Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 85 lat temu zmarł Tadeusz Dołęga-Mostowicz
2024-09-20, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

85 lat temu zmarł Tadeusz Dołęga-Mostowicz

Tadeusz Dołęga-Mostowicz [fot. domena publiczna]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz [fot. domena publiczna]
85 lat temu, 20 września 1939 roku, zmarł Tadeusz Dołęga-Mostowicz, jeden z najpoczytniejszych polskich pisarzy XX wieku, autor powieści "Kariera Nikodema Dyzmy", "Znachor" i "Profesor Wilczur". Walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku, w stopniu kaprala podchorążego. Zginął z rąk Sowietów, w granicznym miasteczku Kuty, podczas obrony mostu na granicy polsko-rumuńskiej na Czeremoszu. Miał 41 lat.
Tadeusz Dołęga-Mostowicz był dziennikarzem, scenarzystą i prozaikiem, gwiazdą przedwojennej kultury masowej w Polsce. Spod jego pióra wyszło kilkanaście poczytnych powieści, z których część została zekranizowana jeszcze w 20-leciu międzywojennym, cisząc się wielkim powodzeniem. Były to między innymi filmy "Prokurator Alicja Horn" z Jadwigą Smosarską, "Znachor" z Kazimierzem Junoszą-Stępowskim oraz "Trzy serca" z Aleksandrem Żabczyńskim i Elżbietą Barszczewską. Z tych powojennych najbardziej znany jest serial "Kariera Nikodema Dyzmy" z Romanem Wilhelmim w roli głównej.

Po wojnie powieści pisarza były atakowane przez krytykę, a w 1951 roku większość z nich objęto zakazem cenzury, wskutek tego zostały wycofane z bibliotek. Komuniści wypominali Dołędze-Mostowiczowi publicystykę w prawicowej prasie i przynależność do elit II RP. Później wznowiono te, które uważano za najbardziej "demaskatorskie", zaś na przełomie lat 80. i 90. wydano wszystkie. Tylko w latach 80. sprzedano trzy miliony egzemplarzy jego powieści.

Tadeusz Dołęga-Mostowicz był autorem znanego aforyzmu: "Są trzy rzeczy wieczne: wieczne pióro, wieczna miłość i wieczna ondulacja. Najtrwalsze z tego wszystkiego jest wieczne pióro".

(więcej)

Urodził się 10 sierpnia w 1898 roku w Okuniewie na Witebszczyźnie, obecnie na Białorusi. Jego ojciec, Stefan, był prawnikiem, matka, Stanisława z Potapowiczów, administrowała folwarkiem i zajmowała się wychowywaniem dzieci.

Tadeusz ukończył gimnazjum w Wilnie, a po maturze rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Kijowskiego. Należał do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Wybuch I wojny światowej i rewolucji październikowej w Rosji zmusił rodzinę Mostowiczów do opuszczenia rodzinnego majątku. Przyszły pisarz, przez Finlandię i Szwecję, dotarł do Warszawy. Wstąpił do tworzącego się Wojska Polskiego, służył w kawalerii, brał udział w wojnie z bolszewikami.

W 1922 roku został zecerem w dzienniku "Rzeczpospolita", gazecie prorządowej, związanej z Chrześcijańską Demokracją, potem współpracownikiem, a następnie - redaktorem pisma do 1928 roku. Pisał artykuły o wymowie antysanacyjnej, ale po porwaniu i pobiciu przez nieznanych sprawców zrezygnował z dziennikarstwa i poświęcił się pracy literackiej.

W 1932 roku ukazała się najważniejsza powieść pisarza "Kariera Nikodema Dyzmy", która dała początek kolejnym publikacjom. Do wojny Dołęga-Mostowicz napisał kilkanaście książek oraz kilka zrealizowanych scenariuszy filmowych. Dzięki temu dorobił się znacznego majątku i prowadził luksusowe życie.

Po wybuchu II wojny światowej Tadeusz Dołęga-Mostowicz brał udział w kampanii wrześniowej. Zginął 20 września 1939 roku w Kutach, w pobliżu granicy polsko-rumuńskiej. Stało się to podczas walki polskiego patrolu osłonowego, którym dowodził, z sowieckimi żołnierzami.

W 1978 roku prochy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza zostały sprowadzone do Warszawy i pochowane w katakumbach na Powązkach.

Zobacz także

2024-10-28, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 28 października » więcej 2024-10-27, godz. 11:00 100 lat temu odbył się ponowny pogrzeb Henryka Sienkiewicza 100 lat temu, 27 października 1924 roku odbył się ponowny pogrzeb Henryka Sienkiewicza. Sprowadzone do Polski ze Szwajcarii prochy jednego z najwybitniejszych… » więcej 2024-10-27, godz. 09:00 80 lat temu doszło do tragicznej ucieczki z Auschwitz 80 lat temu, 27 października 1944 roku, doszło do tragicznej ucieczki więźniów z niemieckiego obozu zagłady Auschwitz. Ucieczkę zorganizowali członkowie… » więcej 2024-10-27, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 27 października » więcej 2024-10-26, godz. 12:29 Archiwum IPN poszukuje wolontariuszy do zbierania danych o ofiarach niemieckich represji Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej poszukuje wolontariuszy, który pomogą zbierać dane o ofiarach niemieckich represji. Działalność wolontariuszy ma wesprzeć… » więcej 2024-10-26, godz. 12:20 Mecz NAC Breda dla generała Maczka Piłkarze i kibice klubu sportowego NAC Breda podczas dzisiejszego meczu uczczą pamięć żołnierzy 1. dywizji pancernej generała Maczka. 29 października 1944… » więcej 2024-10-26, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 26 października » więcej 2024-10-26, godz. 01:00 Tadeusz Kościółek, zgładzony przez władze komunistyczne, spoczął na cmentarzu Podgórskim Uroczystości pogrzebowe Tadeusza Kościółka, skazanego na karę śmierci i zgładzonego przez władze komunistyczne w 1953 r., odbyły się w piątek na cmentarzu… » więcej 2024-10-25, godz. 15:45 Breda - odsłonięcie popiersia generała Maczka Na polskim cmentarzu wojskowym w Bredzie odsłonięto popiersie generała Stanisława Maczka. Dowodzona przez niego 1.dywizja pancerna 80 lat temu wyzwoliła miasto… » więcej 2024-10-25, godz. 11:00 Konkurs plastyczny w ramach Tygodnia Patriotycznego Muzeum Ziemi Kozielskiej i Miejska Biblioteka Publiczna w Kędzierzynie-Koźlu zapraszają dzieci i młodzież do udziału w konkursie plastycznym pod tytułem… » więcej
910111213
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »