- Opracowanie tego materiału trwało dwa lata, ale z książki wyłania się nie tylko obraz tego, o co sądzili się nasi przodkowie, ale również jak wyglądało wtedy życie na wsiach - mówią autorki, Małgorzata Iżykowska i Aleksandra Starczewska-Wojnar. - Sędzia to był najczęściej nauczyciel, więc on po prostu potrafił pisać i był znany mieszkańcom wsi. Sędzia był takim protokolantem. On zapisywał przebieg sprawy, zbierał podpisy obu stron postępowania, które podpisywały się nazwiskami, jeżeli potrafiły pisać, albo krzyżykami przy swoich nazwiskach. Trafiłyśmy też na ciekawostkę. Osoby niepiśmienne, które były Żydami, podpisywały protokół trzema kółeczkami.

Gros spraw, którymi zajmowały się sądy rozjemcze, dotyczy pomówień, bójek, do których dochodziło zarówno w gospodzie jak i na gościńcu, oraz strat, które spowodowały zwierzęta gospodarskie.

Poza aktami sądowymi do książki dołączony jest swoisty słownik tłumaczący język, którym posługiwano się w XIX wieku. Stąd też wiadomo, że wówczas gbur to był bogaty rolnik. Jest też zbiór map na płycie CD, na których można sprawdzić nie tylko stare nazwy, ale również położenie miejscowości, z których część dzisiaj już nie istnieje.