Radio Opole » Kraj i świat
2024-08-03, 06:20 Autor: PAP

Stare wojskowe mapy źródłem informacji o cennych przyrodniczo obszarach Karpat

Krakowscy geografowie wykorzystali wojskowe mapy z XIX w., by wskazać najcenniejsze obszary Karpat. Chcemy pokazać, że historyczne mapy mogą być naprawdę przydatne w ocenie najbardziej wartościowych obszarów naturalnych – powiedział PAP dr Dominik Kaim z Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Naukowcy różnych dziedzin włączają się w dyskusję o sposobach wskazywania, które obszary naturalne są najcenniejsze z przyrodniczego punktu widzenia i czy wszystkie te obszary należy objąć ochroną. Dr Dominik Kaim i dr Ewa Grabska-Szwagrzyk, geografowie z Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, postanowili wziąć udział w tej dyskusji i przy użyciu serii map z różnych okresów sprawdzić, gdzie na terenie Karpat las rośnie nieprzerwanie od długiego czasu – czyli jest „lasem trwałym”. Okazało się, że 40 proc. obszaru Karpat od Cieszyna do Przemyśla (20 tys. km2) zajmuje las, który rośnie tam od 170 lat. Wyniki badań zostały opublikowane w „Conservation Letters” (https://conbio.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/conl.13043).


„Wyszliśmy z założenia, że wskazanie przestrzeni zajętej przez ‘las trwały’ mogłoby być świetnym wstępem do definiowania obszarów jako przyszłe obszary chronione” – wyjaśnili autorzy artykułu w rozmowie z PAP. Jednocześnie Dominik Kaim i Ewa Grabska-Szwagrzyk zaznaczyli, że wcale nie uważają, że cały obszar określony jako „las trwały” należy bezwzględnie chronić. Chcą jedynie zachęcić do prowadzenia bardziej wnikliwych badań z wykorzystaniem narzędzi z różnych dyscyplin naukowych.


„Wyniki naszych badań pokazują, że cennych obszarów nie trzeba szukać po omacku. Szukajmy tam, gdzie już wiemy, że teren najlepiej rokuje pod względem wartości przyrodniczej” – powiedział Kaim. A Ewa Grabska-Szwagrzyk dodała, że wyniki ich badań powinny zachęcić specjalistów wykonujących badania lidarowe, botaników czy biologów do dalszych prac.


„Jeśli chcemy toczyć dyskusję o tym, gdzie i jak powiększać w Polsce obszary chronione, to wykorzystanie archiwalnych map jest dobrym pierwszym krokiem” – powiedziała Ewa Grabska-Szwagrzyk.


Najstarsza wykorzystana przez geografów mapa wojskowa, pochodząca z połowy XIX w., została wykonana w zaborze austriackim. „Mapy w XIX w. były już dobrej jakości w skali całej Europy. Technika była już dobrze rozwinięta i mapy miały podstawy geodezyjne – czyli dało się z ich wykorzystaniem robić pomiary” – wyjaśnił Dominik Kaim. Przypomniał, że Austriacy zrobili mapy katastralne – czyli bardzo szczegółowe mapy określające, co się dzieje na każdej działce w skali imperium – bo chcieli na tej podstawie pobierać podatki.


„Następnie te mapy pomniejszono, bo nie wymagały już takiej szczegółowości jak do celów podatkowych i dostosowano je do celów wojskowych. Te mapy były tajne, wciąż pokrywały cały kraj, ale służyły raczej celom strategicznym. I my skorzystaliśmy właśnie z tych map wojskowych” – powiedział Kaim. Okazało się, że obszarów spełniających kryteria "lasu trwałego" jest dużo i że są rozległe.


„Płaty lasów trwałych dla obszarów górskich często mają powierzchnię 100 km2. W Bieszczadach czy Beskidzie Żywieckim jest tych miejsc całkiem sporo. Na pogórzach są nieco mniejsze – mają ok. 60 km2. Przykładem jest Pogórze Przemyskie – północno-wschodnia część Karpat, gdzie od wielu lat jest projektowany Turnicki Park Narodowy” – powiedziała Ewa Grabska-Szwagrzyk. Dodała, że mapę można przeglądać online. „Udostępniliśmy również dane do pobrania, każdy może z nich skorzystać” - zaznaczyła.


Geografowie wykorzystali również dane z Banku Danych o Lasach, należącego do Lasów Państwowych. Ustalili dzięki temu wiek drzew rosnących na badanym przez nich terenie.


