Radio Opole » Tak było naprawdę - Lokalne kalendarium historyczne - artykuły
2012-09-18, 01:31 Autor: Radio Opole

Fryderyk II atakuje

14 września 1763 r. władze pruskie wprowadziły w życie tzw. ustawy germanizacyjne. Ustawy te obowiązywały na obszarze całego Śląska, zgodnie z ich literą głównym polem walki z polskością miały być od tej pory szkoły.

Już od XIV wieku na Śląsku miewały miejsce spontaniczne szykany wobec ludzi opierających się napływającej wraz z niemieckimi kolonistami nowoczesnej kulturze. Jednym z przejawów ścierania się żywiołów rodzimego polskiego z napływającym niemieckim było morderstwo sądowe w Nysie popełnione w roku 1497 na osobie księcia opolskiego i niemodlińskiego Mikołaja II.

Oczywiście w tym wydarzeniu, do którego wrócimy w stosownym czasie, motywów było kilka niemniej ostentacyjne porozumiewanie się wyłącznie w językach polskim lub czeskim nie przysporzyło opolskiemu księciu sympatii w mocno już wówczas zniemczonej Nysie.

Nyski lincz sądowy na księciu był jednak wydarzeniem wyjątkowym. O regularnych akcjach germanizacyjnych możemy mówić dopiero w epoce oświecenia. Wówczas to pojawiła się idea państwa narodowego a jednym z jej prekursorów był król pruski Fryderyk II Wielki.

Tak więc w roku 1741 na polach położonej w pobliżu Brzegu wsi Małujowice starły się nie tylko walczące o Śląsk armie Austrii i Prus. W bitwie tej starły się dwie idee państwa. Po jednej stronie stanęła konserwatywna, katolicka wielonarodowa monarchia austriackich Habsburgów, a po drugiej nowoczesna protestancka pruska monarchia absolutna, której zuniformowany zarządzany centralnie sprawny aparat administracyjny i armia urzędników nie przewidywały obsługi obywateli posługujących się innym językiem niż niemiecki. Od oświeceniowych filozofów oczytany Fryderyk II Wielki zaraził się ideą państwa narodowego i wkrótce zaczął ideę tę wprowadzać w życie.

Gdy pruska armia zajmowała Śląsk na jego obszarze dominowała ludność polskojęzyczna, wyjątek stanowiły miasta oraz niektóre wsie zasiedlone kolonistami. Świadczą o tym zapiski urzędników pruskich, którzy przybyli tu za armią by wprowadzić w życie prawodawstwo obowiązujące w pozostałych częściach Prus. Już w roku 1744 wprowadzono na Śląsku zakaz używania języka polskiego w sądownictwie.

Dziesięć lat później wydano zakaz zatrudniania w szkołach nauczycieli nie znających języka niemieckiego. W roku 1763 wprowadzono powszechny obowiązek nauczania języka niemieckiego w szkołach podstawowych. Nauczycielom, którzy do tej pory nie nauczyli się niemieckiego dano rok czasu na nadrobienie tej zaległości. Po upływie tego czasu zwolniono wszystkich nauczycieli, którzy jeszcze nie znali języka niemieckiego.

Równocześnie na Śląsku rozpoczęto na masową skalę akcję kolonizacyjną. Tylko w roku 1763 osiedlono na Górnym Śląsku 51 tysięcy niemieckich osadników. Do roku 1805 na Górny Śląsk przybyło ponad 170 tysięcy Niemców. Była to tzw. kolonizacja fryderycjańska.

Ostoją polskości stał się kościół katolicki. Nastąpiła wówczas swoista polaryzacja, w wielu nawet niewielkich miejscowościach budowano wówczas po dwa kościoły: katolicki dla ludności rodzimej i protestancki dla niemieckich kolonistów.

Kolejna fala antypolskich represji miała miejsce podczas wielkiej reformy pruskiego królestwa w okresie wojen napoleońskich. Wtedy to w roku 1810 wprowadzono zakaz używania języka polskiego na nabożeństwach ewangelickich. Wprowadzono też zakaz studiowania na zagranicznych uniwersytetach i pielgrzymowania do Częstochowy. Ponadto zmieniono granice diecezji, a dekanaty bytomski i pszczyński wcielono do diecezji wrocławskiej, aby ograniczyć kontakty duchowieństwa i wiernych z biskupstwem krakowskim. Do tego tematu jednak powrócimy przy innej okazji.

Posłuchaj:

Tak było naprawdę - Lokalne kalendarium historyczne - artykuły

2013-03-13, godz. 04:20 Opolanie na koronacji Jadwigi 16 października 1384 r. w krakowskiej katedrze na Wawelu odbyła się uroczystość koronacyjna Jadwigi Andegaweńskiej. Nie była to zwykła uroczystość, bowiem… » więcej 2013-03-13, godz. 04:18 Święta Księżna 15 października 1243 r. w powszechnej opinii świętości zmarła księżna Jadwiga Śląska. Wkrótce ogłoszono ją świętą Kościoła Katolickiego. Po beatyfikacji… » więcej 2013-03-13, godz. 04:16 Podział Śląska po powstaniach 12 października 1921 - Liga Narodów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska po powstaniach śląskich. » więcej 2013-03-13, godz. 04:13 Zbyszko Bednorz - Ślązak z wyboru 11 października 1913 roku w Skalmierzycach w Wielkopolsce urodził się Zbyszko Bednorz. Jego ojciec był literatem i dziennikarzem, a jako działacz plebiscytowy… » więcej 2013-03-13, godz. 04:11 Powstańcy Warszawscy w Łambinowicach W pierwszych dniach października 1944 roku do obozu Stalag VIII B przywieziono jeńców - uczestników powstania warszawskiego. Wśród nich był Witold Pile… » więcej 2013-03-13, godz. 04:07 Nysę zajęli podstępem 9 października 1741 w Przydrożu Małym niedaleko Nysy, doszło do tajnego spotkania pruskiego króla Fryderyka Wielkiego z austriackim feldmarszałkiem generalnym… » więcej 2013-03-13, godz. 04:05 Poeta spod Lublińca 101 lat temu - 8 października 1911 zmarł Jan Gajda Śląski działacz społeczny, malarz, poeta i miłośnik polskiej literatury. » więcej 2013-03-13, godz. 04:03 Lisowczycy na Śląsku 390 lat temu - w roku 1622 - zakończyła się na Śląsku akcja pacyfikacyjna prowadzona przez Lisowczyków. Przykro o tym mówić, ale pierwsza od 200 lat wizyta… » więcej 2013-03-13, godz. 04:02 Oleśniccy przejmują Koźle 4 października 1355 roku cesarz i król Czech Karol IV powierzył opiekę nad opuszczonym księstwem kozielsko-bytomskim Konradowi Oleśnickiemu. » więcej 2013-03-13, godz. 03:57 Uruchomienie Kolei Górnoślaskiej 3 października 1846 roku oddano do ostatecznego użytku tzw. Kolej Górnośląską, która połączyła Wrocław z Mysłowicami. Tym samym połączenie kolejowe… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »