Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Opole stolicą emigracji
2021-11-28, 08:20 Autor: Bolesław Bezeg

Opole stolicą emigracji

Władysław Witkowski: "Bitwa pod Beresteczkiem", w centrum król Jan Kazimierz Waza.
Władysław Witkowski: "Bitwa pod Beresteczkiem", w centrum król Jan Kazimierz Waza.
Pojutrze przypada 366 rocznica wydania przez króla Jana Kazimierza Wazę tzw. uniwersału opolskiego – jednego z najbardziej przełomowych dokumentów w naszej historii. Zanim jednak wyjaśnię na czym polegała wyjątkowa przełomowość tego uniwersału, przypomnę co łączyło wówczas króla Rzeczpospolitej z leżącym przecież poza jej granicami Opolem.
Z Historycznego Punktu Widzenia 28 listopada 2021
Oto latem 1655 roku maszerująca ze Szczecina armia szwedzka rozpoczęła podbój Polski. Oprócz chęci utworzenia z Bałtyku wewnętrznego szwedzkiego morza Szwedami kierowała potrzeba zasilenia wiecznie pustego szwedzkiego skarbca bogactwami Rzeczypospolitej obfitującej szczególnie w tak potrzebne w Szwecji płody rolne.

Niestety w tamtym czasie Polacy nie mieli ochoty bić się ze Szwedami. W wymęczonej toczonymi przez ponad pół wieku wojnami z niemal wszystkimi sąsiadami Rzeczpospolitej coraz większą popularność zdobywało przekonanie, że lepiej by polskim królem został król Szwedów Karol X Gustaw.

Uważano, że dobrze by było gdyby ten twardy władca i zwycięski wódz, swoje w Rzeczpospolitej panowanie oparł o niezwyciężoną szwedzką armię, a Polacy zwolnieni byliby z odpowiedzialności za bezpieczeństwo granic i z konieczności walki z coraz to nowymi najeźdźcami. Była to tęsknota do tego, by ktoś zdjął z nas odpowiedzialność za ojczyznę. Zupełnie jak dziś gdy polscy politycy wygłaszają życzenia by naszym bezpieczeństwem martwiło się NATO albo państwo niemieckie, żebyśmy nie musieli utrzymywać kosztownej armii.

Licząc zatem na spokój i dostatni byt polska szlachta tłumnie deklarowała wierność wkraczającemu Karolowi Gustawowi, a poszczególne polskie wojska zamiast bronić kraju w większości przechodziły na szwedzką stronę. Po klęsce wojsk wiernych polskiemu królowi ten ostatni nie chcąc stać się jeńcem swojego szwedzkiego kuzyna zdecydował się na emigrację.

Tak się szczęśliwie złożyło, że jego żona Ludwika Maria Gonzaga była w tym czasie właścicielką księstwa opolskiego, które otrzymała w zastaw za pożyczkę udzieloną cesarzowi Austrii. Tutaj więc skierowali swe kroki królewscy małżonkowie zmuszeni do emigracji.

Król Jan Kazimierz zwołał w Opolu Senat, aby radzić nad dalszymi krokami. Warto przypomnieć, że po przegranej kampanii król był sfrustrowany i rozważał abdykację. Jednak podczas odbywających się w opolskim klasztorze franciszkanów obrad senatu dotarła do Opola informacja, że Szwedzi oblegli klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie, a ten stawił opór.

Podbudowany nieugiętą postawą częstochowskich mnichów król porzucił myśli o kapitulacji i postanowił walczyć. 30 listopada wydał w opolskim klasztorze franciszkanów uniwersał do wszystkich swoich poddanych wzywając ich do powszechnego powstania przeciwko najeźdźcom.

Wyjątkowość tego uniwersału polegała właśnie na tym, że król wezwał do walki wszystkich bez względu na stan i pochodzenie społeczne powołując się na wspólnotę państwową, która stała się zalążkiem wykształconej później wspólnoty narodowej. Jednocześnie uniwersał opolski był wezwaniem do pierwszego polskiego powstania niepodległościowego.

Ma więc Opole swój znaczący, choć w dużym stopniu zapomniany wkład w wielowiekową walkę o niepodległość. Jest miastem, w którym polski król odzyskał nadzieję i wolę walki o niepodległość mimo przeważających sił wroga.

Zobacz także

2022-04-30, godz. 07:26 Święty Papież Trzy dni temu – w minioną środę obchodziliśmy ósmą rocznicę kanonizacji papieża Jana Pawła II, 27 kwietnia 2014 roku odbyła się w Watykanie msza kanonizacyjna… » więcej 2022-04-24, godz. 08:25 Wielki Kazimierz Jutro przypada 689 rocznica koronacji na króla Polski królewicza Kazimierza, który przeszedł do historii z przydomkiem Wielki. Odbyło się to 25 kwietnia… » więcej 2022-04-23, godz. 07:46 Petlury misja nieudana Wczoraj minęła 102 rocznica zawarcia przez rząd polski umowy politycznej z reprezentującym Ukraińską Republikę Ludową Symonem Petlurą otwierając ostatni… » więcej 2022-04-18, godz. 08:25 Monarchia czy republika? W początkach XX wieku, a więc stosunkowo niedawno bo ledwie 104 lata temu, kiedy rozważano odzyskanie przez Polskę niepodległości, dla większości stronnictw… » więcej 2022-04-17, godz. 08:26 Wielkanocna koronacja Wielkanoc to dzień, w którym na przestrzeni dziejów możni tego świata lubili wyznaczać termin ważnych wydarzeń. Całkiem sporo koronacji miało miejsce… » więcej 2022-04-16, godz. 07:22 Jak zawrócić z drogi do Emaus Dziś Wielka Sobota – jedyny dzień w roku, podczas którego w Kościele Katolickim nie odprawia się mszy, a jedynie krótkie nabożeństwa święcenia pok… » więcej 2022-04-10, godz. 08:20 Decydujące starcie 281 lat temu 10 kwietnia 1741 roku obok wsi Małujowice niedaleko Brzegu doszło do bitwy, w której Prusacy pokonali armię austriacką. W efekcie Śląsk przeszedł… » więcej 2022-04-09, godz. 07:20 Gdzie ta bitwa? 781 lat temu 9 kwietnia 1241 roku na Śląsku doszło do największej bitwy podczas pierwszego mongolskiego najazdu na Polskę, znanej w historii jako bitwa pod… » więcej 2022-04-03, godz. 08:25 Towarzysze Karola IV Pojutrze przypada 667 rocznica koronacji cesarskiej Karola IV Luksemburskiego. W uroczystości tej wziął udział m.in. opolski książę Bolesław Pierworod… » więcej 2022-04-02, godz. 07:20 Pamięć serca Dziś mija 17 lat od 2 kwietnia 2005 roku, kiedy świat przeżywał odejście świętego papieża Jana Pawła II. » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »