Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Z Petlurą na Kijów
2022-07-23, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Z Petlurą na Kijów

Józef Piłsudski i Semen Petlura odjeżdzają na front. Wiosna 1920 r.
Józef Piłsudski i Semen Petlura odjeżdzają na front. Wiosna 1920 r.
W minioną środę minęła 103 rocznica zawarcia rozejmu pomiędzy siłami zbrojnymi Rzeczpospolitej Polskiej a Ukraińskiej Republiki Ludowej, którymi dowodził ataman Semen Petlura. W efekcie rozejmu doszło do zawarcia układu w konsekwencji którego polskie wojsko wyruszyło na Kijów.
Z Historycznego Punktu Widzenia 23 lipca 2022
W toczącej się od wiosny 1919 roku ze zmiennym szczęściem wojnie polsko-bolszewickiej do prawdziwego przełomu doszło dopiero wiosną 1920 roku. Jednak już latem 1919 roku, a dokładnie sto lat temu czyli 20 lipca 1919 roku przerwane zostały bratobójcze walki pomiędzy silami polskimi a wojskami wiernymi prezydentowi Ukraińskiej Republiki Ludowej Semenowi Petlurze.

Trzon tych sił stanowiła część Strzelców Siczowych, z którymi od 1 listopada 1918 roku Polacy toczyli walki we Lwowie. W lipcu 1919 roku zawarto rozejm i rozpoczęły się tajne negocjacje, w efekcie których 21 kwietnia 1920 r. zawarty został tajny układ, a trzy dni później konwencja o współpracy wojskowej.

W efekcie dowódca armii ludowo-ukraińskiej ataman Semen Petlura 26 kwietnia opublikował odezwę do narodu Ukrainy. Opowiedział w niej o trzyletniej już walce Ukraińców o równouprawnienie narodu ukraińskiego w jak się wyraził „rodzinie europejskich narodów”. Przedstawił też plan wyzwolenia ziem Ukrainy z pod bolszewickiej okupacji, przedstawił polską armię jako siłę sojuszniczą, która po pokonaniu wspólnego wroga wycofa się z Ukrainy. Na koniec zapowiedział zwołanie konstytuanty, która określić miała ustrój przyszłego ukraińskiego państwa.

Dalszą konsekwencją była rozpoczęta 25 kwietnia 1920 r. przez wojska polskie i ukraińskie ofensywa na Kijów. Do udziału w ofensywie Polska wystawiła 60 tysięcy żołnierzy. Siły Petlury liczyły 3904 strzelców, ale ukraińscy oficerowie przekonywali, że gdy tylko wkroczą na ziemię ukraińską, do ich szeregów sypną się tysiące ochotników.

Już 26 kwietnia polskie wojsko zajęło Żytomierz, następnego dnia stoczono bitwę o ujście Prypeci, która przeszła do historii jako bitwa pod Czarnobylem. 28 kwietnia pod Koziatynem Polacy rozbili pozostająca w służbie bolszewickiej wsławioną w 1919 r. walkami we Lwowie ukraińską 1 Brygadę Strzelców Siczowych. Tego dnia w ciągu 24 godzin wojska polskie pokonały rekordową wówczas odległość 90 km i oparły swoje prawe skrzydło o granicę rumuńską, a wydzielona grupa wojsk pod dowództwem Rydza Śmigłego ruszyła w pościg za uciekającymi bolszewikami.

30 kwietnia 13 Brygada Piechoty stoczyła całodniową zwycięską bitwę o Malin, a 1 maja 3 Brygada Jazdy zdobyła Chwastów na przedpolach Kijowa. Osiągnąwszy przedpola stolicy Ukrainy polskie oddziały zatrzymały się na tydzień dla nabrania sił i dokonania niezbędnych uzupełnień i reorganizacji. W tym czasie broniące Ukrainy 12 i 14 armie bolszewickie nie podjęły żadnych działań przeciwko siłom polsko-ukraińskim, zapewne także wykorzystywały czas na uporządkowanie pobitych oddziałów.

Do pełnego sukcesu i całkowitego rozbicia armii bolszewickich na Ukrainie zabrakło Polakom informacji o ich stanie. W początkach maja wojska bolszewickie zmieniły system szyfrowania swoich depesz radiowych, co na jakiś czas pozbawiło Polaków wiedzy o ruchach bolszewickich wojsk i zapobiegło całkowitemu rozbiciu bolszewików.

