion złotych.



- Były takie czasy, że część naszego społeczeństwa czyniła starania odłączenia powiatu brzeskiego od województwa opolskiego – przypomniał Stanisław Jurasz, radny powiatu brzeskiego z Prawa i Sprawiedliwości. - Uważano, że powiaty peryferyjne takie jak nyski, brzeski, namysłowski są traktowane trochę gorzej niż inne powiaty. Natomiast widać efekty starań tutejszego burmistrza o zewnętrzne pieniądze.



- Samorząd województwa stara się, aby rozwój regionu był zrównoważony – mówi Zuzanna Donath-Kasiura z Mniejszości Niemieckiej, radna opolskiego sejmiku. - Inną sprawą jest to, czy gminy, powiaty chcą wykorzystać szansę, którą mamy. Jak widać dobrzy gospodarze wykorzystują tę szansę, składają wnioski o dofinansowanie i dzięki temu mogą realizować zadania dla dobra swoich mieszkańców. Natomiast wskaźnik kanalizacji naszego województwa to jest ponad 51 procent. Nie jest idealnie, ale jest dobrze. W poprzednim roku na ten cel przeznaczone zostało ponad 61 mln zł z unijnego dofinansowania. Te zadania są realizowane. 26 września zakończył się drugi nabór wniosków. Do rozdysponowania jest 30 mln zł. Także są pieniądze i gminy mogą kanalizować swoje wioski. Jest to duża pomoc i bez niej gminy sobie nie poradzą, gdyż ich budżety są zbyt małe.



W gminie Grodków jest 35 sołectw, a 15 z nich pozostaje nieskanalizowanych.



- I tutaj jest apel do samorządu województwa i strony rządowej. Na ten cel potrzebne są jeszcze pieniądze, które będą wsparciem dla gmin. Nie stać nas na sfinansowanie takich inwestycji z lokalnego budżetu. To jest bardzo ważny temat – uważa burmistrz Grodkowa.



Samorządową Lożę Radiową prowadził Jan Poniatyszyn. Zaproszenie do naszego programu przyjęli:

- Zuzanna Donath-Kasiura, radna opolskiego sejmiku z Mniejszości Niemieckiej

- Marek Antoniewicz, burmistrz Grodkowa

- Dariusz Gajewski, zastępca przewodniczącego rady miejskiej Grodkowa z

Platformy Obywatelskiej

- Antoni Konopka, radny opolskiego sejmiku z Polskiego Stronnictwa Ludowego,

- Stanisław Jurasz, radny powiatu brzeskiego z Prawa i Sprawiedliwości