W wyroku z 28 czerwca br. NSA oddalił skargi kasacyjne od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie uznającego, że tamta decyzja premiera Morawieckiego rażąco naruszyła prawo. Tym samym wyrok WSA został uznany przez NSA za właściwy i stał się prawomocny.

Obszerne pisemne uzasadnienie wyroku NSA (III OSK 4524/21) jest już od niedawna dostępne na stronie tego sądu w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych.

"Tak sąd pierwszej instancji, jak i Naczelny Sąd Administracyjny nie znajdują podstawy prawnej dla wydania Poczcie Polskiej polecenia zobowiązującego do podjęcia czynności zmierzających do przygotowania przeprowadzenia wyborów prezydenckich w trybie korespondencyjnym" - zaznaczono w pisemnym uzasadnieniu.

Jak głosi uzasadnienie, "zasadniczą przyczyną tak kategorycznej oceny jest fakt, że na dzień wydania decyzji z 16 kwietnia 2020 roku nie obowiązywała podstawa prawna, która umożliwiałaby przeprowadzenie wyborów Prezydenta RP w 2020 roku wyłącznie w trybie korespondencyjnym, a skoro tak, to z założenia nie mogła obowiązywać podstawa prawna do wydania polecenia, które zobowiązywałoby do podjęcia czynności zmierzających do przygotowania ich przeprowadzenia".

Sprawę przed sądami administracyjnymi zainicjował ówczesny Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar. Jeszcze w końcu kwietnia 2020 r. zaskarżył do sądu administracyjnego decyzję premiera Morawieckiego z 16 kwietnia 2020 r., polecającą Poczcie Polskiej "realizację działań w zakresie przeciwdziałania Covid-19 polegających na podjęciu i realizacji czynności niezbędnych do przygotowania i przeprowadzenia wyborów powszechnych na Prezydenta RP w 2020 r. w trybie korespondencyjnym".

RPO wskazywał wtedy, że na tej podstawie Poczta wystąpiła do władz samorządowych o przekazanie jej spisów wyborców. Jednak - według Bodnara - zaskarżona decyzja rażąco naruszała prawo i negatywnie wpływała na prawa obywatelskie.

Z taką argumentacją zgodził się WSA, który 15 września 2020 r. orzekł, że zaskarżona decyzja jest nieważna. "Przepis przewiduje dwie podstawy stwierdzenia nieważności: gdy rażąco narusza prawo i została wydana bezpodstawnie. W ocenie sądu obie te podstawy w tej sprawie zaistniały" - uznał WSA.

Wyrok był nieprawomocny, przysługiwała od niego skarga kasacyjna do NSA. Takie skargi wnieśli Poczta Polska i ówczesny szef rządu Mateusz Morawiecki. Sprawa na wokandę NSA trafiła po prawie czterech latach. 28 czerwca br. NSA po rozpoznaniu tej sprawy oddalił obie skargi kasacyjne. Orzeczenie wydał w składzie trojga sędziów: Wojciecha Jakimowicza, Ewy Kwiecińskiej i Macieja Kobaka.

Jak głosi pisemne uzasadnienie wyroku NSA "treść decyzji z 16 kwietnia 2020 roku nie pozwala potwierdzić, że skierowane wobec Poczty Polskiej polecenie dotyczyło wyłącznie tych działań, do których podmiot ten był umocowany przepisami Kodeksu wyborczego". "Ani w podstawie prawnej decyzji, ani w jej rozstrzygnięciu nie powołano wskazanych w skardze kasacyjnej organu przepisów Kodeksu wyborczego, które regulowały obowiązki operatora wyznaczonego w ramach organizacji wyborów w trybie korespondencyjnym dla osób uprawnionych do skorzystania z tej formy głosowania" - napisał NSA.

W końcu czerwca br. minister sprawiedliwości i prokurator generalny Adam Bodnar oceniał w mediach, że "jeszcze afera związana z wyborami kopertowymi z tamtego czasu nie została rozliczona". "Myślę, że ten wyrok NSA będzie miał znaczenie z punktu widzenia dalszej odpowiedzialności premiera Morawieckiego" - mówił wtedy Bodnar. Dopytywany, czy były premier może mieć w tej sprawie postawione zarzuty przez prokuraturę, szef MS ocenił, że "to jest możliwe w tej sytuacji". "Nie chcę tego przesądzać, bo to są decyzje prokuratorów" - zastrzegał minister.

Jeszcze w grudniu ub.r. Sejm podjął zaś uchwałę ws. powołania komisji śledczej do zbadania legalności wyborów Prezydenta RP w 2020 roku w formie głosowania korespondencyjnego. Komisja śledcza zakończyła już przesłuchania świadków, jest na końcowym etapie prac i przygotowuje raport. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński

mja/ godl/ amac/