Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację…
2024-09-17, 12:00 Autor: IAR/K.Koziełł/dok.

85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację Wojskową

Jan Mazurkiewicz podczas powstania warszawskiego [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jan Mazurkiewicz podczas powstania warszawskiego [fot. wikipedia/domena publiczna]
85 lat temu, 17 września 1939 roku, w dniu napaści Związku Sowieckiego na Polskę, w Stanisławowie utworzono Tajną Organizację Wojskową. Była to konspiracyjna, samodzielna organizacja bojowo-dywersyjna, funkcjonująca według wytycznych Związku Walki Zbrojnej. Wykonywała zadania w strefie przyfrontowej i na zapleczu wroga. Prowadziła wywiad, dywersję i sabotaż, szkoliła żołnierzy w zakresie technik konspiracji, wydawała konspiracyjną prasę i zajmowała się produkcją materiałów wybuchowych. Liczyła kilka tysięcy członków. Na jej czele stanął major Jan Mazurkiewicz, pseudonim "Radosław".
Tajna Organizacja Wojskowa działała głównie w Polsce środkowej. Zadania TOW były bezpośrednio uzgadniane z Wodzem Naczelnym generałem Władysławem Sikorskim. Do połowy 1940 roku główną siedzibą organizacji był Budapeszt, potem Warszawa. Struktura Tajnej Organizacji Wojskowej była zróżnicowana, od oddziałów lokalnych i regionalnych - na przykład TOW "Gryf Pomorski", czy okręgi Warszawa-Województwo i Warszawa-Miasto - do ogólnokrajowych.

W marcu 1943 roku nastąpiło scalenie TOW z Armią Krajową - pion wojskowy organizacji wszedł w skład Kedywu - Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, natomiast pion cywilny zachował samodzielność. Major Mazurkiewicz został zastępcą szefa Kedywu - pułkownika Augusta Fieldorfa, pseudonim "Nil". W lutym 1944 roku Mazurkiewicz, wówczas już podpułkownik, objął dowództwo Kedywu.

W 2019 roku, w 80. rocznicę powstania Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski" i w 75. rocznicę śmierci jej założyciela i dowódcy, kapitana Józefa Dambka, Sejm przyjął uchwałę, w której uczcił ich pamięć. "Działalność TOW 'Gryf Pomorski' to piękna karta historii polskiej konspiracji niepodległościowej czasu wojny i etos, na który Kaszubi, Kociewiacy i inni Pomorzanie powoływali się w okresie powojennych opresji komunistycznych" - napisano w uchwale.

(więcej)

Po zakończeniu działań wojennych w 1939 roku Komenda TOW znalazła się w Budapeszcie, skąd koordynowano tworzenie struktur w okupowanej Polsce oraz ochraniano szlaki przerzutowe z kraju na Węgry. W czerwcu 1940 roku komenda TOW została przeniesiona do kraju.

Inicjatorem utworzenia, organizatorem i dowódcą Tajnej Organizacji Wojskowej był major Jan Mazurkiewicz, pseudonimy: "Zagłoba", "Sęp" i "Radosław". Tuż przed wybuchem wojny obronnej 1939 roku został przeniesiony do Grupy Operacyjnej Dywersji „Zygmunt", której zadaniem było przygotowanie akcji dywersyjnych na zapleczu wroga. W połowie września w Stanisławowie założył TOW. W czasie Powstania Warszawskiego dowodził Zgrupowaniem Radosław, nazwanym od jego pseudonimu. Pod komendą Mazurkiewicza walczyły legendarne bataliony "Zośka" i "Parasol". Po wojnie aresztowany przez komunistów, spędził wiele lat w więzieniu. Zmarł w 1988 roku.

Zobacz także

2025-01-14, godz. 13:19 Po 80 latach godny pochówek dla ofiar UPA - ekshumacja polskich ofiar zbrodni w Puźnikach na Ukrainie Będzie ekshumacja polskich ofiar zbrodni w Puźnikach na Ukrainie. Od dziesięcioleci czekali na to mieszkańcy gminy Prudnik, do której po wojnie przesiedlono… » więcej 2025-01-14, godz. 12:36 W wieku 101 lat zmarła Marianna Krasnodębska, ps. „Wiochna” We wtorek nad ranem w wieku 101 lat zmarła w Lublinie Marianna Krasnodębska, ps. „Wiochna” - potwierdziła PAP. W 2001 r. została uhonorowana - wraz z rodziną… » więcej 2025-01-14, godz. 11:01 Nielegalne poszukiwania mogą zniszczyć cenne źródła wiedzy historycznej Jeśli przypadkowo lub podczas amatorskich poszukiwań znajdziemy przedmiot, który może mieć wartość historyczną, powinniśmy zaznaczyć miejsce znaleziska… » więcej 2025-01-14, godz. 10:15 Naukowcy z PAN zabiegają o przygotowanie polsko-ukraińskiego podręcznika do historii Naukowcy z PAN zabiegają o przygotowanie polsko-ukraińskiego podręcznika do historii. Realizacja takich projektów transnarodowych wymaga dobrego stawiania… » więcej 2025-01-14, godz. 09:51 Olga Boznańska, mistrzyni portretu, "malarka dusz" - patronką roku 2025 Sławę przyniosły jej portrety, które intrygowały, niepokoiły, odsłaniały duszę malowanej osoby. Uchwałą Sejmu najwybitniejsza polska malarka okresu… » więcej 2025-01-13, godz. 14:00 Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy AK Do kalendarza polskich świąt dojdzie kolejne - Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej. Decyzją Sejmu będzie przypadać 14 lutego. Tego dnia 1942… » więcej 2025-01-13, godz. 13:00 Mija 85 lat od wypędzenia przez Niemców mieszkańców osiedla Montwiłła-Mireckiego; wystawa IPN Mieli najwyżej 30 minut na spakowanie swoich rzeczy - 25 kg na dorosłą osobę, żadnych kosztowności, futer i pościeli. Wszystko to mieli zostawić Niemcom… » więcej 2025-01-13, godz. 11:56 95 lat temu urodził się Marian Konieczny - twórca warszawskiej Nike i Lenina w Nowej Hucie Artysty nie należy pytać o ukochane dzieło, bo to tak, jakby zapytać ojca o najlepsze dziecko. Każdy ma swoje wzloty i upadki - mówił twórca warszawskiej… » więcej 2025-01-13, godz. 08:50 Animacje o historii Polski i Bolesław Chrobry ożywiony dzięki AI, czyli nowe technologie w promocji milenium korona… Do przybliżania historii, ale też promocji milenium koronacji pierwszych królów Polski, Miasto Gniezno wykorzystuje m.in. nowe technologie. Dzięki sztucznej… » więcej 2025-01-10, godz. 11:32 IPN organizuje sesję naukową dotyczącą roku 1945 na Górnym Śląsku Katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej 23 stycznia 2025 r. organizuje sesję naukową dotyczącą roku 1945 na Górnym Śląsku. Wśród tematów m.in… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »