W roku szkolnym 2021/2022 z uwagi na niepełnosprawność 4% uczniów zostało objętych kształceniem specjalnym. Co trzecie dziecko korzystało z pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a u co dziesiątego ucznia zdiagnozowano zaburzenia psychiczne. Prace Ministerstwa Edukacji i Nauki nad projektem edukacji włączającej rozumianej jako edukacji wysokiej jakości dla wszystkich uczących się nie ustają. Ich celem jest przede wszystkim szybkie diagnozowanie i możliwość reagowania na problemy, tak by każdy polski uczeń mógł korzystać z narzędzi niezbędnych dla jego indywidualnych potrzeb, a w konsekwencji by był lepiej przygotowany do samodzielnego i satysfakcjonującego życia w dorosłości.

– Nie możemy być obojętni na przekazywane nam alarmujące dane, dlatego jesteśmy w procesie zmian, które mają na celu sprostanie wyzwaniom nowoczesnej, polskiej szkoły. Od wielu lat pracujemy nad rozwiązaniami, które będą realną pomocą dla dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli. Edukacja włączająca do ewolucja, nie rewolucja – mówi Marzena Machałek, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki.

Zmiany w systemie oświaty – konieczność w nowoczesnym społeczeństwie stawiającym przede wszystkim nacisk na dobro dziecka
Dzięki współpracy MEiN z szeregiem specjalistów – kuratorami oświaty oraz wizytatorami kuratoriów, samorządowcami, psychologami, dyrektorami szkół, nauczycielami i wreszcie rodzicami możliwe było przygotowanie w 2021 r. propozycji nowych założeń legislacyjnych, dzięki którym 17 maja 2022 r. Prezydent RP podpisał ustawę o zmianach w ustawie o systemie oświaty i innych niektórych ustaw. W aktualnych regulacjach znalazły się rozwiązania dotyczące m.in. standaryzacji zatrudniania specjalistów w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, które będą wprowadzane etapowo od 1 września 2022 r. i od 1 września 2024 r. Nowe przepisy znacząco poprawią dostęp do pomocy udzielanej jak najwcześniej, tak by likwidować bariery utrudniające rozwój i naukę dziecka. Dodatkowo bardzo ważnym zadaniem będzie podnoszenie jakości kształcenia uwzględniającego różne potrzeby edukacyjne uczniów na kolejnych etapach nauki.

Projekt uwzględnia również postulaty związane z poprawą sytuacji dzieci i młodzieży borykających się z problemami psychicznymi oraz tych objętych opieką psychiatryczną. W praktyce oznacza to zatrudnienie większej liczby nauczycieli pedagogów, psychologów, logopedów i terapeutów pedagogicznych, stworzenie nowego stanowiska – pedagoga specjalnego, który będzie wspierał nauczycieli oraz realizował specjalistyczne zajęcia bezpośrednio z uczniami oraz uruchomienie bezpłatnych narzędzi diagnostycznych do oceny rozwoju poznawczego, emocjonalno-społecznego i osobowościowego dzieci.

Dyrektorzy szkół, nauczyciele i rodzice są zgodni – potrzeba indywidualnego spojrzenia i czasu dla każdego ucznia. – Jeśli lider zbuduje wokół siebie zespół ludzi i wspólnie wyznaczą cel do zrealizowania, wtedy wszystko się uda. Zasoby ludzkie są jak zwykle najważniejszym ogniwem. Z wieloletniego doświadczenia wiem, że edukacja włączająca to edukacja dla wszystkich uczniów, każdy korzysta z indywidualnego rozwoju. Dla każdego ucznia zbudowana jest przestrzeń do nauki i rozwijania swoich talentów. Możliwość bycia razem wzmacnia empatię i kształci przyszłych wolontariuszy. Zwiększona liczba specjalistów i metody pracy uwzględniające potrzeby zróżnicowanego zespołu sprawiają, że wyniki nauczania są wysokie. Od wielu lat poprzez wykonywane badania widzimy, że poziom szkoły włączającej w ramach kształcenia i wychowania nie obniża się, a wręcz wzrasta. Tak naprawdę nie trzeba podejmować szczególnych kroków zmieniających organizację szkoły. Wszystkim uczniom potrzebującym szczególnej opieki trzeba zabezpieczyć osobistego specjalistę wspomagającego proces dydaktyczny i wychowawczy – podsumowuje Marek Tarwacki, dyrektor Szkoły Podstawowej im. Stanisława Moniuszki w Łajskach realizującej program edukacji włączającej