„Wiek drzew jest istotny, bo jest jednym z wyznaczników tego, czy las jest cenny. Mediana wieku drzew rosnących na obszarze lasu trwałego to 90 lat, ale są oczywiście pojedyncze drzewa, które są starsze. Zdarza się, że mają 200 lat” – powiedziała Grabska-Szwagrzyk. Dodała, że informacje z Banku Danych o Lasach pomogły naukowcom ustalić „czy mapy się nie mylą”.


Inną ważną informacją, którą udało się odczytać z map, były zmiany powierzchni lasów od XIX w. do dziś. W Europie przed rewolucją przemysłową, człowiek żył z rolnictwa i wycinał lasy, by pozyskiwać nowe tereny pod uprawy.


„Ten proces przebiegał różnie w różnych częściach Europy. Ale w XIX w. zatrzymał się, ponieważ rolnictwo przestało być tym jedynym sposobem utrzymania. Las zaczął się w niektórych miejscach odradzać, czyli zwiększała się lesistość w skali kontynentu. Ten moment uchwyciliśmy na najstarszych mapach” – powiedział Dominik Kaim.(PAP)


Autorka: Urszula Kaczorowska


uka/ bar/ js/


Kraj i świat

2024-08-05, godz. 11:00 UE/ Ogłoszono sankcje wobec kolejnych 28 przedstawicieli władz Białorusi Kraje członkowskie UE nałożyły jednomyślnie sankcje wobec 28 przedstawicieli władz Białorusi, w tym funkcjonariuszy struktur siłowych, sędziów i pracowników… » więcej 2024-08-05, godz. 10:40 Zac Efron trafił do szpitala. Aktor udzielił nowych informacji na temat swojego stanu zdrowia Gwiazdor takich produkcji, jak „High School Musical”, „17 Again” czy „Bracia ze stali”, podczas pobytu na Ibizie stracił przytomność w basenie… » więcej 2024-08-05, godz. 10:40 Paryż/siatkówka - trener Polek Lavarini: teraz zaczyna się prawdziwa rywalizacja 'Teraz zaczyna się prawdziwa rywalizacja, bo kto przegrywa, ten odpada. Teraz wynik kolejnego meczu ma znaczenie' - podkreślił trener polskich siatkarek Stefano… » więcej 2024-08-05, godz. 10:40 Paryż/strzelectwo - pistolet szybkostrzelny 25 m mężczyzn (wyniki) Wyniki strzelania z pistoletu szybkostrzelnego 25 m mężczyzn: 1. Li Yuehong (Chiny) 32 2. Cho Yeong-jae (Korea Płd.) 25 3. Wang Xinjie (Chiny) 23 4. Florian… » więcej 2024-08-05, godz. 10:40 Paryż/triathlon - sztafety mieszane (wyniki) Wyniki sztafet mieszanych w triathlonie: 1. Niemcy 1:25.39 (Tim Hellwig, Lisa Tertsch, Lasse Luehrs, Laura Lindemann) 3. USA strata 1 s (Seth Rider, Taylor Spivey… » więcej 2024-08-05, godz. 10:40 Paryż/siatkówka - Polska prowadzi ze Słowenią 2:1 w ćwierćfinale Polscy siatkarze prowadzą ze Słowenią 2:1 (25:20, 24:26, 25:19) w ćwierćfinale turnieju olimpijskiego.(PAP) » więcej 2024-08-05, godz. 10:40 Paryż/strzelectwo - Chińczyk Li Yuehong zdobył złoto w pistolecie szybkostrzelnym 25 m Chińczyk Li Yuehong wywalczył złoty medal igrzysk olimpijskich w Paryżu w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 25 m. Srebro zdobył reprezentant Korei Płd… » więcej 2024-08-05, godz. 10:30 Paryż/triathlon - w sztafetach mieszanych złoty medal dla Niemiec Złoty medal olimpijski w sztafetach mieszanych w triathlonie zdobyli Niemcy, którzy wystąpili w Paryżu w składzie Tim Hellwig, Lisa Tertsch, Lasse Luehrs… » więcej 2024-08-05, godz. 10:30 Ukraina/ SBU zlikwidowała sieć agenturalną rosyjskiej FSB; zatrzymania w sześciu obwodach Służba Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) zlikwidowała sieć agenturalną Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB) Rosji, która przygotowywała ataki rakietowe… » więcej 2024-08-05, godz. 10:20 Ranking WTA - Świątek rozpoczęła 115. tydzień w roli liderki (dokumentacja) Iga Świątek rozpoczęła 115. tydzień jako liderka światowego rankingu i zajmuje dziewiąte miejsce w klasyfikacji tenisistek najdłużej otwierających zestawienie… » więcej
949596979899100
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »