Sejmowa komisja śledcza ds. tzw. afery wizowej zakończyła w piątek etap przesłuchiwania świadków; jako ostatni zeznania złożył prezes PiS Jarosław Kaczyński - zarówno na posiedzeniu jawnym, jak i niejawnym.

Michał Szczerba podczas konferencji prasowej podsumował dotychczasowy przebieg prac komisji. "Dla mnie afera wizowa to była zdrada polskich ideałów, to zdrada europejskich wartości. To była zgoda na to, że to łapówka decydowała o tym, kto ma wjechać na teren Polski czy też na teren strefa Schengen" - powiedział poseł KO.

Szczerba powiedział ponadto, że komisja obecnie pracuje nad sprawozdaniem i ma ono uwzględnić przesłuchanie szefa PiS. Zaznaczył, że część niejawna prawdopodobnie nie będzie udostępniona opinii publicznej. "Potwierdziły się okoliczności, potwierdziło się nazwisko, które pojawiało się w kontekście afery wizowej. Jest to nazwisko osoby związanej ze środowiskiem PiS" - oświadczył Szczerba, nawiązując do niejawnego przesłuchania Kaczyńskiego. Zaznaczył, że nie może udostępnić danych tej osoby.

"Przygotujemy sprawozdanie, wyjaśnimy tę sprawę, a rząd wprowadzi odpowiednie regulacje" - zadeklarował.

Szczerba pytany, kiedy komisja przedstawi raport ze swoich prac poinformował, że w przyszłym tygodniu członkowie komisji spotkają się, by podsumować dotychczasowe działania, w tym stan przygotowań sprawozdania. Jak wyjaśnił, "było istotne przesunięcie, jeśli chodzi o przesłuchanie Jarosława Kaczyńskiego i musimy poczekać również na protokół z przesłuchania tego jawnego i niejawnego".

Dopytywany, czy wstępne sprawozdanie może się pojawić w przyszłym tygodniu, nie wykluczył tego.

Szef PiS początkowo miał być przesłuchany w środę, ale nie stawił się na przesłuchaniu ze względu na wyjazd do Brukseli. Został za to ukarany karą porządkową w wysokości 3 tys. zł.

Szczerba zapowiedział również, że będą zawiadomienia do prokuratury. Dopytywany przez dziennikarzy, ilu osób będą one dotyczyły powiedział, że nie może aktualnie tego w sposób jednoznaczny określić. "Będzie co najmniej kilka wniosków, zawiadomień o konkretnym podejrzeniu popełnienia przestępstw. One są różnego kalibru" - zapowiedział Szczerba.

Przewodniczący komisji, nawiązując do przesłuchania Kaczyńskiego, powiedział, że "przekonujemy się o tym, że nie było żadnej kontroli nad polityką migracyjną, nie było też żadnej kontroli nad polityką wizową". Jak ocenił, wizy były wydawane w "ilościach absolutnie masowych, poprzez różne kanały". "Nie tylko wobec tej tradycyjnej formuły wiz o pracę, studenckich, ale również poprzez ściśle określone formaty, które nie miały podstaw prawnych, a w szczególności nie miały charakteru decyzji rządowych" - mówił Szczerba.

Jak wskazał, chodzi o program Poland.Business Harbour, który zakładał uproszczoną procedurę wizową dla firm, startupów i specjalistów IT, bez konieczności uzyskania pozwolenia na pracę. Początkowo był przeznaczony dla obywateli Białorusi, a następnie został rozszerzony o inne kraje. Za jedną ze ścieżek programu odpowiadała KPRM i GovTech. Pod koniec stycznia tego roku program PBH został zawieszony.

Wiceszef komisji Daniel Milewski (PiS) zapowiedział, że on, jak i drugi poseł PiS zasiadający w komisji, Piotr Kaleta złożą poprawki do raportu z prac komisji i zgłoszą zdanie odrębne. Podkreślił, że posłowie PiS przygotowali "białą księgę" naruszeń, zaniedbań i zaniechań w pracach komisji, która odnosi się m.in. do sposobu prowadzenia prac, który - jego zdaniem - urąga wszelkim standardom przewidzianym w przepisach. Dodał, że jednym z największych zaniechań komisji jest nieprzesłuchanie wszystkich świadków, których komicja chciała wezwać.

Wyraził nadzieję, że po wyborach do PE, "kiedy opadnie kurz wyborczy", politycy koalicji rządzącej „pójdą po rozum do głowy i przyznają się, że posługiwali się kłamstwem wizowym”.

Milewski ocenił też, że wypowiedzi Szczerby, jakoby jakiś polityk PiS lub jego współmałżonek "rywalizował z Edgarem Kobosem w procederze korupcyjnym" są manipulacją; mogą być też ujawnieniem tajemnicy śledztwa. Według posła PiS, osoba, o której wspominał przewodniczący komisji, jest pozytywnym bohaterem tej sprawy, bo to dzięki temu przypadkowi i odpowiedniemu zgłoszeniu służby zajęły się nieprawidłowościami przy wydawaniu wiz.

Prezes PiS zapowiedział w trakcie piątkowego przesłuchania, że na posiedzeniu zamkniętym może powiedzieć więcej o tym, jak "przez przypadek" doszło do wykrycia korupcji przy wydawaniu wiz. Wyjaśnił, że w trakcie jawnego posiedzenia nie może o tym mówić ze względu na osobę, związaną z kimś, kogo zna.

Szczerba powiedział dziennikarzom, że służby specjalne miały sygnały o nieprawidłowościach od połowy 2022 r., jednak nie zajmowały się tą sprawą, bo pojawia się w niej "mocne nazwisko PiS-owskie". "Co do tej osoby skierowano ofertę korupcyjną załatwienia wiz w MSZ. Edgar Kobos był drogi, a ta osoba chciała dotrzeć przez inne źródło, alternatywne" - stwierdził Szczerba. Nie sprecyzował, czy ta osoba przyjęła ofertę korupcyjną.

Podczas piątkowego przesłuchania Kaczyński ocenił, że kampania kłamstw na temat wiz wpłynęła na wynik wyborów parlamentarnych w 2023 r., co podważa ich demokratyczny charakter. Zeznał też, że nie docierały do niego informacje o zagrożeniach ze strony programu Poland.Business Harbour.

Jego zdaniem "doszło jedynie do jednego przestępstwa o zakresie, który obejmował ułamek promila wydanych wiz”, a państwo zareagowało na ten proceder w sposób właściwy. "Sprawcy zostali wykryci, część aresztowana, zostały wyciągnięte wnioski polityczne, tzn. osoba, której rola na początku nie była jasna, została wycofana z rządu i listy wyborczej PiS" - powiedział Kaczyński.

Komisja bada nadużycia, zaniedbania i zaniechania w zakresie legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce w okresie od 12 listopada 2019 r. do 20 listopada 2023 r. (PAP)

autor: Rafał Białkowski, Karolina Mózgowiec

rbk/ kmz/ mow/