Na poszerzenie dostępu do pomocy specjalistycznej tylko w 2022 r. z budżetu państwa zostało przeznaczonych dodatkowo, tj. poza subwencją oświatową, 700 mln zł, w tym 180 mln, które pozwolą na organizację 3 mln dodatkowych godzin zajęć specjalistycznych oraz 520 mln zł na realizację standardów zatrudniania specjalistów w przedszkolach i szkołach. Na przestrzeni kolejnych 10 lat będzie to kwota 25 mld zł.

Edukacja włączająca odpowiedzią na potrzeby wszystkich polskich uczniów
Edukacja włączająca za cel stawia wyposażenie uczniów w kompetencje niezbędne do stworzenia w przyszłości społeczeństwa, w którym osoby niezależnie od różnic (m.in. w stanie zdrowia, sprawności, pochodzeniu) są pełnoprawnymi członkami społeczności, a ich różnorodność postrzegana jest jako szansa rozwoju społecznego i cywilizacyjnego. To systemowe, wielowymiarowe i wielokierunkowe podejście do edukacji nastawione na dostosowanie wymagań edukacyjnych, warunków nauki i organizacji kształcenia do potrzeb i możliwości każdego ucznia, jako pełnoprawnego uczestnika procesu kształcenia.

– Termin „edukacja włączająca” narósł różnymi i nieprawdziwymi skojarzeniami. My rozumiemy włączenie w szkole jako zbudowanie takiego systemu edukacji, który pozwoli każdemu uczniowi rozwijać się na miarę jego możliwości. Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na fakt, że edukacja nie jest dla szkoły – jest dla życia. Naszym zadaniem jako Ministerstwa jest stworzenie takiej szkoły, która pozwoli każdemu uczniowi przygotować się do jak najlepszego funkcjonowania w społeczeństwie – to jest prawdziwe włączenie – mówi wiceminister Marzena Machałek.

Dla różnych potrzeb i talentów
Wakacje to doskonały moment, by zastanowić się jak zrealizować indywidualne potrzeby dzieci, nie tylko tych, które mają trudności w uczeniu się, czy w wyrażaniu emocji, ale również wybitnie zdolnych. – Należy podkreślić, że system edukacji zapewnia różne ścieżki kształcenia dzieciom z niepełnosprawnościami. Wszystkie szkoły są ważne. Rodzice nadal będą decydować, czy ich dziecko będzie chodziło do szkoły ogólnodostępnej, specjalnej czy integracyjnej – podkreśla wiceminister Marzena Machałek.

Przy wyborze najlepszej ścieżki kształcenia dla dziecka warto rozważyć szkoły włączające, które dają szansę na funkcjonowanie w bogatym, zróżnicowanym środowisku oraz wzmacniają rozwój emocjonalny i budują wiele pozytywnych wzorców i zachowań.

– Żadne dziecko z niepełnosprawnością oraz to wybitnie uzdolnione nie może być relegowane ze swojego naturalnego środowiska, ma prawo do korzystania z całego bogactwa relacji i emocji, które służą pełnemu uspołecznianiu się – dodaje Marek Tarwacki dyrektor Szkoły Podstawowej im. Stanisława Moniuszki w Łajskach

Edukacja w zasięgu ręki
Cytowane fragmenty wypowiedzi Sekretarz Stanu w MEiN Marzeny Machałek oraz Dyrektora Szkoły Podstawowej im. Stanisława Moniuszki w Łajskach Marka Tarwackiego pochodzą z debaty „Edukacja włączająca: nowa jakość w rozwoju polskiego systemu edukacji. Wdrażanie – bariery – efekt”, która została przeprowadzona w ramach ogólnopolskiej kampanii informacyjno-promocyjnej realizowanej przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. Jej celem jest promocja m.in. edukacji włączającej. Motywem przewodnim – hasłem parasolowym – kampanii jest „Edukacja w zasięgu ręki”.

Relacja z debaty znajduje się na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki - na dole artykułu zamieszczamy ją w formie wideo.

Szczegóły na stronie: https://edukacjawzasiegureki.pl/

Wszystkie działania w ramach kampanii „Edukacja w zasięgu ręki” są finansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój oraz budżetu państwa.