Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 85 lat temu zmarł Tadeusz Dołęga-Mostowicz
2024-09-20, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

85 lat temu zmarł Tadeusz Dołęga-Mostowicz

Tadeusz Dołęga-Mostowicz [fot. domena publiczna]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz [fot. domena publiczna]
85 lat temu, 20 września 1939 roku, zmarł Tadeusz Dołęga-Mostowicz, jeden z najpoczytniejszych polskich pisarzy XX wieku, autor powieści "Kariera Nikodema Dyzmy", "Znachor" i "Profesor Wilczur". Walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku, w stopniu kaprala podchorążego. Zginął z rąk Sowietów, w granicznym miasteczku Kuty, podczas obrony mostu na granicy polsko-rumuńskiej na Czeremoszu. Miał 41 lat.
Tadeusz Dołęga-Mostowicz był dziennikarzem, scenarzystą i prozaikiem, gwiazdą przedwojennej kultury masowej w Polsce. Spod jego pióra wyszło kilkanaście poczytnych powieści, z których część została zekranizowana jeszcze w 20-leciu międzywojennym, cisząc się wielkim powodzeniem. Były to między innymi filmy "Prokurator Alicja Horn" z Jadwigą Smosarską, "Znachor" z Kazimierzem Junoszą-Stępowskim oraz "Trzy serca" z Aleksandrem Żabczyńskim i Elżbietą Barszczewską. Z tych powojennych najbardziej znany jest serial "Kariera Nikodema Dyzmy" z Romanem Wilhelmim w roli głównej.

Po wojnie powieści pisarza były atakowane przez krytykę, a w 1951 roku większość z nich objęto zakazem cenzury, wskutek tego zostały wycofane z bibliotek. Komuniści wypominali Dołędze-Mostowiczowi publicystykę w prawicowej prasie i przynależność do elit II RP. Później wznowiono te, które uważano za najbardziej "demaskatorskie", zaś na przełomie lat 80. i 90. wydano wszystkie. Tylko w latach 80. sprzedano trzy miliony egzemplarzy jego powieści.

Tadeusz Dołęga-Mostowicz był autorem znanego aforyzmu: "Są trzy rzeczy wieczne: wieczne pióro, wieczna miłość i wieczna ondulacja. Najtrwalsze z tego wszystkiego jest wieczne pióro".

(więcej)

Urodził się 10 sierpnia w 1898 roku w Okuniewie na Witebszczyźnie, obecnie na Białorusi. Jego ojciec, Stefan, był prawnikiem, matka, Stanisława z Potapowiczów, administrowała folwarkiem i zajmowała się wychowywaniem dzieci.

Tadeusz ukończył gimnazjum w Wilnie, a po maturze rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Kijowskiego. Należał do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Wybuch I wojny światowej i rewolucji październikowej w Rosji zmusił rodzinę Mostowiczów do opuszczenia rodzinnego majątku. Przyszły pisarz, przez Finlandię i Szwecję, dotarł do Warszawy. Wstąpił do tworzącego się Wojska Polskiego, służył w kawalerii, brał udział w wojnie z bolszewikami.

W 1922 roku został zecerem w dzienniku "Rzeczpospolita", gazecie prorządowej, związanej z Chrześcijańską Demokracją, potem współpracownikiem, a następnie - redaktorem pisma do 1928 roku. Pisał artykuły o wymowie antysanacyjnej, ale po porwaniu i pobiciu przez nieznanych sprawców zrezygnował z dziennikarstwa i poświęcił się pracy literackiej.

W 1932 roku ukazała się najważniejsza powieść pisarza "Kariera Nikodema Dyzmy", która dała początek kolejnym publikacjom. Do wojny Dołęga-Mostowicz napisał kilkanaście książek oraz kilka zrealizowanych scenariuszy filmowych. Dzięki temu dorobił się znacznego majątku i prowadził luksusowe życie.

Po wybuchu II wojny światowej Tadeusz Dołęga-Mostowicz brał udział w kampanii wrześniowej. Zginął 20 września 1939 roku w Kutach, w pobliżu granicy polsko-rumuńskiej. Stało się to podczas walki polskiego patrolu osłonowego, którym dowodził, z sowieckimi żołnierzami.

W 1978 roku prochy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza zostały sprowadzone do Warszawy i pochowane w katakumbach na Powązkach.

Zobacz także

2024-10-19, godz. 11:00 Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych 19 października przypada Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych, święto państwowe ustanowione w 2018 roku. Obchodzone jest w rocznicę porwania i… » więcej 2024-10-19, godz. 09:00 40. rocznica śmierci księdza Jerzego Popiełuszki 19 października mija 40. rocznica śmierci księdza Jerzego Popiełuszki, zamordowanego w 1984 roku przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Kapłan był… » więcej 2024-10-19, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 19 października » więcej 2024-10-18, godz. 21:13 Ogłoszono laureatów 4. Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego Grzegorz Hryciuk, Kalina Błażejowska i Christopher Miller to tegoroczni laureaci Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego. Kapituła nagrody przyznała… » więcej 2024-10-18, godz. 13:00 Pamiątki po zesłańcach z sowieckich łagrów na wystawie w IPN Pamiątki po więźniach sowieckich obozów NKWD w Borowiczach i Swierdłowsku (Rosja) zgromadzono na wystawie otwartej w czwartek w siedzibie Instytutu Pamięci… » więcej 2024-10-18, godz. 11:00 Uniwersytet Jagielloński przypomina historię pierwszych kobiet na uczelni Historię pierwszych studentek, a także innych kobiet, które od wieków tworzyły uniwersytet - dobrodziejek, kucharek w średniowiecznych kolegiach i pracownic… » więcej 2024-10-18, godz. 09:00 3 lata temu otwarto Muzeum Teatru Polskiego Radia w Baranowie Sandomierskim Trzy lata temu, 18 października 2021 roku, w Baranowie Sandomierskim zostało otwarte Muzeum Teatru Polskiego Radia. To jedyna taka placówka dokumentująca dorobek… » więcej 2024-10-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 października » więcej 2024-10-17, godz. 19:54 Jutro wręczenie Międzynarodowej Literackiej Nagrody im. Witolda Pileckiego Jutro (18.10.) zostanie wręczona Międzynarodowa Nagroda imienia Witolda Pileckiego. W Reducie Banku Polskiego w Warszawie o godz. 18.00 zostaną przekazane nagrody… » więcej 2024-10-17, godz. 19:45 Po raz pierwszy obchodzimy Międzynarodowy Dzień Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Szopkarstwo, koronkarstwo, bacowanie, Barbórka i inne tradycyjne zwyczaje, obrzędy oraz umiejętności rzemieślnicze obchodzą dziś swoje święto - Międzynarodowy… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »