W środę na posiedzeniu plenarnym Senatu senatorowie dyskutowali o przygotowanej w MON i przyjętej 12 lipca przez Sejm ustawie wspierającej działania wojska, policji i straży granicznej.

Nowe przepisy przewidują m.in. możliwość użycia wojska do samodzielnych działań – nie tylko do wsparcia służb MSWiA - w czasie pokoju na terytorium kraju. Zapewniają też pomoc prawną żołnierzom i funkcjonariuszom służb MSWiA w razie postępowania związanego z użyciem przez nich broni. Ustawa wprowadza także do Kodeksu karnego kontratyp - przepis, który wyłącza odpowiedzialność za niewłaściwe użycie broni przez żołnierzy i funkcjonariuszy działających na granicy w wyjątkowych sytuacjach.

Sprawozdanie z pracy połączonych senackich komisji obrony narodowej i praw człowieka i praworządności przedstawił senator Trzeciej Drogi i szef komisji obrony Mirosław Różański. Jak powiedział, komisja zarekomendowała przyjęcie przez Senat ustawy z kilkoma poprawkami. Na posiedzeniu w środę rano komisja odrzuciła jednak przygotowane przez Lewicę poprawki dot. usunięcia z ustawy przepisów wyłączających karalność za niewłaściwe użycie broni w wyjątkowych sytuacjach.

Przepis ten wzbudził kontrowersje ze strony części polityków - przede wszystkim Lewicy - a także organizacji pozarządowych, w tym m.in. Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Jak oceniano, przepis o niekaralności jest źle skonstruowany, miałby stanowić swego rodzaju "licencję na zabijanie" i mógłby prowadzić do niekaralności żołnierzy i funkcjonariuszy za rzeczywiste poważne nadużycia.

Podczas plenarnego posiedzenia po południu czwórka senatorów Lewicy - Magdalena Biejat, Anna Górska, Marcin Karpiński i Waldemar Witkowski - ponownie złożyła analogiczne poprawki usuwające z ustawy przepisy dot. niekaralności, w związku z czym ustawa trafiła ponownie do komisji. Senackie komisje obrony i praw człowieka zbiorą się w czwartek rano, by jeszcze raz omówić te poprawki.

Różański podczas prezentacji stanowiska komisji wskazał, że podczas prac przyjęto kilka poprawek dotyczących innych zagadnień. Komisje przyjęły poprawki dot. przepisów regulujących zasady prowadzenia operacji wojskowej na terenie kraju w czasie pokoju. Operację taką w myśl ustawy mógł zarządzić postanowieniem prezydent na wniosek Rady Ministrów. Przyjęta poprawka wskazuje, co musiałoby znaleźć się w tym wniosku - jest to m.in. określenie składu i liczebności wojska, które miałoby wziąć udział w operacji, obszaru, na którym wojsko miałoby działać, czasu operacji, a także uzasadnienie wniosku o przeprowadzenie operacji.

Informacje o składzie, liczebności, terenie i czasie operacji musiałyby się w myśl poprawki znaleźć także w prezydenckim postanowieniu. Operacja mogłaby zostać zarządzona na czas nie dłuższy niż 60 dni; taka operacja mogłaby wielokrotnie być przedłużana za zgodą Sejmu, każdorazowo na okres nie dłuższy niż 60 dni. W kształcie przyjętym przez Sejm operacja mogłaby trwać nie dłużej niż 30 dni, i o tyle każdorazowo mogłaby być przedłużana.

O wydanym postanowieniu ws. operacji wojskowej prezydent miałby niezwłocznie zawiadomić marszałków Sejmu i Senatu. W przyjętych poprawkach znalazł się również zapis zobowiązujący szefa MON do przekazania marszałkom obu izb parlamentu informacji o operacji wojskowej do 14 dni po jej zakończeniu.

Kolejna poprawka dotyczy przewidzianych w ustawie zasad otrzymywania przez oskarżonych żołnierzy i funkcjonariuszy obrońcy z urzędu. W myśl poprawki nie będą już oni przed otrzymaniem obrońcy udowadniać, że zapłacenie za pomoc prawną wydatnie nadwerężyłoby ich budżet domowy.

Inną poprawkę, która jednak nie uzyskała poparcia komisji, w ramach wniosku mniejszości przedstawił senator PiS Wojciech Skurkiewicz. Postulował on rozszerzenie regulowanego ustawą katalogu środków przymusu bezpośredniego, których mogą używać żołnierze i funkcjonariusze podczas służby na granicy, o tzw. LRADy, czyli urządzenia emitujące bardzo głośne dźwięki w celu np. rozproszenia tłumu, które są obecnie na wyposażeniu polskiej policji.

Wiceszef MSWiA Czesław Mroczek przekonywał wcześniej podczas posiedzenia komisji, że nie ma potrzeby, by funkcjonariusze na granicy używali tego sprzętu.

Reprezentujący stronę rządową wiceszef MON Cezary Tomczyk zadeklarował, że "państwo polskie będzie stanowczo broniło swoich granic". Odniósł się m.in. do kwestii kontrowersji związanych z kontratypem dot. niewłaściwego użycia broni. Podkreślił, że w każdej tego typu sytuacji to prokurator będzie decydował, czy zaszły przesłanki pozwalające na zastosowaniu kontratypu i wyłączenie karalności.(PAP)

mml/ mrr/