Zmiany w ustawie przedstawił podsekretarz stanu w MSWiA Maciej Duszczyk, który stwierdził, że zmiany są potrzebne ze względu na konieczność dostosowania polskiego prawa do prawa unijnego oraz "polskiego ustawodawstwa do obecnych wyzwań związanych z obecnością uchodźców wojennych z Ukrainy w Polsce".

Wskazał, że choć Rada Unii Europejskiej 19 października 2023 roku przedłużyła do 4 marca 2025 roku tymczasową ochronę, "my zdecydowaliśmy się, żeby to był okres dłuższy, do 30 września" – zaznaczył. Jest to związane z nowym rokiem szkolnym, a także tym, że chcemy "stabilizować sytuację uchodźców wojennych z Ukrainy w Polsce, którzy chcą u nas zostać".

Duszczyk poinformował, że ustawa przewiduje "uproszczony system zmiany statusu pobytowego uchodźców wojennych z Ukrainy z tzw. ochrony czasowej, w pobyt tymczasowy na 3 lata", co ma zapobiec m.in. odpływowi migrantów z Ukrainy do innych krajów.

Wskazał, że 13 czerwca br. odbędzie się Rada Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości Unii Europejskiej. "W związku z tym, że sytuacja w Ukrainie (…) nie jest jasna, należy spodziewać się, że Rada Unii Europejskiej zdecyduje się na przedłużenie (…) obowiązywania dyrektywy o ochronie czasowej do 4 marca 2026 roku" – powiedział Duszczyk. Dodał, że w związku z tym naszą ustawę także trzeba będzie dalej nowelizować.

Zapowiedział też wprowadzenie obowiązku szkolnego dla dzieci ukraińskich, gdyż system hybrydowy, który funkcjonuje tylko w Polsce, już się wyczerpał. "Większość z tych dzieci zostanie w Polsce, więc musimy stworzyć im takie możliwości, żeby nie były wykluczone z edukacji, ani z rynku pracy w przyszłości" – podkreślił.

Przy czym dzieci, które będą zdawały w następnym roku egzamin maturalny lub ósmoklasisty, zostaną zwolnione z tego obowiązku, gdyż rok to "za krótko, żeby nadrobiły naukę języka polskiego". Dlatego też wydłuża się do 36 miesięcy możliwość finansowania nauki języka polskiego dla ukraińskich dzieci.

Kolejną zmianą, jaką ma wprowadzić nowela, jest uszczelnienie systemu wsparcia dla Ukraińców "żeby polski podatnik nie finansował świadczeń dla tych osób, które w Polsce nie przebywają". Skasowana zostanie możliwość płacenia właścicielom mieszkań prywatnych za goszczenie u siebie obywateli Ukrainy, gdyż dochodziło na tym polu do wielkich nadużyć.

Przywrócona zostanie natomiast możliwość świadczenia w Polsce usług psychologicznych dla Ukraińców przez ukraińskich psychologów.

Maciej Duszczyk podjął także kwestię zmian w ustawie związanych z bezpieczeństwem państwa. Zauważył, że część emigrantów wjechała do Polski bez właściwych dokumentów, np. na oświadczenia, a choć decyzja państwa wówczas była "prawidłowa i oczywista", "dzisiaj już jest taki czas, w którym musimy poprosić te osoby, żeby wyrobiły dokument podróży i go zarejestrowały w Polsce" – podkreślił.

Zapewnił, że to nie ma nic wspólnego z decyzją ukraińskich władz o "zawieszeniu usług konsularnych dla części obywateli Ukrainy", gdyż nie dotyczy ona uchodźców wojennych, którymi są głównie "kobiety z dziećmi oraz osoby, które legalnie wyjechały z Ukrainy, na przykład ojcowie trójki dzieci".

Dyskusja, jaka się wywiązała, dotyczyła głównie dwóch kwestii: skrócenia z 14 do 7 dni czasu, kiedy przedsiębiorca ma obowiązek zawiadomić urząd pracy o zatrudnieniu Ukraińca oraz warunków, jakie powinni spełniać rodzice z Ukrainy występujący o świadczenie 800+.

Przeciwnicy skrócenia czasu na powiadomienie PUP wskazywali, że trzeba dać przedsiębiorcom więcej czasu, żeby się przyzwyczaili do krótszego terminu, natomiast zwolennicy odpowiadali, że pracownicy z Ukrainy często padają ofiarą wyzysku i to ich trzeba chronić.

Senator Anna Bogucka zaproponowała, żeby do wymogów, że rodzina mieszka na terenie Polski, dziecko realizuje obowiązek przygotowania przedszkolnego lub obowiązek szkolny, byli oni także zobowiązani do złożenia wniosku o wydanie karty pobytu w trybie określonym w artykule 42c.

Maciej Duszczyk, odnosząc się do jej wniosku, wyjaśnił, że rząd zamierza podobne rozwiązanie wprowadzić w późniejszym czasie, w ustawie dotyczącej wszystkich cudzoziemców przebywających na terenie Polski, gdyż robienie tego tylko dla Ukraińców byłoby zbyt drogie i mijało się z celem.

Jednak po tym, jak komisja odrzuciła propozycje poprawek legislacyjnych złożonych przez mec. Renatę Bronowską z Biura Legislacyjnego Senatu, senator Bogucka złożyła wniosek mniejszościowy w sprawie swojej poprawki. "Zanim powstanie ustawa o cudzoziemcach sporo czasu minie, a można by było uszczelnić w prosty sposób system już teraz" – powiedziała PAP Bogucka.(PAP)

Autorka: Mira Suchodolska

mir/ jann/