3 maja 1920 roku patrol polskich żołnierzy wjechał do Kijowa miejskim tramwajem, wziął na ulicy do niewoli bolszewickiego oficera i wrócił do swoich tą samą drogą. Wiadomość o tym wydarzeniu wywołała panikę wśród bolszewików, którzy następnego dnia zaczęli w panice opuszczać miasto. 4 maja polskie oddziały przedefilowały przez miasto i po krótkiej potyczce na moście nad Dnieprem zajęły przyczółek na lewym brzegu rzeki.

9 kwietnia zorganizowano w Kijowie uroczystą defiladę wojsk polskich i ukraińskich. Dotychczasowy bilans kampanii był niezwykle korzystny – polskie oddziały straciły zaledwie 150 zabitych i 300 rannych. Dopiero od 9 maja wojska bolszewickie zaczęły bardziej zdecydowanie atakować polskie pozycje na przedmościu kijowskim, tak jakby dopiero przejście Polaków przez rzekę a nie zdobycie całej prawobrzeżnej Ukrainy było aktem polskiej wrogości do bolszewików. Z czasem ataki te miały przybrać na sile.

Tymczasem rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej zwany dyrektoriatem prowadził zakrojoną na szeroką skalę akcję werbunkową, jednak jej efekty były mniej niż mierne. Do końca maja siły zbrojne ludowej Ukrainy pozostały jednostkami kadrowymi, a ich liczebność nieznacznie przekroczyła 6000 ludzi. Tymczasem bolszewicy również przeprowadzili mobilizację i w początkach maja skierowali na Naddnieprze 120 tys. ludzi. Zaczęło się robić groźnie. Żołnierze polscy i ich ukraińscy sojusznicy musieli w pośpiechu opuścić rejon Kijowa.

Zobacz także

2022-10-09, godz. 08:21 Bunt Żeligowskiego Rankiem 8 października 1920 roku dowodzona przez generała Lucjana Żeligowskiego dywizja wyruszyła na Wilno pozorując bunt wobec dowództwa polskich sił … » więcej 2022-10-08, godz. 07:20 Emigracyjny rząd w Opolu 367 lat temu, w początkach października 1655 roku w toku wojny polsko-szwedzkiej na kilkanaście dni Opole, leżące wówczas w granicach cesarstwa austriackiego… » więcej 2022-10-02, godz. 08:20 Finał Powstania Warszawskiego Dziś przypada 77 rocznica podpisania przez dowództwo Armii Krajowej aktu honorowej kapitulacji Powstania Warszawskiego. Pytania o sens powstania warszawskiego… » więcej 2022-10-01, godz. 07:20 Pod sowieckim butem 83 lata temu brytyjski premier Winston Churchil w radiowym przemówieniu zracjonalizował sowiecką napaść na Polskę tym samym pozostawiając sobie furtkę… » więcej 2022-09-25, godz. 07:20 Polski ewenement Pojutrze we wtorek 27 września przypada 83 rocznica powstania fenomenu na skalę światową czyli Polskiego Państwa Podziemnego. » więcej 2022-09-24, godz. 19:43 Podróże kształcą I oto nadszedł wieczór i poranek dnia pierwszego roku tysiąc czterysta pierwszego od zakończenia wielkiej hidżry proroka Mahometa z Mekki do Medyny. » więcej 2022-09-18, godz. 08:26 Skok do bitwy Wczoraj minęła 78 rocznica rozpoczęcia operacji Market Garden, największej w dziejach wojen operacji powietrzno-desantowej, w której wzięła udział polska… » więcej 2022-09-17, godz. 07:22 Nóż w plecy 83 lata temu – 17 września 1939 roku wojska sowieckie bez wypowiedzenia wojny zaatakowały II Rzeczpospolitą, która już od blisko trzech tygodni prowadziła… » więcej 2022-09-11, godz. 08:20 Odsiecz Jutro przypada 339 rocznica tzw. Odsieczy wiedeńskiej czyli bitwy, w której dowodzone przez polskiego króla Jana III Sobieskiego wojska chrześcijańskiej koalicji… » więcej 2022-09-10, godz. 07:21 Zwycięstwo pod Orszą Przedwczoraj minęła 506 rocznica bitwy pod Orszą – wielkiego zwycięstwa militarnego, które dość wyjątkowo zostało w pewnym stopniu wykorzystane także… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »